Γράφει η Μαρία Χατζηνικόλα

Μετά τις αποκαλύψεις κάποιων νοσηρών καταστάσεων και προβληματικών σχέσεων στον χώρο του αθλητισμού, του θεάματος και όχι μόνο, που ειρήσθω εν παρόδω, αποτελούν μικρογραφία της κοινωνίας και των εργασιακών σχέσεων, πρόσφατα αποκαλύφθηκαν τα υψηλά ποσοστά των πασχόντων από κατάθλιψη. Βάσει διεθνών μελετών, ένα στα πέντε άτομα, δηλαδή 20% του πληθυσμού θα βιώσει κατάθλιψη σε κάποια φάση της ζωής του.

Σύμφωνα με δεδομένα της Eurostat για το 2019, 7,2% των πολιτών της ΕΕ ομολόγησαν ότι πάσχουν από χρόνια κατάθλιψη, με τα υψηλότερα ποσοστά να παρουσιάζονται στη Σλοβενία (15,1%), στην Πορτογαλία (12,2%) και στη Σουηδία (11,7%). Κύπρος και Ελλάδα βρίσκονται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, στο 4,7% και 3,8% αντίστοιχα.

Συμπεραίνουμε, ένεκα τούτου, ότι πολλοί συνάνθρωποί μας, γνωστοί ή άγνωστοι, ζουν με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής για να αντιμετωπίσουν τα διάφορα προβλήματα που αναφύονται μέσα από τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Έχουμε παρακολουθήσει συχνά ανθρώπους στην τηλεόραση και αλλού, που φαίνονται καθόλα υγιείς να παραδέχονται ότι, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα της ζωής τους, κατέφυγαν στη λήψη φαρμακευτικών ουσιών για να ανακτήσουν την ψυχική τους υγεία. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι τα άτομα αυτά δεν αποτελούν πλέον μειονότητα, αλλά, ίσως τη μέση κοινωνική ή εργασιακή ομάδα.

Η καταφυγή στον ψυχολόγο, η οποία ενδείκνυται σε αρκετές περιπτώσεις ως επικοινωνία με κάποιον ειδικό που μπορεί να προσφέρει βοήθεια, δυστυχώς δεν αποτελεί τη μόνη λύση για ψυχοκοινωνικά θέματα. Σε ό,τι αφορά την κατάθλιψη, η θεραπεία, κατά το σύνηθες, μπορεί να πάρει από έξι μήνες εώς δύο χρόνια στις καλύτερες των περιπτώσεων, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Άλλοι τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος είναι η ψυχοθεραπεία και η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, αναλόγως της ατομικής περίπτωσης και της σοβαρότητάς της. Η δεύτερη προαναφερθείσα μέθοδος εστιάζει όχι στο ίδιο το γεγονός, αλλά στον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται ένα γεγονός και στο πώς το αξιολογεί. Η ανάπτυξη προσωπικών στρατηγικών αντιμετώπισης στοχεύει στην επίλυση των τρέχοντων προβλημάτων και στην αλλαγή των προβληματικών μορφών των γνωστικών προσεγγίσεων όπως εσφαλμένες σκέψεις, αντιλήψεις, διαθέσεις. Σύμφωνα με πηγή του BBC, στη Νορβηγία προσφέρεται πρωτοποριακά μια ριζική προσέγγιση μέσω του εθνικού συστήματος υγείας για ασθενείς με ήπια ψύχωση, χωρίς φάρμακα, μέσω της ψυχοθεραπείας.

Στον Πρωταγόρα του Πλάτωνα (Κεφ. Ε΄), ο Σωκράτης αναφέρει στον νεαρό Ιπποκράτη ότι πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα «αγώγιμα», δηλαδή με αυτά που μεταφέρουμε μέσα στο σώμα και στην ψυχή μας γιατί μπορεί αυτά να αποβούν επιβλαβή. Διερωτόμαστε εύλογα, σε μια εποχή, όπου δεν είναι τόσο έντονα τα προβλήματα επιβίωσης και πολλές ανίατες ασθένειες, πλέον αντιμετωπίζονται από την ιατρική, γιατί να υπάρχει αυτή η κατάχρηση ψυχοφαρμάκων. Η απάντηση βρίσκεται στα ειδοποιά χαρακτηριστικά της κοινωνίας της μετανεωτερικότητας, την εποχή που, κατά άλλους, σηματοδοτεί τη μετατόπιση από την οικονομία της βιομηχανίας στην οικονομία των υπηρεσιών. Ο Άντονυ Γκίντενς συνδέει τη νεωτερικότητα με την ανάπτυξη του ολοκληρωτισμού, την αλλοτρίωση της εργασίας στον σύγχρονο βιομηχανικό κόσμο και την επαπειλούμενη καταστροφή του περιβάλλοντος. Ο επίσης σύγχρονος, Καναδός φιλόσοφος Τσαρλς Ταίηλορ μιλά για εποχή της «εκτεχνίκευσης», της εργαλειοποίησης των κοινωνικών σχέσεων και του  «δαχτυλοδειχτούμενου ατομικισμού». Αυτό οδηγεί, συνακόλουθα, στην αναζήτηση και επιλογή της συμπεριφοράς με την οικονομικότερη δυνατή απόδοση στον καθημερινό βίο και στη συνεπή υποχώρηση βαθύτερων νοημάτων, σε μια ζωή προβλέψιμη και ρηχή, όπου απουσιάζει η ουσιαστική καθημερινή επικοινωνία.

Σύμφωνα με τη σύγχρονη φιλοσοφία η λύση των προβλημάτων βρίσκεται είτε στην απόκτηση αρμονίας με τη φύση είτε στην πνευματική αναζήτηση του εσωτερικού εαυτού. Η μεταμοντερνιστική νεορομαντική αυτή –κατά τον Γ.Τ. Άντερσον– θέαση της αλήθειας, ως διαπίστωση μας πάει πίσω στην αρχαία φιλοσοφία. Ο Ζήνων ο Κιτιεύς δίδασκε ότι όλοι οφείλουμε να ζούμε σύμφωνα με τους κανόνες της φύσης. Το φυσικό, θα μας βάλει στον δρόμο προς την αρετή. Αυτή η αρετή θα οδηγήσει τον άνθρωπο στην ολοκλήρωση του, στο να φτάσει δηλαδή στην ολότητά του. Ο Σίλερ στο έργο του «Περί αφελούς και συναισθηματικής ποιήσεως», αναφέρει ότι ο ανθρωπος ή είναι φύση ή τη ζητεί –εννοώντας– στην κατάσταση του πολιτισμού. Όσο ο άνθρωπος παραμένει ακόμη καθαρή κι όχι, εννοείται, ακατέργαστη φύση, παρουσιάζεται ως αδιαίρετη αισθητή ενότητα και ως αρμονικό όλο. Ο Ρουσώ μιλά για μια μορφή αυτοκαθοριζόμενης ελευθερίας σε συνάφεια με τη φύση και την προτείνει ως λύση. Ενστερνιζόμενος τον Ρουσώ, ο Ταίηλορ πιστεύει ότι ο σύγχρονος άνθρωπος πρέπει να αναζητήσει τις πηγές της αυθεντικότητάς του και να ξαναβρεί τις ηθικές του καταβολές, οδεύοντας, έτσι στην «εποχή της υπευθυνοποίησής του».

Η επαφή με τη φύση μπορεί να γαληνέψει την ανθρώπινη ψυχή, να τιθασεύσει τα έντονα συναισθήματα και να τη φέρει σε μια ισορροπία. Μια βόλτα σε μια δασώδη περιοχή εντός της πόλεως, μια μικρή απόδραση στο κοντινότερο χωριουδάκι ή απλά το κοίταγμα της θάλασσας ή του ηλιοβασιλέματος, θα έπρεπε να είναι τρόπος ζωής και το υποκατάστατο, ει δυνατόν, της φαρμακευτικής αγωγής στην καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου.

Για τους Στωικούς φιλοσόφους τίποτε δεν είχε μεγαλύτερη σημασία από την πράα ή  μειλίχια ψυχή, η οποία δεν ταράζεται από τις τρέχουσες καταστάσεις, αλλά βρίσκεται σε αρμονία με την περιβάλλουσα φύση και παράλληλα με την εσωτερική φύση του εαυτού που ξέρει τη θέση του μέσα στον κόσμο και εναρμονίζεται με αυτή.

Εν κατακλείδι, ανατρέχοντας στις αντιλήψεις της φιλοσοφίας ως έμπρακτης διαμόρφωσης της ανθρώπινης ζωής –σύμφωνα με τον Ζήνωνα τον Κιτιέα– οι λύσεις για τη γαλήνια και ανέφελη ψυχικά διαβίωσή μας βρίσκονται σε φυσικά και απλά πράγματα γύρω μας και εντός μας, χωρίς την κατ΄ ανάγκην λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων. Έτσι, προφανώς, φτάνουμε αποτελεσματικότερα στην επικούρεια ευδαιμονία που συνιστά μια μονιμότερη κατάσταση γαλήνης και ευεξίας από την οποιαδήποτε κατασταλτική και συμπτωματική φαρμακευτική αγωγή.

*Η κα. Χατζηνικόλα είναι φιλόλογος-εκπαιδευτικός-ερευνήτρια

Ειδήσεις σήμερα

Θάνατος τριών παιδιών στην Πάτρα: Πληροφορίες για νέες συλλήψεις

Πάτρα: «Τα σκότωνες και μετά μου ζητούσες να τους φτιάξω τα πορτρέτα» – Σοκάρει ζωγράφος

Πάτρα: Φύλλο και φτερό το τάμπλετ – Έρχεται κατάθεση «καταλύτης» που θα «ξεκλειδώσει» την υπόθεση [βίντεο]

Θάνατος τριών παιδιών στην Πάτρα: Σπαράζουν καρδιές από την ανάρτηση του γιατρού Ηλιάδη για την «πατρική στοργή» [βίντεο]

Δίκη γνωστού ντράμερ: Στο εδώλιο για τη σεξουαλική κακοποίηση 6χρονης – Τον «καίνε» οι νέες καταγγελίες

Πάτρα: Ξέσπασε ο κουμπάρος του Δασκαλάκη, «Δεν είμαι πατέρας κανενός παιδιού» – Τα νέα στοιχεία που δείχνουν εγκληματική ενέργεια και για τα τρία παιδιά [βίντεο]

Τήνος: Αμετανόητος ο 93χρονος συνταξιούχος – Τον σκότωσε για ένα πάρκινγκ, το ιστορικό της μεταξύ τους σχέσης [βίντεο]