Η «Pizza Hut»

Ωρες μετά την ανακοίνωση του θανάτου του η αναζήτηση «Pizza Hut» έγινε viral στο Google και στο twitter. Ετσι, οι σημερινοί 25άρηδες και κάτω είχαν την ευκαιρία να δουν το περίφημο διαφημιστικό του 1997, που γυρίστηκε όταν η διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης ήταν ακόμη νωπή και η Ρωσία του Μπόρις Γέλτσιν αντιμετώπιζε τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Σε ένα παιχνίδι συμβόλων, που κάποιοι κομμουνιστές θα αποκαλούσαν ιερόσυλο, τα πλάνα δείχνουν τους καθεδρικούς ναούς του Χριστού Σωτήρος και του Αγ. Βασιλείου στην καρδιά της Μόσχας. Και αμέσως μετά στο χιονισμένο τοπίο έναν 65άρη κυριούλη με την εγγονή του να διασχίζουν την Κόκκινη Πλατεία και να μπαίνουν σε ένα κατάστημα της «Pizza Hut». Εκεί οι θαμώνες αναγνωρίζουν τον έως πρότινος ηγέτη τους και αρχίζουν να τσακώνονται για το αν ζημίωσε ή ωφέλησε τη χώρα. Οι ώριμοι ηλικιακά επικριτές του τον κατηγορούν ότι έφερε «απόλυτο χάος, οικονομική σύγχυση και πολιτική αστάθεια», αλλά ένας νεαρός (που συμβολίζει το μέλλον) επικαλείται τις «ευκαιρίες και την ελευθερία». Τη διαμάχη λύνει μια γηραιά κυρία, που αποφαίνεται ότι χωρίς Γκορμπατσόφ οι Ρώσοι δεν θα είχαν… «Pizza Hut» και, τελικά, όλοι πίνουν στην υγειά του.

Παρότι όσοι ταξίδεψαν τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 στη Σοβιετική Ενωση και τις χώρες του λεγόμενου τότε «υπαρκτού σοσιαλισμού» διαπίστωναν από πρώτο χέρι τη δίψα των ανθρώπων για δυτικά τζιν και άλλα ευτελή καταναλωτικά αγαθά, η διαφήμιση δεν προβλήθηκε στη Ρωσία επειδή θεωρήθηκε ότι θα έκανε κακό στην αλυσίδα. Αλλωστε, έναν χρόνο νωρίτερα, το 1996, οι Ρώσοι απέδειξαν πόσο αγαπούν τον μοιραίο ηγέτη τους, χαρίζοντάς του ένα μεγαλοπρεπές… 0,5% στις προεδρικές εκλογές. «Οποιος τον αγαπάει πραγματικά πρέπει να τον πείσει να μην κατέβει», έλεγε τότε εις μάτην η σύζυγός του Ραΐσα.

Μεγάλη αμοιβή

Για τη διαφήμιση αυτή ο Γκορμπατσόφ φέρεται να εισέπραξε 1 εκατομμύριο δολάρια. Ο ίδιος δεν επιβεβαίωσε το ποσό, αλλά ισχυρίστηκε πως τα χρήματα ήταν απαραίτητα για τη λειτουργία του ιδρύματός του, για να διατηρήσει τη μνήμη και το μομέντουμ της περεστρόικα.

Στην πραγματικότητα, το Διεθνές Ιδρυμα Κοινωνικοοικονομικών και Πολιτικών Μελετών, γνωστό και ως Ιδρυμα Γκορμπατσόφ, ιδρύθηκε το 1991 (προτού καν διαλυθεί επίσημα η Σοβιετική Ενωση), με στόχο να παρατηρεί τις εξελίξεις στη μετα-σοβιετική Ρωσία και να προάγει τη δημοκρατία (μια τυπική ΜΚΟ με τα σημερινά δεδομένα).

Το 1993 με τα χρήματα που κέρδισε από το Νόμπελ Ειρήνης τρία χρόνια νωρίτερα, ο Γκορμπατσόφ χρηματοδότησε την ερευνητική εφημερίδα «Νόβαγια Γκαζέτα», ενώ την ίδια χρονιά ίδρυσε στη Γενεύη την οικολογική ΜΚΟ «Green Cross International». Είχε ήδη αρχίσει να πληρώνεται αδρά για τις διαλέξεις που έδινε ανά τον κόσμο, πάντα για να στηρίξει τα ιδρύματά του.

Ανάμεσα στα προϊόντα που διαφήμισε ο πρώην ηγέτης του ΚΚΣΕ ήταν και τα κομπιούτερ της «Apple». Σε ένα γερμανικό σποτ του 1994 κάθεται δίπλα σε ένα Macintosh λέγοντας: «Ο άνθρωπος μπορεί να είναι μέρος της λύσης ή του προβλήματος. Εγώ διάλεξα το πρώτο». Συμπτωματικά στην οθόνη αναβοσβήνει o λογότυπος της «Green Cross International».

«Louis Vuitton»

Προφανώς, τα έξοδα δεν σταμάτησαν ποτέ, γιατί το 2007 ο 75χρονος πλέον Γκορμπατσόφ διαφήμισε τη φίρμα πολυτελείας «Louis Vuitton», με τον φακό της Ανι Λέιμποβιτς, της απόλυτης σταρ της φωτογραφίας, μαζί με τον Χέλμουτ Νιούτον. Κι εδώ «πρωταγωνίστησαν» τα σύμβολα (το Τείχος του Βερολίνου), ενώ το περιοδικό που έβγαζε από την πανάκριβη τσάντα ο Γκορμπατσόφ είχε συμπτωματικά (;) εξώφυλλο για τη δολοφονία του Ρώσου πράκτορα Αλεξάντερ Λιτβινένκο, που φέρεται να δηλητηριάστηκε από τις μυστικές υπηρεσίες του Πούτιν. Οσο και αν οι υπεύθυνοι της καμπάνιας μίλησαν για ατυχή σύμπτωση, κάποιοι δεν τους πίστεψαν.

Στην πραγματικότητα, η ποπ λατρεία του Γκορμπατσόφ είχε ξεκινήσει από το 1989 με το ραπ κομμάτι «Μιχαήλ, Μιχαήλ», που του αφιέρωσε η διάσημη πανκ τραγουδίστρια της Γερμανίας, Νίνα Χάγκεν. Τους στίχους είχε γράψει ο πατριός της, Βολφ Μπίερμαν, διάσημος αντιφρονών ποιητής και στιχουργός της Ανατολικής Γερμανίας.

Εως τα βαθιά του γεράματα ο Γκορμπατσόφ συνέβαλε στη δημιουργία πολλών μιντιακών παραγωγών. Η ηχογράφησή του για τον «Πέτρο και τον λύκο» του Σεργκέι Προκόφιεφ, μαζί με τον Μπιλ Κλίντον και τη Σοφία Λόρεν, κέρδισε βραβείο Grammy το 2004 ως το καλύτερο άλμπουμ αφήγησης για παιδιά. Ανάμεσα στα πολλά ντοκιμαντέρ για την πολιτική καριέρα του Γκορμπατσόφ ξεχωρίζει εκείνο του Βέρνερ Χέρτζογκ, που αποτελείται από τρεις μακροσκελείς συνομιλίες, κινηματογραφημένες σε διάστημα έξι μηνών. Σε αυτήν τη σπονδυλωτή ταινία του 2018 με τίτλο «Meeting Gorbachev», ο ήρωάς μας συζητά με τον σκηνοθέτη για την προσωπική του ζωή, την πολιτική του κληρονομιά και τις απογοητεύσεις που γνώρισε.

Τον καιρό των γυρισμάτων η υγεία του είχε χειροτερέψει πολύ, αλλά είχε καθαρή εικόνα για το τι συμβαίνει στη Ρωσία του Πούτιν. Προς το τέλος της κουβέντας ο Χέρτζογκ πήρε το θάρρος να ρωτήσει τον Γκορμπατσόφ τι θα ήθελε να γραφτεί στον τάφο του. Κι εκείνος με μια αδιόρατη μελαγχολία αλλά και με μια λάμψη στο βλέμμα απάντησε: «Προσπαθήσαμε…».

Οταν ο Χομεϊνί επιχείρησε να τον κάνει μουσουλμάνο

Ανάμεσα στις πολλές ιστορίες που κυκλοφορούν για τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ υπάρχει και μία που ακούγεται σαν φάρσα, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινή. Αφορά την προσπάθεια του ηγέτη της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν, Αγιατολάχ Χομεϊνί, να… προσηλυτίσει τον Γκορμπατσόφ στο Ισλάμ επειδή η «θρησκεία» του κομμουνισμού έχει πεθάνει.

Τον Ιανουάριο του 1989, που έμελλε να αποδειχθεί η χρονιά των μεγάλων αλλαγών στην Ανατολική Ευρώπη και τον κόσμο, ο Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, απόλυτος άρχων του Ιράν μετά την επανάσταση του 1979, που ανέτρεψε τον σάχη, έστειλε αντιπροσωπεία στη Μόσχα για να παραδώσει μια επιστολή στον πρόεδρο της Σοβιετικής Ενωσης. Ιδού το περιεχόμενό της:

«Κύριε Γκορμπατσόφ, είναι ξεκάθαρο ότι ο κομμουνισμός ανήκει πια στα μουσεία πολιτικής ιστορίας του κόσμου, επειδή ο μαρξισμός δεν ανταποκρίνεται σε καμία από τις αληθινές ανάγκες της ανθρωπότητας. Επειδή από τη στιγμή που αναλάβατε τα καθήκοντά σας βάλατε το σοβιετικό σύστημα σε φάση αναθεώρησης, θέλω να σας πω τα εξής: Κύριε Γκορμπατσόφ, πρέπει να αντιμετωπίσετε την πραγματικότητα. Το κύριο πρόβλημα της χώρας σας δεν αφορά την ιδιοκτησία, την οικονομία ή την ελευθερία, αλλά την έλλειψη πίστης στον Θεό. Το ίδιο πρόβλημα θα οδηγήσει και τη Δύση σε παρακμή και αδιέξοδο».

Κατά τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη, ο οποίος πέθανε πέντε μήνες αργότερα, ο κομμουνισμός ανήκει στην υλιστική σχολή, που δεν μπορεί να σώσει τον άνθρωπο από την κρίση της απιστίας. Γι’ αυτό κάλεσε τον σοβιετικό ηγέτη «να μελετήσει σοβαρά το Ισλάμ, που αποτελεί πηγή ανακούφισης και σωτηρίας για όλα τα έθνη και λύνει τα θεμελιώδη προβλήματα της ανθρωπότητας».

Οπως ξέρουμε, ο Γκορμπατσόφ δεν έδωσε καμιά σημασία στις συμβουλές του σιίτη ιμάμη, ο οποίος -ειρήσθω εν παρόδω- καταδίωξε απηνώς το κομμουνιστικό κόμμα Τουντέχ στο Ιράν, από τις πρώτες κιόλας φάσεις της Ισλαμικής Επανάστασης.

ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΔΕΚΑ ΕΞΩΦΥΛΛΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΤΙΜΕ»

Στο διάβα του 20ού αιώνα το αμερικανικό περιοδικό «ΤΙΜΕ» έκανε εξώφυλλο όλες σχεδόν τις παγκόσμιες προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένων του Στάλιν και του Χίτλερ. Από το 1985 και μετά αφιέρωσε στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ πάνω από δέκα εξώφυλλα συν ένα στην αγαπημένη του σύζυγο, τη Ραΐσα. Μέσα από τις εικόνες παρελαύνουν σαν ιστορικό φιλμ όλες οι φάσεις της διαδρομής του τελευταίου Σοβιετικού ηγέτη. Το «ΤΙΜΕ» ανακήρυξε τον πατέρα της περεστρόικα «άνθρωπο της χρονιάς», αλλά και της «δεκαετίας». Τον χαρακτήρισε ακόμη «το νέο αφεντικό στη Μόσχα, ηπιότερο από τους προηγούμενους», διαπίστωσε ότι «έως τώρα τα πάει καλά» με τον Αμερικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρίγκαν, τον εμφάνισε πρόθυμο «να χτίσει έναν νέο κόσμο» με τον Τζορτζ Μπους, αλλά ανέδειξε και τα εσωτερικά του προβλήματα απέναντι στους αμετανόητους κομμουνιστικούς μηχανισμούς. Για το «ΤΙΜΕ» ο… Γκόρμπι καλεί σε «νέο ξεκίνημα», αλλά «βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα» και, τελικά, γίνεται «άνθρωπος χωρίς πατρίδα». Σαν επικεφαλίδες μιας βιογραφίας σε συνέχειες.

Ειδήσεις σήμερα

Κλείνει το πακέτο της ΔΕΘ – Δεδομένη η στήριξη σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά

Ρούλα Πισπιρίγκου: Η ώρα του εισαγγελέα για τον θάνατο της Τζωρτζίνας

Ο Ερντογάν στοχοποιεί την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ με… παραμύθια