Μετά την έξοχη θητεία του Θανάση Μαρτίνου ως διοικητή του Αγίου Ορους που θα μνημονεύεται στην ιστορία του, η ονοματοθεσία περί του μέλλοντος διοικητή έχει ενδιαφέρον από την άποψη ότι πολλοί ερίζουν περί της κατάληψης ξένου… αχυρώνα.

Καταρχήν το Αγιον Ορος είναι Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία αποτελώντας αυτοδιοίκητο τμήμα του ελληνικού κράτους από το 1878. Πριν ακόμη την αναγνώριση της κυριαρχίας του ελληνικού κράτους επί της Χαλκιδικής, με τη Συνθήκη του Βερολίνου. Εκεί προβλέπεται ότι όλοι «οι μονάζοντες στο Αγιον Ορος, ανεξάρτητα από τη χώρα της καταγωγής τους, απολαμβάνουν απόλυτη ισότητα των δικαιωμάτων και των πλεονεκτημάτων που έχουν».

Το 1924 το καθεστώς και η λειτουργία του -παράλληλα προς το Σύνταγμα της Ελλάδας- καθορίστηκε λεπτομερώς από τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Ορους. Στο άρθρο 3 αναλύεται διεξοδικά ο τρόπος επιλογής της διοίκησης του Αγίου Ορους αλλά και τα απαιτούμενα προσόντα για την πλήρωση της θέσης: «Ἐν Ἁγίῳ Ὄρει διορίζεται διὰ Διατάγματος, προκαλουμένου ὑπὸ τοῦ ἐπὶ τῶν Ἐξωτερικῶν Ὑπουργοῦ, Διοικητὴς μὲ βαθμὸν καὶ ἀποδοχὰς Νομάρχου, ἐξ ὑπαλλήλων τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν, ἔχων βαθμὸν τουλάχιστον τὸν τμηματάρχου Α’ τάξεως. Ὁ Ὑπουργὸς δύναται νὰ διορίζη εἰς τὴν θέσιν τοῦ Διοικητοῦ καὶ πρόσωπον μὴ διατελοῦν εἰς τὴν ἐνεργὸν ὑπηρεσίαν τοῦ Ὑπουργείου τῶν ἐξωτερικῶν, ἀλλ᾿ ἔχον προϋπηρετήσει εἰς γενικὰς θέσεις αὐτοῦ εὐδοκίμως ἐπὶ μίαν τουλάχιστον δεκαετίαν. Ἐπιτρέπεται, ἐπίσης, ὁ διορισμὸς προσώπου, ἔχοντος προϋπηρετήσει εὐδοκίμως εἰς δημοσίαν ὑπηρεσίαν».

Βέβαια, όλοι ξέρουμε ότι κάποιες φορές δεν τηρήθηκε με ακρίβεια- το γράφω κομψά- ο Καταστατικός Χάρτης για την επιλογή του διοικητή. Υπήρξαν διοικητές που δεν είχαν υπαλληλική ιδιότητα με το υπουργείο Εξωτερικών, πολλώ δε μάλλον με το Δημόσιο. Ωστόσο, πάντοτε τέτοιου είδους αποφάσεις «οικονομεύονται» κατά τρόπον θαυμαστόν και -αφού πρόκειται περί του Αγίου Ορους- σεμνά θα συμπλήρωνα και θεάρεστον.

Θα ήθελα να επισημάνω ότι μπορεί οι διοικητές να εναλλάσσονται, αλλά ευτυχώς παραμένει ως εγκρατής της τάξεως της Αθωνικής Πολιτείας ο Μικρασιάτης Αρίστος Κασμίρογλου, είτε ως πολιτικός διοικητής είτε ως υποδιοικητής, από το 1996 πλην -ευτυχώς- μικρού οικτρού συριζαϊκού διαστήματος, ο οποίος αποτελεί και τη σταθερά στις σχέσεις των μονών μετά της εκάστοτε διοίκησης.

Το κεφ. Δ’, άρθρο 5 του Καταστατικού Χάρτη είναι ίσως και το πιο σημαντικό, επειδή αναφέρεται στην «πνευματική διοίκηση» του Αγίου Ορους: Ολες οι μονές «ὡς Πατριαρχικαὶ καὶ Σταυροπηγιακαὶ ὑπάγονται ὑπὸ τὴν πνευματικὴν δικαιοδοσίαν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μὴ ἐπιτρεπομένου οὐδενὸς ἅλλου μνημοσύνου, πλὴν τοῦ ὀνόματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου. Εἰς οὐδένα δὲ ἑτερόδοξον ἢ σχισματικὸν ἐπιτρέπεται ἡ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἐγκαταβίωσις».

Επομένως, καλές οι πολιτικές συζητήσεις περί προσώπων -μια κι έτσι αντιμετωπίζεται η επιλογή του διοικητή-, αλλά υποθέτω ότι χρειάζεται και η επίνευση του Οικουμενικού Πατριάρχη.