Γράφει ο Γιάννης Παπαδάτος

Στις πρώτες εκλογές μετά τον θάνατο του Φράνκο το 1976, οι Σοσιαλιστές ηττήθηκαν από το κεντρώο UCD του Αδόλφο Σοάρες. Ηταν ο άνθρωπος που εγγυήθηκε την ομαλή μετάβαση στη δημοκρατία, όπως ο Καραμανλής στην Ελλάδα. Τότε το PSOE προσδιοριζόταν ως μαρξιστικό κόμμα, κάτι που προσπάθησε να αλλάξει ο γενικός γραμματέας Φελίπε Γκονζάλες για να προσεγγίσει κεντρώα στρώματα καθ’ οδόν προς την εξουσία. Αρχικά απέτυχε να πείσει τους συντρόφους του. Υστερα όμως από πολύμηνη εσωτερική διαμάχη οι απόψεις του επικράτησαν και το PSOE εγκατέλειψε τις μαρξιστικές αναφορές, όπως οι Εργατικοί και το SPD.

To 1979 δεν είχε φτάσει ακόμη η ώρα του. Θα έφτανε τρία χρόνια αργότερα, όταν ο Γκονζάλες επανέλαβε τον θρίαμβο του Ανδρέα Παπανδρέου με το ίδιο ποσοστό (48,1%!). Προεκλογικά είχε υποσχεθεί δημοψήφισμα για έξοδο από το ΝΑΤΟ, αλλά τα γύρισε μόλις ανέβηκε στην εξουσία. Αφού εξασφάλισε το «Ναι» στο δημοψήφισμα του Μαρτίου 1986, τρεις μήνες αργότερα ξανακέρδισε τις εκλογές με εντυπωσιακή άνεση.

Ως κλασικός ηγέτης της δεξιάς πτέρυγας, ο Γκονζάλες συγκρούστηκε με τα συνδικάτα όταν διέκοψε την πολιτική παροχών προς όφελος της αναδιάρθρωσης της οικονομίας. Τη δεκαετία του ’90 το PSOE ακολούθησε την πεπατημένη του «εκσυγχρονισμού», όπως το ΠΑΣΟΚ, οι «Νέοι Εργατικοί» του Μπλερ, οι Ιταλοί πρώην κομμουνιστές κ.λπ.

Ο Θαπατέρο υπήρξε ισορροπιστής αλλά η οικονομική κρίση μετέφερε τον ιδεολογικό διχασμό του PSOE στη βάση του, στέλνοντας κόσμο στους Podemos. Ετσι σήμερα οι Ισπανοί Σοσιαλιστές είναι ένα κόμμα του 20%, που το μισό επιδιώκει «κυβέρνηση αριστεράς» και το άλλο μισό «μεγάλο συνασπισμό» με τον Ραχόι. Δύσκολα θα μείνει ενωμένο.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου