Γράφει ο Μιχάλης Μαρδάς

Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της 26ης Ιουνίου του 2015, ημέρα Παρασκευή, ο Αλέξης Τσίπρας με διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό ανακοινώνει την διενέργεια του δημοψηφίσματος χωρίς ξεκάθαρο ερώτημα αν και όλοι είχαν καταλάβει πως το πραγματικό διακύβευμα ήταν ΝΑΙ ή ΟΧΙ στο ευρώ.

Εκείνο το βράδυ επήλθε και η οριστική σύγκρουση της Ελλάδας με ρους δανειστές της μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις που δεν είχαν καμία ουσία και μέρα με την μέρα μας βύθιζαν πολύ περισσότερο στην κρίση.

https://www.youtube.com/watch?v=aIraMBRDgCE

Από την πρώτη στιγμή προκλήθηκε πολύ μεγάλος πανικός στους πολίτες και άρχισαν να σχηματίζονται ουρές έξω από τις τράπεζες και όλοι προσπαθούσαν να πάρουν όσα περισσότερα χρήματα μπορούσαν από τα ΑΤΜ. Ο εφιάλτης είχε μόλις ξεκινήσει.

Η συγκυβέρνηση και οι συμβουλάτορες του Αλέξη Τσίπρα περίμεναν να προκληθεί πανικός στις αγορές και οι δανειστές να μετανοιώσουν για τα όσα μας είχαν κάνει και να αλλάξουν στάση. Αυτό όμως δεν έγινε ο πανικός περιορίστηκε εντός συνόρων και τα αποτελέσματα ήταν ολέθρια.

Το Σάββατο συνεδρίασε το Eurogroup και αποφάσισε ότι το πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας τελειώνει το βράδυ της 30ης Ιουνίου, παρότι η ελληνική κυβέρνηση είχε αιτηθεί ήδη μια νέα παράταση. Το απόγευμα της Κυριακής 28 Ιουνίου, το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αποφάσισε να μην αυξήσει άλλο το ποσό της ρευστότητας που έδινε στις ελληνικές τράπεζες μέσω του ELA, αλλά να το διατηρήσει στο επίπεδο της Παρασκευής.

Τότε συνεδρίασε το Συμβούλιο Συστημικής Ευστάθειας που εισηγήθηκε στο υπουργικό συμβούλιο την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων και τα ξημερώματα της Δευτέρας εκδόθηκε πράξη νομοθετικού περιεχομένου, με την οποία η περίοδος από τις 28 Ιουνίου έως τις 6 Ιουλίου κηρύχθηκε τραπεζική αργία, για να προληφθούν οι επιπτώσεις που ήδη εκδηλώνονταν στην αγορά.

Τα πρώτα μέτρα περιλάμβαναν ημερήσιο όριο αναλήψεων από τους πολίτες μέχρι 60 ευρώ, πάγωμα συναλλαγών με τις τράπεζες -αλλά όχι και των ηλεκτρονικών συναλλαγών ή με χρεωστική και πιστωτική κάρτα- και σύσταση επιτροπής που θα αντιμετώπιζε αιτήματα για επείγουσες συναλλαγές.

Οι ουρές έξω από τα ΑΤΜ για το περίφημο 60αρι που δεν φαίνονταν μετά από λίγες ημέρες γιατί τα μηχανήματα έβγαζαν μόνο χαρτονομίσματα των 50 ευρώ ήταν χιλιόμετρα και ο κόσμος μέσα στην ζέστη όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας έκλεινε ραντεβού έξω από κάποια τράπεζα.

Στο διάστημα που μεσολάβησε από τότε μέχρι σήμερα έχουν γίνει δύο ελαφρύνσεις στο καθεστώς των capital controls που αφορούν κυρίως τις επιχειρήσεις. Η πρώτη έγινε τον Μάρτιο του 2016 και η δεύτερη τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Βασικότερες ελαφρύνσεις ήταν η αύξηση του ανώτατου ορίου ανάληψης μετρητών στα 840 ευρώ ανά δύο εβδομάδες, η αύξηση στο 30% από 10% του ορίου αναλήψεων για κεφάλαια που έχουν εισαχθεί από το εξωτερικό, η κατάργηση του περιορισμού της πρόωρης, μερικής ή ολικής αποπληρωμής δανείου, και η έγκριση πληρωμής τιμολογίου εισαγωγής μόνο με μία επίσκεψη στην τράπεζα.

Με την Ελλάδα να είναι ανάστατη και έντονα διχασμένη στις 5 Ιουλίου του 2015 διενεργήθηκε το δημοψήφισμα. το ΟΧΙ βγήκε πανηγυρικά και οι θιασώτες του έστησαν ένα τρελό γλέντι σε όλη την Ελλάδα νομίζοντας πως τα βάσανα τελείωσαν, οι ξένοι θα φύγουν και όλα θα γίνονταν όπως παλιά.

Διαφορετική όμως άποψη είχε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας που κατάλαβε το λάθος του αλλά ήταν πολύ αργά. Σε συνάντηση του με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, ζήτησε την σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών των κομμάτων την επόμενη ημέρα, για την συνεννόηση ως προς την εθνική στρατηγική.

Το περήφανο ΟΧΙ μετατράπηκε σε ένα παρακαλετό ΝΑΙ και νέα μέτρα βύθισαν ακόμη περισσότερο την κοινωνία. Με τις τράπεζες να υπολειτουργούν και να έχουν πάθει πολύ μεγάλη ζημιά η Ελλάδα σύρθηκε στην υπογραφή ακόμη ενός μνημονίου, οι άλλοτε σύντροφοι στον ΣΥΡΙΖΑ χώρισαν τα… τσανάκια τους, η χώρα οδηγήθηκε σε εκλογές και τα λουκέτα έμπαιναν το ένα μετά το άλλο.

Τα αποτελέσματα των Capital Controls

Έπειτα από δύο χρόνια οι επιπτώσεις από την επιβολή  των capital controls είναι ορατές σε όλους και ελάχιστα είναι τα θετικά που μπορούν να αναφερθούν. Κατατοπιστική ήταν η ΕΣΕΕ που συνόψισε τα όσα έγιναν στην ελληνική οικονομία οπό την στιγμή της έναρξης των κεφαλαιακών περιορισμών:

Πρόβλημα ρευστότητας: Οι κεφαλαιακοί περιορισμοί αποδείχθηκαν ιδιαίτερα επιζήμιοι για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Και αυτό γιατί οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις δε διαθέτουν την αναγκαία ρευστότητα, αλλά ούτε και μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους, με συνέπεια να αναγκάζονται να προβαίνουν σε συχνότερες εισαγωγές μικρότερων ποσοτήτων εμπορεύματος, ενίοτε δε και σε υψηλότερες τιμές. Ταυτόχρονα, η μη έγκαιρη διεκπεραίωση των εισαγωγών έχει συχνά επιπτώσεις και στις εξαγωγικές επιχειρήσεις, καθώς πολλές από αυτές εισάγουν πρώτες ύλες από το εξωτερικό που είναι αναγκαίες για την παραγωγή των προϊόντων τους.