Γράφει η Δέσποινα Κονταράκη*

Δεν λέμε και κάτι καινούργιο. Ολο και λιγοστεύουν οι αναγνώστες των εφημερίδων, όπως λιγοστεύουν και οι αναγνώστες των βιβλίων. Συγκοινωνούντα δοχεία είναι άλλωστε, και ας είναι το ένα εφήμερο και το άλλο διαχρονικό. Κοινός τόπος το χαρτί και αυτή η ευθύνη που βαραίνει όλους όσοι γράφουν πως scripta manent.

Η ανακοίνωση χθες του βιβλιοπωλείου «Ελευθερουδάκης» ότι κλείνει και το τελευταίο κατάστημα στην οδό Πανεπιστημίου σκόρπισε θλίψη, αλλά όχι και έκπληξη. Είχε προηγηθεί η βαθιά, θλιμμένη υπόκλιση της «Εστίας», το κλείσιμο του «Παπασωτηρίου» και πολλά άλλα μικρά ή μεγαλύτερα σβησίματα από το χάρτη εκατοντάδων βιβλιοπωλείων και βιβλιοχαρτοπωλείων. Από το 1918, όταν άνοιξε το πρώτο βιβλιοπωλείο «Ελευθερουδάκης» στην πλατεία Συντάγματος μέχρι σήμερα, η Ελλάδα άλλαξε πολλές φορές. Τελευταίως όχι προς το καλύτερο. Η οικονομική κρίση έπληξε την Υγεία, την Παιδεία, το εμπόριο. Τους εκδοτικούς οίκους θα άφηνε;

Παράλληλα, βέβαια, η υπερπληθώρα τίτλων μαζί με τις υψηλές τιμές του παρελθόντος, τα ανταγωνιστικά και μερικές φορές ριψοκίνδυνα ανοίγματα των εκδοτών, η ανυπαρξία κρατικής πολιτικής για το βιβλίο, η αδυναμία των βιβλιοπωλείων της γειτονιάς να κρατήσουν τον κόσμο τους και, φυσικά, ο ίδιος ο κόσμος που θεωρεί πια το βιβλίο είδος πολυτελείας συνέθεσαν το εκρηκτικό σκηνικό. Τις ίδιες στιγμές, μεγάλες αλυσίδες κατάφεραν να εισχωρήσουν στο χώρο του βιβλίου παράλληλα με την εμπορία άλλων παρεμφερών ειδών, όπως για παράδειγμα CDs, στριμώχνοντας και άλλο τα παραδοσιακά βιβλιοπωλεία.

Ωστόσο, πριν βιαστούμε να μνημονεύσουμε μια ιστορική επιχείρηση, ας κρατήσουμε λίγη από την αισιοδοξία των ανθρώπων της. «Κάθε τέλος είναι μια νέα αρχή», γράφει η Σοφίκα Ελευθερουδάκη, που μαζί με την αδελφή της Μαρίνα αποτελούν την τρίτη γενιά της εκδοτικής οικογένειας. Στην ουσία το μήνυμα που στέλνουν είναι ότι θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, αλλά «έξω από το κουτί», συνεχίζοντας τις εκδόσεις βιβλίων και τη δημιουργία επιχειρηματικών βιβλιοθηκών μαζί με άλλες δραστηριότητες. Αλλά αφού «σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον δεν υπάρχει», δεν θα έχουν πια τα δικά τους ράφια.

ΥΓ.: Μια κρυφή νίκη των βιβλίων είναι ότι ταξιδεύουν μακριά και ταξιδεύουν για χρόνια. Χιλιάδες σπίτια στην Ελλάδα έχουν στα δικά τους ράφια εκδόσεις του Ελευθερουδάκη ή της «Εστίας», με τις περισσότερες από αυτές να μη «βολεύουν» για να γίνουν βάση στην οθόνη του PC. Ευτυχώς.

*Η Δέσποινα Κονταράκη είναι Αρχισυντάκτρια του Ελεύθερου Τύπου

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου