Τη δεκαετία του 1970 πολλοί δάσκαλοι φοβούνταν ότι εξαιτίας των αριθμομηχανών τσέπης τα παιδιά θα ξεχάσουν να κάνουν αριθμητικές πράξεις. Ανέκαθεν η ανάθεση πνευματικού έργου σε βοηθητικούς παράγοντες ήταν ευπρόσδεκτη στο ανθρώπινο μυαλό, που ρέπει προς την ήσσονα προσπάθεια για να εξοικονομεί θερμίδες (ορισμένων μάλιστα «παραρέπει»).

Τώρα η πρόοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης απειλεί να μας μετατρέψει σε βολεμένα… χάπατα. Οι εξελίξεις τρέχουν τόσο γρήγορα ώστε δυσκολευόμαστε να τις ελέγξουμε.

Μέσα σε δύο χρόνια από την εμφάνισή του, το ChatGPT έγινε ο αγαπημένος σύντροφος μαθητών, φοιτητών και ο εφιάλτης των καθηγητών. Η λεγόμενη Generative AI, η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη, που με μία εντολή παράγει αφειδώς κείμενα, εικόνες και βίντεο (συχνά βλακώδη, ανιστόρητα έως deepfake) γράφει αντί για εμάς, σκέφτεται αντί για εμάς και γενικά μας αδειάζει τον εγκέφαλο από κριτική σκέψη, αφήνοντας μόνο τις μηχανικές λειτουργίες. Οι διδάσκοντες χρησιμοποιούν τα ίδια εργαλεία για να εντοπίσουν τους αντιγραφείς και σε ένα πανεπιστήμιο ο καθηγητής μηδένισε μια ολόκληρη τάξη για χρήση ChatGPT.

Πέρσι, ο 1 στους 4 από τους ερωτηθέντες Αμερικανούς μαθητές, 13-17 χρόνων, αποκάλυψε στο Ινστιτούτο PEW ότι γράφει την εργασία του με τη βοήθεια του ChatGPT. Ηταν διπλάσιοι σε σχέση με το 2023. Στη Βρετανία το 13% των μαθητών το χρησιμοποιεί για εργασίες που απαιτούν κρίση και το 3% τις παραδίδει χωρίς καν να τις ελέγξει.

Το καμπανάκι, πάντως, χτύπησε η φετινή έρευνα των Microsoft/Carnegie Mellon, που διαπίστωσε υποβάθμιση της κριτικής, αναλυτικής και εκφραστικής ικανότητας 319 «εργατών της γνώσης» (επιστημόνων πληροφορικής, εκπαιδευτικών, επιχειρηματιών, στελεχών της Διοίκησης), οι οποίοι εκχωρούσαν μεγάλο μέρος του πνευματικού τους κάματου στην ΑΙ.

«Cogito, ergo sum» («Σκέφτομαι, άρα υπάρχω»), έλεγε ο Καρτέσιος. Τι θα γίνει αν πάψουμε να σκεφτόμαστε;