Γράφει ο Γιώργος Κύρτσος*

Δεύτερον, παρατηρείται αποσταθεροποίηση σε χώρες της Βόρειας Αφρικής, στη λεγόμενη γειτονιά της Ε.Ε., εξαιτίας της βίαιης καταστολής της Αραβικής Ανοιξης και αποτυχημένων παρεμβάσεων όπως η ανατροπή του Καντάφι στη Λιβύη. Το λογαριασμό σε αυτή την περίπτωση πληρώνει κυρίως η Ιταλία με τα προσφυγικά – μεταναστευτικά ρεύματα που έρχονται από τη Βόρεια Αφρική, ενώ μεγάλο θύμα της αναταραχής στη Συρία και το Ιράκ το 2015 ήταν η Ελλάδα εξαιτίας και των λαθεμένων χειρισμών της κυβέρνησης.

Ισλαμική τρομοκρατία

Τρίτον, μεγάλη γεωπολιτική αναστάτωση προκαλεί και η ανάπτυξη της ισλαμικής τρομοκρατίας, η οποία μετά την ανάδειξη της Αλ Κάιντα και των ισλαμιστών του ISIS σε παράγοντες διεθνών εξελίξεων επηρεάζει τις καταστάσεις από το Πακιστάν και το Αφγανιστάν μέχρι την υποσαχάρια Αφρική, περνώντας από τις Φιλιππίνες, την Ινδονησία και περιοχές του Καυκάσου. Η ισλαμική τρομοκρατία έχει και μια εσωτερική διάσταση εφόσον αναδεικνύει την αδυναμία χωρών όπως το Βέλγιο και η Γαλλία να ενσωματώσουν οικονομικά και κοινωνικά μουσουλμάνους πολίτες τρίτης γενιάς.

Μεγάλη επιρροή στις γεωπολιτικές εξελίξεις παίζουν το δημογραφικό και η κλιματική αλλαγή. Ειδικά σε ό,τι αφορά την Αφρική, παρατηρείται μεγάλη αύξηση του πληθυσμού, ενώ η κλιματική αλλαγή περιορίζει σε πολλές περιοχές τις δυνατότητες του αγροτικού τομέα. Δημιουργούνται έτσι τεράστιες ανισορροπίες που σπρώχνουν εκατομμύρια νέους Αφρικανούς να αναζητήσουν καλύτερη τύχη, αναλαμβάνοντας φοβερούς κινδύνους, στη δημογραφικά γερασμένη Ε.Ε.

Η πέμπτη μεγάλη γεωπολιτική αναταραχή έχει σχέση με το δυναμικό έως επιθετικό ρόλο της Ρωσίας του Πούτιν, η οποία ενσωμάτωσε την Κριμαία, συντηρεί τους αυτονομιστές της Ανατολικής Ουκρανίας και μεθοδεύει ανάλογες καταστάσεις στην ευρύτερη περιοχή της. Οι ρωσικές επεμβάσεις προκαλούν δικαιολογημένο προβληματισμό σε χώρες που έχουν υποφέρει από τη ρωσική κυριαρχία και το σοβιετικό κομμουνισμό, όπως η Πολωνία και οι δημοκρατίες της Βαλτικής.

Τέλος, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις οφείλονται και στην παγκοσμιοποίηση με τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας, η οποία ουσιαστικά μίκρυνε τον πλανήτη. Η παγκοσμιοποίηση δημιουργεί νέες δυνατότητες για τις εξωστρεφείς επιχειρήσεις, τους εργαζομένους και τους καταναλωτές, παράλληλα όμως δημιουργεί νέες υποχρεώσεις. Ξεπερνούν τα 250 εκατομμύρια τα άτομα που εργάζονται σε άλλη χώρα από αυτήν όπου γεννήθηκαν και υπολογίζονται σε 65 με 70 εκατομμύρια οι πρόσφυγες που θέλουν να μετακινηθούν για να προστατευθούν από πολέμους, εμφύλιες συρράξεις και άλλες βιαιότητες. 17 – 18 εκατομμύρια από αυτούς βρίσκονται ήδη εκτός των συνόρων της χώρας προέλευσής τους, ενώ οι υπόλοιποι έχουν μετατραπεί σε πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα.

Η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική κοστίζει λιγότερο

Η βασική θέση που υποστηρίζω στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τις παρεμβάσεις μου σε σχέση με τις προκλήσεις που σας ανέφερα είναι ότι κοστίζει λιγότερο να έχεις κοινή εξωτερική πολιτική, κοινή πολιτική άμυνας και κοινή πολιτική ασφάλειας με την έννοια ότι αποκτάς τη δυνατότητα να διαμορφώνεις τις διεθνείς εξελίξεις που σε αφορούν, αντί απλά να τις παρακολουθείς και να τις υφίστασαι.

Τρεις είναι οι βασικές αιτίες που στέκονται εμπόδιο, προς το παρόν, σε μια αποτελεσματική ευρωπαϊκή απάντηση στις γεωπολιτικές προκλήσεις. Η ψήφος υπέρ του Brexit αποδυνάμωσε την Ε.Ε., εφόσον έδειξε ότι μπορεί να αντιστραφεί η ένταξη μιας χώρας σε αυτή, ενώ πρόκειται να της στερήσει ένα εξαιρετικά σημαντικό κράτος-μέλος με στρατιωτική ισχύ και διεθνοπολιτική παρέμβαση και σαν μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Το Brexit είναι σύμπτωμα μιας πολιτικής δυναμικής που έχει αναπτυχθεί υπέρ της λιγότερης Ευρώπης με μεγάλους κερδισμένους τους δεξιούς ευρωσκεπτικιστές και τους ακροδεξιούς αντιευρωπαίους. Αυτή η δυναμική είναι στην αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση από αυτήν που χρειαζόμαστε και δεν ξέρουμε πώς και πότε ακριβώς θα αντιμετωπιστεί.

Εχουμε μπροστά μας ένα εκλογικό δωδεκάμηνο με σημαντικές ανακατατάξεις και τεράστιους πολιτικούς κινδύνους σε ό,τι αφορά τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Καλά Χριστούγεννα του 2017, λοιπόν, για να δούμε ποιο ακριβώς θα είναι το νέο πολιτικό τοπίο στην Ε.Ε. και αν τελικά υπάρχει πολιτική δυνατότητα κοινής ευρωπαϊκής αντίδρασης στις γεωπολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε.

Διπλή υποβάθμιση

Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις αφορούν άμεσα στην Ελλάδα. Το 2015 η Ελλάδα υπέστη, με ευθύνη της κυβέρνησης Τσίπρα, μια νέα δραματική υποβάθμιση της διεθνοπολιτικής θέσης της.

Πρώτον, μετατράπηκε εξαιτίας του αποτυχημένου πειράματος Τσίπρα – Βαρουφάκη και της εξόδου της Κύπρου από το Μνημόνιο τον Μάρτιο του 2016 σε μοναδική μνημονιακή χώρα της ευρωζώνης. Οπως είπε ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, κ. Ρέγκλινγκ, στην ευρωζώνη εφαρμόστηκαν συνολικά πέντε προγράμματα οικονομικής στήριξης και όλα εκτός από το ελληνικό στέφθηκαν από επιτυχία…

Δεύτερον, το 2015 η Ελλάδα μετατράπηκε σε χώρα εγκλωβισμού προσφύγων και μεταναστών. Η κυβέρνηση Σαμαρά είχε καταφέρει να περιορίσει τις προσφυγικές – μεταναστευτικές ροές σε 75.000 άτομα το χρόνο από 130.000 άτομα που ήταν επί της προηγούμενης κυβέρνησης. Επί ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ. οι ροές αυξήθηκαν σε ένα εκατομμύριο άτομα το χρόνο και έτσι δημιουργήθηκαν τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα στις χώρες τελικού προορισμού Αυστρία, Γερμανία, Σουηδία. Η αντίδρασή τους οδήγησε στο κλείσιμο του βαλκανικού διαδρόμου, στην αναβάθμιση της ευρωτουρκικής συνεργασίας και τη μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα εγκλωβισμού προσφύγων και μεταναστών.

Δυναμική προσαρμογή

Τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε μόνο με τη δυναμική προσαρμογή, η οποία, προς το παρόν, ξεπερνάει τις δυνατότητες του πολιτικού και του διοικητικού μας συστήματος.

Ο ελληνικός τουρισμός δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που πρόσφερε η κρίση του τουρκικού τουρισμού και μεγάλοι κερδισμένοι αυτής της χρονιάς αναδείχθηκαν η Ισπανία, η Κύπρος και η Βουλγαρία.

Το 2015 και το 2016 παρατηρείται μείωση των ελληνικών εξαγωγών, γεγονός που κάνει ακόμη πιο δύσκολη την έξοδο από το Μνημόνιο και την ύφεση. Σε περίοδο ανακατατάξεων επιβάλλεται η ενίσχυση της εξαγωγικής προσπάθειας για να περιοριστεί και η εξάρτηση από τον τουρισμό, ο οποίος μπορεί να επηρεαστεί από τη διεθνοπολιτική συγκυρία.

Η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει το προσφυγικό – μεταναστευτικό για να βγάλει τη δημόσια διοίκηση από το γραφειοκρατικό λήθαργό της και να την κινητοποιήσει εξασφαλίζοντας πρόσθετα ευρωπαϊκά κονδύλια. Τα 2/3 των ευρωπαϊκών κονδυλίων που δίνονται στην Ελλάδα για το προσφυγικό – μεταναστευτικό πηγαίνουν απευθείας στις ΜΚΟ και τους διεθνείς οργανισμούς που αναπτύσσουν σχετική δραστηριότητα στη χώρα μας.

Ο εγκλωβισμός μας στο Μνημόνιο, η εφαρμογή του οποίου θα μπορούσε να είχε ολοκληρωθεί το πρώτο εξάμηνο του 2015 αλλά πήρε παράταση για τον Αύγουστο του 2018 ίσως και για το 2019 ή το 2020, περιορίζει το ειδικό βάρος της Ελλάδας στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών εξελίξεων.

Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουμε την αναβάθμιση των ευρωτουρκικών σχέσεων, η οποία μπορεί να οδηγήσει στη διάλυση της Ε.Ε. εξαιτίας της βασικής αντίρρησης που έχουν λαοί όπως οι Αυστριακοί, οι Ολλανδοί και οι Γάλλοι για προβληματικές διευρύνσεις προς την Τουρκία, ενδεχομένως και την Ουκρανία. Η Ελλάδα πρέπει να βρει έναν τρόπο να πει «ναι» στην ανάπτυξη της συνεργασίας με την Τουρκία και παράλληλα να συμβάλει στον τερματισμό των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών της Αγκυρας. Διαφορετικά, θα χαθούν στην πορεία προς την ένταξη της Τουρκίας χώρες του πυρήνα της Ε.Ε.

Ο Γιώργος Κύρτσος είναι Ευρωβουλευτής της Ν.Δ.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής