Του Παύλου Ι. Αλεξιάδη, MD*

Σύμφωνα με το Προεδρικό διάταγμα 11/2014 οι δυσλεκτικοί μαθητές αποκλείονται από την εισαγωγή στις Σ.Σ. και στα σώματα ασφαλείας ως μη δυνάμενοι να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των σχολών αυτών, την ίδια ώρα που σύμφωνα με τον Γενικό Πίνακα Νοσημάτων, Παθήσεων και Βλαβών οι μαθητές με δυσλεξία θεωρούνται ικανοί για προσαρμογή στο στρατιωτικό περιβάλλον και για την εκπλήρωση της στρατιωτικής υποχρέωσης. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι – κάτι το οποίο αγνοούσαν απροκάλυπτα οι τότε νομοθέτες – η δυσλεξία αποτελεί μαθησιακή δυσκολία και όχι αναπηρία. Και αυτό είναι κάτι το όποιο σήμερα είναι επιστημονικά δεδομένο και που ουδείς δύναται να αμφισβητήσει όσο αδαής και αν είναι.

Το ΣτΕ έκρινε με βάση τον νόμο και με βάση αυτόν γνωμοδότησε και εξήγαγε συμπεράσματα αλλά, όπως και να το κάνουμε, μια επιστημονικά επικυρωμένη αλήθεια παραμένει αλήθεια παρά τις αντίθετες αποφάσεις. Οι καιροί αλλάζουν, η γνώση προχωράει, οι επιταγές των καιρών μεταβάλλονται, τα δεδομένα αναθεωρούνται. Σήμερα νέοι εκπαιδευτικοί (δάσκαλοι και καθηγητές) με μεταπτυχιακά και σπουδές πάνω στο θέμα των μαθησιακών δυσκολιών έχουν εμφανιστεί αντικαθιστώντας τις παλιές αντιλήψεις – και πολλές φορές- δεισιδαιμονίες περί των τεμπέληδων μαθητών που δεν παίρνουν τα γράμματα κτλ. Αυτή η κατάσταση έχει σαν αποτέλεσμα η αρχική  παντελής  αδιαφορία επί του θέματος να εξελιχθεί σε υπερευαισθησία, πράγμα που οδήγησε στην εκτίναξη των ποσοστών των μαθητών που διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο με μαθησιακές δυσκολίες, κυρίως δυσλεξία.

Πιο συγκεκριμένα από τους 80.000 μαθητές που είχαν γνωματευτεί το 2021, το 2023 φτάσαμε τους 100.000 και πιθανόν για το 2024 αυτός ο αριθμός να είναι αυξημένος. Επιπλέον σε όλα τα σχολεία της χώρας (γενικής και ειδικής αγωγής) 117.000 μαθητές έχουν σήμερα κάποιου είδους γνωμάτευση μαθησιακών δυσκολίων. Από την άλλη πλευρά – σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του 2024- η αποστροφή των νέων για τις Σ.Σ. είναι μεγάλη. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις 460 κενές θέσεις στις σχολές του Σ.Ξ. και την ραγδαία πτώση της ζήτησης των σχολών του Π.Ν. . Το μειωμένο ενδιαφέρον, ο πολύ μικρός αριθμός εισακτέων έχουν δημιουργήσει ένα πολύ μεγάλο ζωτικό πρόβλημα για τις Ε.Δ. συνολικά. Εδώ τίθεται το ερώτημα: Υπό αυτές τις δυσμενείς συνθήκες μειωμένου ενδιαφέροντος έχουμε την πολυτέλεια να αποκλείουμε δια νόμου 117.000 μαθητές και μαθήτριες από την επιλογή των Σ.Σ.;

Και εδώ γεννάται το ζήτημα: Έχουν να προσφέρουν κάτι οι δυσλεκτικοί στις Ε.Δ. και στα σώματα ασφαλείας ή απλώς θα αποτελούν ένα επιπλέον άχθος;

Οι ιδιότητες του “δυσλεκτικού τρόπου σκέψης” μπορούν να προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα για ένα στέλεχος των ενόπλων δυνάμεων. Η πολυδιάστατη αντίληψη, η δημιουργικότητα και η διαίσθηση που συχνά χαρακτηρίζουν τη σκέψη των ατόμων με δυσλεξία αποτελούν πολύτιμα εργαλεία σε καταστάσεις όπου η ευελιξία και η καινοτόμα σκέψη είναι κρίσιμες. Ακολουθούν αναλυτικά οι σχετικές ιδιότητες και η συμβολή τους:

1. Οπτική σκέψη και πολυδιάστατη αντίληψη: Η ικανότητα να σκέφτονται με εικόνες και να κατανοούν περίπλοκες καταστάσεις πολυδιάστατα βοηθά τα στελέχη να αντιλαμβάνονται και να αναλύουν σύνθετα σενάρια, όπως στρατηγικές μάχης ή αποστολές με πολλαπλές μεταβλητές. Αυτός ο τρόπος σκέψης διευκολύνει την ταχεία αντίληψη του επιχειρησιακού περιβάλλοντος και την πρόβλεψη της πορείας των καταστάσεων.
2. Δημιουργικότητα και επίλυση προβλημάτων: Η δημιουργική σκέψη επιτρέπει σε ένα στέλεχος των ενόπλων δυνάμεων να βρει εναλλακτικές λύσεις και καινοτόμες τακτικές σε περιπτώσεις που απαιτείται άμεση προσαρμογή ή όπου οι συμβατικές προσεγγίσεις δεν είναι αποτελεσματικές. Σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου, αυτή η ικανότητα μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας μιας αποστολής.
3. Σφαιρική αντίληψη και συνδυαστική σκέψη: Η σφαιρική προσέγγιση στην ανάλυση των δεδομένων βοηθά στην ταχεία σύνθεση πληροφοριών από διάφορες πηγές, όπως επιτόπια παρατήρηση, αναφορές πληροφοριών και αξιολόγηση δυνατοτήτων του εχθρού. Η δυνατότητα να βλέπουν τη «μεγάλη εικόνα» ενισχύει την αποτελεσματικότητα στον στρατηγικό σχεδιασμό, επιτρέποντας την πρόβλεψη κινήσεων και την εκτίμηση των επιπτώσεων σε βάθος χρόνου.
4. Διαισθητική σκέψη και ενσυναίσθηση: Η διαίσθηση και η ενσυναίσθηση βοηθούν τα στελέχη να κατανοούν τις προθέσεις και τις αντιδράσεις των άλλων, συμπεριλαμβανομένων και των αντιπάλων. Αυτή η ικανότητα υποστηρίζει την ταχύτερη λήψη αποφάσεων σε κρίσιμες συνθήκες και διευκολύνει την κατανόηση της ανθρώπινης ψυχολογίας, στοιχείο σημαντικό στην ηγεσία και την εμψύχωση της ομάδας. Συνολικά, οι ιδιότητες αυτές ενισχύουν την ικανότητα του στελέχους να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις προκλήσεις του σύγχρονου πολεμικού πεδίου, προσφέροντας εφόδια για καινοτόμες, ταχύτερες και πιο στρατηγικές αποφάσεις, καθώς και μια πολυδιάστατη προσέγγιση στην ανάλυση και επίλυση επιχειρησιακών προβλημάτων.

Η ιστορία του νομοθετικά επικυρωμένου αποκλεισμού των δυσλεκτικών μαθητών από τις Σ.Σ. και από τα σώματα ασφαλείας αποτελεί την μοναδική στην Ελλάδα θεσμοθετημένη διάκριση εις βάρος μιας κοινωνικής μειοψηφίας. Το νομοθετικό αυτό πλαίσιο όπως και την απόφαση του ΣτΕ οφείλουμε να τα εντάξουμε στο γενικό κλίμα επιστημονικής άγνοιας που υπήρχε στην Ελληνική κοινωνία πάνω στο θέμα. Αγνοία που υπήρχε -δυστυχώς- και πριν λίγα χρόνια στην πλειοψηφία της εκπαιδευτικής κοινότητας. Η γνώση προοδεύει καταρρίπτοντας τα στερεότυπα και σήμερα δεν έχουμε κανένα δικαίωμα εξαιτίας απαρχαιωμένων νόμων να υψώνουμε τείχη διακρίσεων και αποκλεισμών δημιουργώντας τεχνητά «Απαρτχάιντ», την ώρα που ο πολιτισμός με όλα τα λαμπρά τεχνολογικά του επιτεύγματα, που αμβλύνουν αδυναμίες, εξελίσσεται.

*Ειδικευόμενος Ιατρός Ορθοπεδικής, συγγραφέας.