Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Τα πράγματα στην υποσαχάριο Αφρική είναι πολύπλοκα από πολιτικής, οικονομικής πληθυσμιακής, φυλετικής, περιβαλλοντικής, στρατιωτικής, υποστηρικτικής και υγειονομικής πλευράς. Οι Ειδικές μας Δυνάμεις (την αξία των οποίων διαχρονικά δεν αμφισβήτησα ποτέ) δεν έχουν μέχρι σήμερα αναπτυχθεί στο εξωτερικό, πόσω μάλλον σε μία από τις πιο αποσταθεροποιημένες γωνιές του πλανήτη, που είναι το Αφρικανικό Σαχέλ στο οποίο οργιάζουν οι κάθε λογής τρομοκράτες, έμποροι-καρτέλ ναρκωτικών, αποσχιστικά κινήματα, και στην περιοχή από τον Ατλαντικό μέχρι το Σουδάν, η δράση, παρουσία και εμπλοκή των παραφυάδων της Αλ Κάιντα ως και του Ισλαμικού Κράτους είναι συνεχής και απίστευτα βίαιη.

Επειδή με τη συγκεκριμένη περιοχή έχω ασχοληθεί γράφοντας δύο εκτενέστατες μελέτες του ΝΑΤΟ (την τελευταία πενταετία), η κατάσταση είναι προβληματική, ανεξέλεγκτη, και υπάρχουν τεράστια κενά ασφάλειας, ενώ οι γαλλικές επιχειρήσεις SERVAL (πρόκειται για το όνομα γάτας της περιοχής) στο Μάλι το 2013 -2014, ως και η διάδοχος αυτής επιχείρηση αντιτρομοκρατικού χαρακτήρα BARKHANE (όνομα ανέμου της περιοχής) σε συνεργασία με την ομάδα G5 (Νίγηρας-Τσαντ-Μαυριτανία-Μπουρκίνα Φάσο-Μάλι) δεν έχουν αποδώσει υπολογίσιμα αποτελέσματα. Η περιοχή είναι αχανής, αφιλόξενη, τα άντρα των τρομοκρατών πολλά σε ΒΑ Νιγηρία, βόρειο Μάλι, λίμνη Τσαντ, Νίγηρας και Μπουρκίνα Φάσο, ενώ τις μέχρι τώρα επιχειρήσεις των Γάλλων δεν θα τις χαρακτήριζα επιτυχείς, γιατί η νεότερη γενιά κατά της αποικιοκρατίας (που είναι ισλαμογενής και ριζοσπαστική) έχει πολλαπλασιάσει και διασπείρει τους εχθρούς των Γάλλων, προκαλώντας τους πολύ σοβαρά προβλήματα. Μπορεί κάποιοι αρχηγοί τρομοκρατικών νομάδων να έχασαν πρόσφατα τη ζωή τους, αλλά πολύ εύκολα έχουν καλυφθεί τα κενά τους.

Οι πιο πολλές τρομοκρατικές ομάδες έχουν ως κέντρο το περίκλειστο Μάλι με τα χαοτικά σύνορά του με Αλγερία, Μαυριτανία και άλλες χώρες. Μέχρι σήμερα και μόνο μέσα στο 2020 έχουν πραγματοποιηθεί περίπου 1.000 επιθέσεις από ανταρτικές και τρομοκρατικές ομάδες (π.χ. JNIM, MASINA LIBERATION FRONT, κ.ά.), ενώ διατηρούν πολύ στενές επαφές αλληλεξάρτησης με γνωστά δίκτυα του οργανωμένου εγκλήματος που φθάνουν μέχρι τις περιοχές της νότιας Αμερικής. Ειδικότερα η JNIM είναι «ομπρέλα» πολύ βίαιων και φονικών οργανώσεων, όπως η ANSAR AL DIN-FLM AL MOURABITUN, AL QAEDA EMIRATE IN MAGHREB/AQIM κ.ά. Οι ηγέτες αυτών των οργανώσεων είναι Αραβες ή Αφγανοί τζιχαντιστές ή ριζοσπαστικοί Τουαρέγκ. ενώ ο προϋπολογισμός τους κινείται μεταξύ 22-35 εκατ. δολ.

Ολες αυτές οι οργανώσεις ακολουθούν διαφορετικές τακτικές και έχουν διαφορετικούς αντικειμενικούς σκοπούς ειδικά -βάσει των μελετών μου- σε Βόρειο Μάλι, Κεντρικό Μάλι και στα σύνορα του Νίγηρα με την Μπουρκίνα Φάσο. Την ίδια στιγμή στην επαρχία Κάνου της ΒΑ Νιγηρίας εδώ και 15 χρόνια η σκληροπυρηνική οργάνωση Μπόκο Χαράμ πρωτοστατεί σε φονικές επιθέσεις-ενέδρες, εκτόπιση πληθυσμών, απαγωγές χριστιανών κ.λπ. Ενώ από την ανατολική πλευρά του Σαχέλ στη Σομαλία παρά τις προσπάθειες των ΟΗΕ-ΗΠΑ αλλά και της Τουρκίας σε περιοχές της κεντρικής Σομαλίας η περιβόητη Αλ Σεμπάμπ έχει αιματοκυλίσει πολλές περιοχές σε κράτη που βρέχονται από τον Ινδικό Ωκεανό (Κένυα-Τανζανία κ.ά.)

Στο Μάλι εδρεύει μία πολυεθνική, αλλά κατά βάση γαλλική στρατιωτική αποστολή της Ε.Ε. Μέχρι στιγμής τα LΕSSONS LEARNED που έχω μελετήσει δεν θα έλεγα ότι συγκλίνουν σε επιτυχή έκβαση της αποστολής. Είναι επιχείρηση που δύσκολα εξουδετερώνει τους «αόρατους πολεμιστές της Σαχάρα», δεν είναι επιπέδου ΝΑΤΟ σε ό,τι αφορά τα μέσα και την προστασία της συγκεκριμένης δύναμης (μερικών χιλιάδων ανδρών), τα σύνορα της χώρας είναι πορώδη, ενώ οι διαχρονικές στρατιωτικές επεμβάσεις της Γαλλίας σε πρώην αποικίες της στη γαλλόφωνη Αφρική (π.χ. Τσαντ-Μάλι-Ακτή Ελεφαντοστού κ.ά.) δεν εντάσσονται σε κάποιο σύνολο αξιολόγησης επιτυχών ενεργειών. Το Παρίσι στα πλαίσια της KEΠΑΑ της Ε.Ε. προσκάλεσε ευρωπαϊκά κράτη να συμμετέχουν (περίπου 22 κράτη με άνδρες και οπλικά συστήματα). Οι αποστολές τους είναι αριθμητικά μικρές, ενώ λόγω έλλειψης μέσων οι Γάλλοι υποστηρίζονται από Αμερικανούς και Βρετανούς σε επικοινωνίες-δορυφορικά μέσα-πληροφορίες από ηλεκτρονικά συστήματα κατασκοπείας κ.λπ. (κυρίως από την αμερικανική AFRICOM).

Στην αρχή η πολυεθνική αποστολή στο Μάλι ήταν κατά βάση εκπαιδευτική και η χώρα μας είχε στείλει την περίοδο 2013-2015 3 άνδρες για την εκπαίδευση του τακτικού στρατού του Μάλι. Τώρα οι Γάλλοι προσπαθούν να «εκμεταλλευτούν» τη διμερή σύγκλισή μας σε κάποια επιμέρους μέτωπα (Λιβύη-ανατολική Μεσόγειο κ.α.) και επιδιώκουν την παρουσία μικρής μάχιμης δύναμής μας. Ορισμένα κράτη έχουν εμπειρία τέτοιων ειδικών δυνάμεων σε πολύ εύθραυστες ζώνες, αφού μέσω του ΝΑΤΟ ανέπτυξαν τέτοιες σε Αφγανιστάν-σύνορα με Πακιστάν-Σομαλία κ.α.). Χρειάζεται μεγάλη προσοχή γιατί μπορεί να είναι για εμάς μία ειδική-μικρή δύναμη, αλλά το εγχείρημα είναι μεγάλο και η απόσταση τεράστια. Συνεπώς θα πρέπει μέσω ειδικών αναλύσεων να εξεταστούν από το ΓΕΕΘΑ και όχι μόνο όλες οι παράμετροι, γιατί άλλο οι απλές στρατιωτικές ασκήσεις και άλλο η ανάπτυξη μάχιμης δύναμης μέσα στους ανεμοστρόβιλους της Σαχάρα και τις βαθιές φυλετικές έριδες και ειδικά σε περιοχές που υστερούμε σε πολιτιστική διπλωματία και στον τεράστιο τομέα των ανθρωπογεωγραφικο-πολιτιστικών πληροφοριών (κάτι που εκτενώς έθιξα στις μελέτες μου για το ΝΑΤΟ).

Τέλος στο Μάλι έχει ενισχυθεί πάρα πολύ ο τουρκικός παράγοντας μετά το πραξικόπημα κατά του προέδρου Κεϊτά τον Αύγουστο. Οι Τούρκοι έχουν ενισχύσει με διάφορα μέσα τη χούντα στην πρωτεύουσα Μπαμάκο, ενώ το Μάλι επισκέφθηκε ο Τσαβούσογλου πρόσφατα. Επιπλέον οι Ερντογάν-Τσαβούσογλου-Ακάρ και ο αρχηγός της MIT Χακάν Φιντάν μέσα στη διετία 2019 -2020 επισκέφθηκαν όλα τα κράτη της περιοχής και άνοιξαν πρεσβείες και γραφεία ακολούθων άμυνας (όλες οι ημερομηνίες-πρόσωπα είναι στη διάθεση του υπογράφοντος ). Η Τουρκία στην αντιπαράθεσή της με τη Γαλλία ανοίγει διάφορα μέτωπα. Εμείς θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί γιατί λαμβάνουν χώρα πολύ σοβαρές εξελίξεις εκεί με απρόβλεπτες προεκτάσεις.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής