Οπως συνέβη με τη 14χρονη Γωγώ Καντούνη από την Επανομή Θεσσαλονίκης, η οποία βίωνε καθημερινά τον σχολικό εκφοβισμό (bullying), επειδή είχε παραπάνω κιλά! Μπορεί οι δύο προηγούμενες σχολικές χρονιές να ήταν με «αρρυθμίες» λόγω πανδημίας και οι μαθητές να έμεναν κλεισμένοι σπίτια τους, όμως αυτό δεν μείωσε τους χλευασμούς, την ειρωνεία και την κακία των συμμαθητών της. Και για μια ευαίσθητη ψυχή ενός 14χρονου κοριτσιού στην εφηβεία, η διαχείριση της κατάστασης ήταν δύσκολη.

Οικογενειακό περιβάλλον

Η κοπέλα μεγάλωνε στο προστατευτικό και γεμάτο αγάπη οικογενειακό περιβάλλον, με πατέρα τον Βησσαρίωνα Καντούνη, ο οποίος είναι ιερέας του χωριού. Μέσα στην οικογένεια δεν υπήρχαν διακρίσεις ούτε κριτική για τα κιλά του καθενός. Ομως, στον «έξω κόσμο» η Γωγώ εξακολουθούσε να αισθάνεται άσχημα για τα κιλά της. Δεν ήθελε να «ξεχωρίζει» από τα υπόλοιπα παιδιά. Οι γονείς έβλεπαν τη θλίψη και τη στενοχώρια στα μάτια της.

Δειλά δειλά, η μικρή Γωγώ άνοιγε την καρδιά της και τους έλεγε για τα «πειράγματα» των συνομηλίκων της. «Μπαμπά, με κοροϊδεύουν πίσω από την πλάτη μου! Μπαμπά, με κάνουν παρέα μόνο για να τους κερνάω! Μπαμπά, με λένε χοντρή», του έλεγε με παράπονο. Και η καρδιά του πατέρα-ιερέα «έλιωνε» βλέποντας την κόρη μου να γίνεται θύμα bullying. Ο ιερέας και η πρεσβυτέρα του αντιλήφθηκαν ότι θα πρέπει να κάνουν κάτι πριν πληγωθεί περισσότερο η κόρη τους και είναι ήδη αργά. Επεσε στο τραπέζι η ιδέα να βάλει γαστρικό δακτύλιο. Και μάλιστα, να το κάνει μετά την ολοκλήρωση των μαθημάτων, ώστε να χαρεί το καλοκαίρι και να επιστρέψει στην τάξη τον Σεπτέμβριο με σαφώς λιγότερα κιλά. Το σχέδιο έμοιαζε πολύ καλό και η χαρά της μικρής ήταν απερίγραπτη. «Μπαμπά μου, θα πάρω μαγιό και θα πάω, επιτέλους, στη θάλασσα για μπάνιο χωρίς να γίνομαι στόχος για τους γύρω μου», έλεγε στον ιερέα και το πρόσωπό της έλαμπε.

«Ποιότητα ζωής»

«Θέλαμε να κάνει την επέμβαση. Να δώσουμε του παιδιού μας λίγη ποιότητα ζωής. Τα άλλα παιδιά τής έκαναν bullying επειδή είχε κιλά», είπε ο πατέρας Βησσαρίων. «Βρήκαμε έναν γιατρό, καλό μάς τον είπανε, καλός είναι ο άνθρωπος. Εξέτασε το παιδί μας, το ζύγισε, το μέτρησε. “Είναι επικίνδυνο;”, ρωτήσαμε. “Οχι”, μας είπε. Τρίτη 15 Ιουνίου έγινε η εγχείρηση. Τετάρτη, βγήκαμε από το ιατρικό κέντρο. Ομως, το παιδί πονούσε πολύ. Πήραμε τον γιατρό δύο φορές. Μας είπε να της δώσουμε παυσίπονο, μας καθησύχασε. Παρασκευή, την πήγαμε εσπευσμένα στο ίδιο νοσοκομείο, διότι αντιληφθήκαμε ότι έχει ταχυκαρδία. Ελιωνε μέσα της.

Το γαστρικό υγρό είχε γεμίσει την κοιλιά, έκαιγε τα πάντα. Είχε κάνει το παιδάκι μας διάτρηση στομάχου εκεί όπου μπήκε το δαχτυλίδι. Πώς λέγεται αυτό; Ιατρικό λάθος. Κι αν ο γιατρός δεν ήθελε να σκοτώσει, που δεν ήθελε να σκοτώσει, το σκότωσε το παιδί μας αυτό το λάθος. Κι εμείς τώρα είμαστε με τρία παιδιά, όχι με τέσσερα. Ενα αστέρι ήταν…», συνέχισε με πόνο. Θυμήθηκε ακόμη την προσμονή της άτυχης κοπέλας να μπει στο χειρουργείο, καθώς ήθελε να το δει και να το βιώσει, αφού σκόπευε να γίνει νοσοκόμα για να βοηθάει τους συμπολίτες της.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ

Η οικογένεια της 14χρονης έχει στραφεί δικαστικά κατά του γιατρού, ενώ λίγα 24ωρα μετά την κηδεία έγινε γνωστό ότι ο ίδιος γιατρός δικάζεται το φθινόπωρο για παρόμοια υπόθεση που εκτυλίχθηκε το 2017 με θύμα έναν 24χρονο.

Και η μέση… δαχτυλίδι

Γράφει η Εύχαρις Παναγοπούλου (PhD ψυχολόγος Υγείας και αν. καθηγήτρια τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ_

Μία αέναη εικόνα, συνυφασμένη με την ανάγκη να αρέσω, να ανήκω, να αγαπήσω και να αγαπηθώ είναι η εικόνα του σώματος. Η εικόνα εαυτού στην εφηβεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εικόνα για το σώμα, τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια. Η σημασία της εικόνας, του «φαίνεσθαι», και η ασυνείδητη σύνδεσή της με την αγάπη και την αποδοχή γίνονται σταδιακά, συστηματικά, από την πολύ μικρή ηλικία. Από τη στιγμή που το πεντάχρονο κοριτσάκι θα φορέσει ένα καινούργιο φόρεμα και θα συναντήσει την όλο χαμόγελο «καλημέρα» της δασκάλας μια συννεφιασμένη Δευτέρα, «Τι ωραία που είσαι σήμερα!», αρχίζει το αφήγημα της αποδοχής με προϋποθέσεις.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ της αποδοχής, η καλαισθησία. Οι έρευνες στην Ψυχολογία εδώ και περίπου 20 χρόνια δείχνουν συνέχεια το ίδιο αποτέλεσμα: Οι εμφανίσιμοι άνθρωποι θεωρούνται και πιο έξυπνοι. Με τα γοητευτικά παιδάκια ασχολούνται περισσότερο οι δάσκαλοι. Οι εμφανίσιμοι άνθρωποι τυγχάνουν μεγαλύτερης προσοχής από το ιατρικό προσωπικό. Το στερεότυπο της εμφάνισης το έχουμε όλοι μας και υπάρχει παντού. Συμπαθούμε περισσότερο αυτούς που θεωρούμε γοητευτικούς. Αλλά, όπως και κάθε στερεότυπο, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τον ρόλο του.

ΠΩΣ, ΛΟΙΠΟΝ, ένας έφηβος μπορεί να ερμηνεύσει αυτήν την πραγματικότητα; Από τη μια, οι ορμονικά, σχετιζόμενες, συναισθηματικά καθοριζόμενες μεταπτώσεις και ανησυχίες για την εικόνα του σώματος, που αλλάζει χωρίς να προλαβαίνει γνωστικά να εγγράψει τις αλλαγές και συναισθηματικά να τις διαχειριστεί. Από την άλλη, το στερεότυπο της εμφάνισης, που υπάρχει παντού γύρω του. Οταν σε όλα αυτά προστίθεται και η απόρριψη από την ομάδα των συνομηλίκων, με λιγότερο ή περισσότερο έντονη μορφή, που μπορεί να φτάσει και στο bullying, τότε η απλή συμβουλή των γονιών «Να είσαι ικανοποιημένος με τον εαυτό σου. Εμείς σε αγαπάμε όπως είσαι» μοιάζει αδύναμη, σχεδόν υποκριτική.

ΤΟ ΘΕΜΑ όμως δεν έγκειται στην απόρριψη ατόμων, επειδή είναι παχύσαρκα ή μη εμφανίσιμα. Είναι λάθος να εστιάζουμε την ανάλυση τέτοιων περιστατικών στο bullying. Tο ερώτημα που προκύπτει είναι πιο βασικό: «Γιατί μια έφηβη 14 ετών με θέμα βάρους καταφεύγει στην εύκολη γρήγορη λύση της εγχείρησης;». Μία έφηβη με υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον γιατί να οδηγηθεί σε μία παρεμβατική χειρουργική διαδικασία, αντί να επιλέξει την αλλαγή τρόπου ζωής μέσα από τη διατροφή και την άσκηση; Σήμερα υπάρχει συσσωρευμένη διεπιστημονική γνώση για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Υπάρχει πληροφόρηση, υπάρχουν ειδικοί διαθέσιμοι, τεχνικές αποτελεσματικές χωρίς κανένα ρίσκο.

ΓΙΑΤΙ, ΛΟΙΠΟΝ, να επιλέξουμε μια ιατρική παρέμβαση που, ούτως ή άλλως, ενδείκνυται για συγκεκριμένες περιπτώσεις; H απάντηση είναι απλή: Γιατί θέλει χρόνο. Και οι έφηβοί μας εκπαιδεύονται να μεγαλώνουν στην άμεση ικανοποίηση των αναγκών τους. Η ψευδαίσθηση μιας ζωής online που ζουν οι έφηβοι κινείται σε διαφορετικούς ρυθμούς. Δεν έχει επένδυση συναισθηματική, δεν έχει χρονική προοπτική, δεν έχει προσπάθεια. Ετσι, λοιπόν, η απάντηση σε κάθε πρόκληση, σε κάθε συναισθηματικό πρόβλημα πρέπει να είναι άμεση, γρήγορη, εύκολη. Και σε αυτήν την απαίτηση ο γονιός που αγαπάει προσπαθεί να ανταποκριθεί με όποιο τόπο μπορεί. Και αντί να μάθουμε στα παιδιά μας να αγαπάνε το σώμα τους, να επενδύσουν σε αυτό, να το φροντίσουν και σε βάθος χρόνου να το αλλάξουν, αναζητούμε τις ανακουφιστικές γρήγορες λύσεις.

Η ΕΛΛΑΔΑ καταγράφει κάθε χρόνο το υψηλότερο ποσοστό παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εάν δεν συνειδητοποιήσουμε ότι η αλλαγή τρόπου ζωής είναι θέμα δημόσιας Υγείας, ότι η προαγωγή ψυχικής υγείας στα παιδιά και τους εφήβους χρειάζεται χρονική προοπτική και συναισθηματική επένδυση, θα συνεχίσουμε να παίρνουμε ρίσκα. Κάποια θα πετυχαίνουν και κάποια όχι.