Γράφει η Άννα Παναγιωταρέα

Η μέρα ήταν αίθρια και η διαδήλωση ειρηνική. Κυρίαρχο το σύνθημα: «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνος». Το πλήθος είχε αφοσιωθεί στους λόγους των συνδικαλιστών, που υπόσχονταν νέα συνθήκη εργασίας στις φάμπρικες, με σκληρό αγώνα. Γύρω από την πλατεία είχαν παραταχθεί 1.350 άνδρες της Αστυνομίας, οπλισμένοι με οπλοπολυβόλα και περίστροφα.

Ξαφνικά, κάποιος από τη συγκέντρωση σήκωσε ψηλά το χέρι και πέταξε μια χειροβομβίδα προς τους αστυνομικούς που στέκονταν απέναντι. Διαμελίστηκαν επτά. Οι συνάδελφοί τους έστρεψαν τα όπλα τους στο πλήθος χωρίς διάκριση. Δεν έμαθε κανείς τον αριθμό των θυμάτων, αφού τραυματισμένοι κατέληγαν και τις επόμενες ημέρες. Τα επίσημα στοιχεία καταγράφουν: Οκτώ αστυνομικοί νεκροί, τέσσερις διαδηλωτές. Οκτώ διαδηλωτές καταδικάστηκαν, οι τέσσερις σε θάνατο. Ο πέμπτος αυτοκτόνησε στη φυλακή. Αυτή η δίκη θεμελίωσε την Εργατική Πρωτομαγιά ως εργατική γιορτή.

Το 1888, στη Δράμα, οι διαδηλώσεις άρχισαν από τα καπνεργοστάσια. Περνούσαν τα χρόνια, αλλά το αίτημα για οκτάωρη εργασία δεν έβρισκε έδαφος. Στη Θεσσαλονίκη, οι εργατικές κινητοποιήσεις, Μάιο του 1936, βάφτηκαν στο αίμα από τη δικτατορία Μεταξά. Δώδεκα νεκροί. Η φωτογραφία στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας με τη μάνα του Τάσου Τούση να θρηνεί, ολομόναχη, τον γιο της, ήταν η έμπνευση για τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο».

Στον Μάιο αντιστοιχεί ο μήνας Θαργηλιώνας στην αρχαία Ελλάδα. Ηταν γιορτή συνυφασμένη με την αναγέννηση της φύσης. Οι άνθρωποι έβγαιναν στους κήπους και στα δρώμενά της συγκαταλεγόταν και η κατασκευή ενός κλαδιού, ανάλογου με το στεφάνι του Μάη. Δεν το έφτιαχναν από λουλούδια, αλλά από κλαδιά οπωροφόρων δέντρων για ευφορία και ευμάρεια. Επλεκαν και στεφάνια από λυγαριά που τα χρησιμοποιούσαν στις εκδηλώσεις του δημόσιου, ιδιωτικού και θρησκευτικού βίου.

Αναρωτιέμαι τι από αυτά μαθαίνουν σήμερα στο σχολείο τα παιδιά. Λίγες ερωτήσεις μου έδειξαν ότι τα παιδιά του Λυκείου ή δεν θυμούνται ή δεν έχουν ακούσει τίποτε. Δεν καταλαβαίνουν γιατί την Πρωτομαγιά πρέπει να γίνονται συγκεντρώσεις. Στην παρέα φίλων του εγγονού μου αφηγήθηκα την ιστορία της Εργατικής Πρωτομαγιάς. Μου είπαν: «Το ζήτημα των οκτώ ωρών εργασίας έχει λυθεί. Αν όμως είναι έθιμο να πλακώνονται κάποιοι με την Αστυνομία στο Σύνταγμα, cool…». Αυτό δεν θα περνούσε ποτέ από τον νου μου, ότι δηλαδή, κάθε Πρωτομαγιά δέρνονται εθιμικά αστυνομικές δυνάμεις και διαδηλωτές και τα παιδιά στο Λύκειο το βλέπουν… cool.

Πολλά γεγονότα, που σημάδεψαν τις γενιές του ‘60, του ‘70 ή του ‘80, φαίνεται να… ξέβαψαν με τον καιρό. Ηταν ίσως η τραυματική εμπειρία της δικτατορίας που φώτιζε διαφορετικά το παρελθόν για τη γενιά του Πολυτεχνείου και έπειτα. Ομως, για τη γενιά του 21^ου αιώνα, η εικόνα της Εργατικής Πρωτομαγιάς μάλλον γραφική τής φαίνεται. Η Αριστερά χρησιμοποιεί την Ιστορία σε επανάληψη και με εκδηλώσεις επιχειρεί να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη αγώνων για διεκδικήσεις ενός παρελθόντος 140 ετών. Κανείς δεν θα αρνηθεί ότι αυτές οι διεκδικήσεις οδήγησαν τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν εργασιακές πολιτικές, που τη δεκαετία του 1880 φαίνονταν άπιαστες.

Σήμερα οι αλλαγές στον εργασιακό τομέα επετειακό χαρακτήρα δεν μπορεί να έχουν. Η γιορτή της Εργατικής Πρωτομαγιάς δεν μπορεί να γίνεται σε ανάμνηση της πλατείας Haymarket. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εργάζονται ίσα για να ζουν και πολλά περισσότερα εκατομμύρια δεν… ζουν. Είναι η ώρα οι κυβερνήσεις να στοχεύσουν σε ουσιαστικό εκσυγχρονισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας, από την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ως τη διά βίου μάθηση, ώστε όλο και περισσότεροι άνθρωποι να αποκτήσουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για μια ομαλή μετάβαση στην ψηφιακή εποχή.

Οταν η εργασία χιλιάδων ανθρώπων παγκοσμίως αντικαθίσταται, λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης, είναι μονόδρομος η μετεξέλιξη των επαγγελμάτων τους σε άλλα, συμβατά με την εποχή μας.

Γι’ αυτό οι γενιές του 2020 πρέπει να διδάσκονται την Ιστορία των εργατικών αγώνων για να μην απαντούν πως η Εργατική Πρωτομαγιά είναι είδος παλιομοδίτικου παιχνιδιού playstation της γενιάς των γονιών τους. Αυτές θα πληρώσουν το τίμημα…

Από την έντυπη έκδοση