Κεντρικός πυλώνας αυτού του στρατηγικού σχεδιασμού αποτελεί το πρόγραμμα «Κρήτη» 2021-2027, με προϋπολογισμό 564,5 εκατομμύρια ευρώ. Η Περιφέρεια Κρήτης, έχοντας στο τιμόνι έναν από τους μακροβιότερους περιφερειάρχες της χώρας, τον Σταύρο Αρναουτάκη, έχει καταφέρει να ενισχύσει σημαντικούς τομείς, όπως της παραγωγικότητας, της τεχνολογίας, του τουρισμού, του πολιτισμού και του περιβάλλοντος. Δίνοντας έμφαση στην κοινωνική πολιτική, χρηματοδοτεί δομές υποστήριξης ευάλωτων ομάδων και προωθεί την ισότητα. Παράλληλα, επενδύει στον πολιτισμό, στον αθλητισμό και τη γαστρονομία, όπου η Κρήτη έχει αναδειχθεί ως «Γαστρονομική Περιφέρεια της Ευρώπης 2026». Σημαντικά τεχνικά έργα, όπως ο ΒΟΑΚ, βελτιώνουν την καθημερινότητα και ενισχύουν την περιφερειακή συνοχή, στοχεύοντας σε μία βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη για όλους.

Το πρόγραμμα  «Κρήτη» 2021-2027, το οποίο εγκρίθηκε από την Ε.Ε.  τον Αύγουστο του 2022, έχει προϋπολογισμό 564,5 εκατ. ευρώ.  Μέσα στο 2024 εντάχθηκαν στο πρόγραμμα 92 έργα, προϋπολογισμού 170 εκατ. ευρώ, επί συνόλου 170 ενταγμένων έργων (2023-2024). Επιπρόσθετα, υπεγράφησαν συμβάσεις προϋπολογισμού 80 εκατ. ευρώ, ενώ δηλώθηκαν δαπάνες 65 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, εγκρίθηκε το σύνολο των Στρατηγικών των Ολοκληρωμένων Χωρικών Παρεμβάσεων (ΟΧΕ), προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τη Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης Ηρακλείου, Χανίων, Ρεθύμνου, Αγίου Νικολάου και τη Στρατηγική ΟΧΕ Εμβληματικών Διαδρομών, στον τομέα του περιβάλλοντος και του πολιτισμού.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κρήτη» 2014-2020 είχε εγκεκριμένη δημόσια δαπάνη 394.196.731€, εκ των οποίων τα 315.357.384,8€ αποτελούν την Κοινοτική Συμμετοχή. Το εν λόγω πρόγραμμα ολοκληρώθηκε ως προς τις επιλέξιμες δαπάνες του στις 31/12/2023 και ακολουθούν πλέον  οι διαδικασίες κλεισίματός του, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς της Ε.Ε. Στο πλαίσιο του προγράμματος υλοποιήθηκαν 3.850 έργα, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων των επιχειρήσεων. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με υπερδέσμευση πληρωμών  110%.

Κοινωνική πολιτική

Για την κοινωνική πολιτική, το 2024 αξιοποιήθηκαν πόροι 4 εκατ. ευρώ για τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Επισιτιστικής Βοήθειας και 13 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση άπορων πολιτών. Με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, στο πλαίσιο του προγράμματος «Κρήτη 2021-2027», υποστηρίχθηκε η λειτουργία 18 Κέντρων Κοινότητας, 16 Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων, 2 Ξενώνων φιλοξενίας γυναικών θυμάτων βίας, 2 Κέντρων Συμβουλευτικής για γυναίκες θύματα βίας, 8 Δομών παροχής αγαθών και 5 Δομών για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων. Επιπλέον, υποστηρίχθηκαν η φιλοξενία βρεφών και παιδιών σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και η ενίσχυση μαθητών ΑμεΑ και παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες στην εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, διευρύνθηκε η λειτουργία της Περιφερειακής Επιτροπής Ισότητας και του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ενταξης.

Τεχνικά

Με εκατοντάδες τεχνικά έργα, μικρά, μεσαία και μεγάλα, που υλοποιούνται και στις τέσσερις Περιφερειακές Ενότητες, βελτιώνεται η καθημερινότητα και η ποιότητα ζωής των πολιτών. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην ενδυνάμωση του αισθήματος της ασφάλειας μέσα από τη συντήρηση του οδικού δικτύου. Η Περιφέρεια Κρήτης αντιμετωπίζει τον τομέα των μεταφορών ως συνδετικό άξονα ανθρώπων και τόπων, που λειτουργεί καταλυτικά για την οικονομική και κοινωνική σύγκλιση. Ολοκληρώθηκαν επτά συγκοινωνιακά έργα προϋπολογισμού 16 εκατ. ευρώ, ενώ συνεχίστηκε η εκτέλεση δεκατεσσάρων έργων προϋπολογισμού 126 εκατ. ευρώ. Στον τομέα του περιβάλλοντος ολοκληρώθηκαν 6 έργα, προϋπολογισμού 1,8 εκατ. ευρώ, ενώ εκτελούνται 31 έργα, συνολικού προϋπολογισμού 63 εκατ. ευρώ.

Οπως μας επισημαίνει χαρακτηριστικά ο περιφερειάρχης κ. Αρναουτάκης, «λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες και τη γνώση που αποκτήσαμε διαχρονικά από τη διαχείριση ευρωπαϊκών προγραμμάτων ΕΣΠΑ, αξιολογώντας τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων που υλοποιήσαμε και παρακολουθώντας τις μεταβολές του οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, σχεδιάσαμε το νέο μας πρόγραμμα, το οποίο τώρα καλούμαστε να υλοποιήσουμε. Τη δεδομένη χρονική στιγμή έχουμε ξεκινήσει την ενεργοποίησή του. Πρόκειται για το πρώτο περιφερειακό πρόγραμμα που εγκρίθηκε στη χώρα».

 Πολιτισμός, αθλητισμός

Η Περιφέρεια Κρήτης κατάφερε να αναδείξει περαιτέρω τη θέση του νησιού στον εθνικό και διεθνή πολιτιστικό και αθλητικό χάρτη. Μάλιστα έχει διοργανώσει περισσότερες από εννιακόσιες πολιτιστικές και αθλητικές δράσεις. Παράλληλα έχει χρηματοδοτήσει  με 35 εκατ. ευρώ την προβολή και συντήρηση σαράντα εννέα μνημείων και αρχαιολογικών χώρων. Με πόρους του ΕΣΠΑ 2021-2027 αξιοποιήθηκαν  18,5 εκατ. ευρώ για ειδικές μελέτες έργων πολιτισμού. Συνεχίστηκε η διοργάνωση του Φεστιβάλ Κρήτης, με είκοσι οκτώ εκδηλώσεις σε δεκαεννιά εμβληματικά σημεία του νησιού. Επιπρόσθετα ενισχύθηκαν  αθλητικά σωματεία, προωθήθηκε ο μαζικός και κοινωνικός αθλητισμός, ενώ ολοκληρώθηκε η προετοιμασία η οποία συνέβαλε στο να απονεμηθεί στην Κρήτη ο τίτλος της «Γαστρονομικής Περιφέρειας της Ευρώπης για το 2026».

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

Αναπτυξιακός σχεδιασμός για τα χρόνια που έρχονται

Τα θεμέλια του αναπτυξιακού σχεδιασμού της Κρήτης για τα επόμενα χρόνια είναι ισχυρά. Ηδη, υλοποιήθηκαν σημαντικές παρεμβάσεις που ενισχύουν την περιφέρεια σε παραγωγικό, τεχνολογικό, ψηφιακό, πολιτιστικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, τόσο με τους πόρους του περιφερειακού προγράμματος όσο και των τομεακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014-2020, όπως η κατασκευή των μεγάλων μονάδων μηχανικής διαλογής απορριμμάτων σ’ όλη την Κρήτη. Η πανδημία, όμως, έφερε  και την Κρήτη αντιμέτωπη με μία διαφορετική πραγματικότητα και ανέδειξε αναπτυξιακές προτεραιότητες που πρέπει να ενδυναμωθούν περεταίρω, όπως: η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η δημιουργία ενός καλύτερου ψηφιακού περιβάλλοντος για τους σπουδαστές, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, η ενδυνάμωση των επιχειρήσεων που επλήγησαν για μία ακόμη φορά, η προστασία του περιβάλλοντος με μεγιστοποίηση των ωφελειών της κυκλικής οικονομίας και της πράσινης μετάβασης, η δημιουργία των απαραίτητων υποδομών και δομών για τη βελτίωση της καθημερινότητας όλων των πολιτών χωρίς διακρίσεις και διαχωρισμούς, καθώς και η υγειονομική θωράκιση των πολιτών. Για τον λόγο αυτόν η Περιφέρεια προωθεί την καινοτομία και την ψηφιακή ανάπτυξη, ενθαρρύνει  κάθε παραγωγική ευκαιρία που σέβεται το περιβάλλον και τον πολιτισμό της Κρήτης, κάθε αναπτυξιακή πρωτοβουλία που ξεκινάει ειδικά από τους νέους, αλλά και κάθε πρωτοβουλία που αντιμετωπίζει το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. Δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε παρεμβάσεις όπως η  βελτίωση της ποιότητας ζωής, η  απασχόληση και η κοινωνική ένταξη. Η Περιφέρεια Κρήτης επενδύει στη βιωσιμότητα και την κλιματική ανθεκτικότητα των πόλεων της Κρήτης, αλλά και στην αξιοποίηση της αυθεντικής Κρήτης, της υπαίθρου και των ορεινών όγκων.

 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΡΝΑΟΥΤΑΚΗΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

 Νέο πεδίο δράσης για τους δήμους και τις περιφέρειες

 Είστε ένας από τους πλέον έμπειρους αιρετούς της χώρας μας, καθώς έχετε διατελέσει για πολλά χρόνια δήμαρχος και περιφερειάρχης. Επιπλέον, ως Α’ αντιπρόεδρος της ΕΝΠΕ, ποιες πιστεύετε ότι είναι οι βασικές τομές που θα φέρει ο Νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης;

Η Περιφερειακή, όπως και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι ταυτισμένη με τη διαρκή κίνηση. Εχουμε υποχρέωση να ανταποκρινόμαστε καθημερινά στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες των κοινωνιών που υπηρετούμε. Ιδιαίτερα μπροστά στις μεγάλες προκλήσεις των επόμενων χρόνων, η χώρα έχει ανάγκη ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο Αυτοδιοίκησης. Η μετάβαση στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση, η θεσμοθέτηση νέων αρμοδιοτήτων με την ταυτόχρονη μεταφορά χρηματοδοτικών πόρων στη λογική της ενισχυμένης αποκέντρωσης συνιστά μία μεγάλη μεταρρύθμιση, που πέρα και πάνω από όλα έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία. Είμαι αισιόδοξος πως, παρά την παγιωμένη αντίληψη για το αθηνοκεντρικό κράτος, η μετάβαση αυτή θα αρχίσει να δημιουργεί ένα νέο πεδίο δράσης για τις περιφέρειες και τους δήμους. 

Ο Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ) σε ποια φάση βρίσκεται; 

Από την πρώτη περίοδο της λειτουργίας των αιρετών περιφερειών, είχαμε τονίσει πως ένας σύγχρονος αυτοκινητόδρομος, που θα διατρέχει το νησί από την Κίσσαμο έως τη Σητεία, συνιστά την πρωταρχική αναπτυξιακή προτεραιότητα. Τα προηγούμενα χρόνια, ως περιφέρεια, όχι μόνο διεκδικήσαμε τον σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση αυτού του μεγάλου έργου, αλλά πολύ περισσότερο συνεργαστήκαμε με όλες τις κυβερνήσεις, διευκολύνοντας, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας, τον σχεδιασμό του. Ο ΒΟΑΚ εισήλθε στην τελική τροχιά υλοποίησης, με την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης. Εύχομαι να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος και σύντομα να ξεκινήσει το κατασκευαστικό μέρος σε όλο το μήκος του δρόμου. Να τονίσω, βεβαίως, πως δεν θα σταματήσουμε τη διεκδίκηση μέχρι να χρηματοδοτηθεί και το ανατολικότερο τμήμα, το οποίο θα καταλήγει στη Σητεία. 

Περιφερειακή συνοχή και ανάπτυξη της υπαίθρου: Ποιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνει η περιφέρεια για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των μεγάλων αστικών κέντρων και των ορεινών περιοχών της Κρήτης; 

Η ισόρροπη ανάπτυξη όλων των περιοχών της Κρήτης αποτελεί βασικό πυλώνα για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι ορεινές περιοχές του νησιού, όπως και το νότιο παραλιακό μέτωπο, αποτελούν για εμάς μία διαρκή αναπτυξιακή πρόκληση. Μέσα από τη βελτίωση του οδικού δικτύου, με την αναβάθμιση μονάδων Υγείας, με την πολιτική μας για τον μαζικό αθλητισμό, για την αναβάθμιση των σχολικών μονάδων και, βεβαίως, μέσα από πόρους του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, με τη χρηματοδότηση των νέων αγροτών, με τα εγγειοβελτιωτικά έργα, με την ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος και με την προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού δημιουργούμε ένα ολοκληρωμένο πλέγμα πολιτικών, εστιασμένο στις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές της Κρήτης. 

Πώς αξιοποιεί η Περιφέρεια Κρήτης τους πόρους του νέου ΕΣΠΑ και άλλων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων;

Μια δύσκολη εξίσωση. Ωστόσο, εδραιωμένη αντίληψή μας παραμένει η αξία της πολλαπλασιαστικότητας των πόρων. Κάθε ευρώ που αξιοποιείται από τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία πρέπει να γεννά προστιθέμενη αξία και να αναδεικνύει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Κρήτης.