Γράφει ο Πάνος Αμυράς*

Ιδίως τώρα που σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις η συσπείρωση στη βάση της Ν.Δ. πλησιάζει το 90% και ο πρόεδρός της επικοινωνεί τακτικά με τους προκατόχους του. Ομως μεγαλύτερη σημασία έχει τι ακριβώς συνέβη το 2009.

Η «Καθημερινή» δημοσίευσε σε ρεπορτάζ της εσωτερικό έγγραφο της Τραπέζης της Ελλάδος που συντάχθηκε δύο ημέρες μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου του 2009, σύμφωνα με το οποίο το έλλειμμα τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς είχε διευρυνθεί επικίνδυνα και θα μπορούσε στο τέλος του έτους να φτάσει το 15%.

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]

Το θέμα έδωσε λαβή στην ομάδα των «λεφτά υπάρχουν» να βγουν από το καβούκι τους και να δηλώσουν δικαιωμένοι για την αποτυχία τους επιχειρώντας να ρίξουν τις ευθύνες στους προηγούμενους.

Αυτοί δηλαδή που υπόσχονταν αυξήσεις στους πολίτες με επικεφαλής τον Γιώργο Παπανδρέου κατηγορούν τον Κώστα Καραμανλή, που είχε προχωρήσει στις πρώτες περικοπές μισθών και συντάξεων εκείνη τη χρονιά, ότι δεν έκανε πολλά για να αντιμετωπίσει την κρίση.

Η αλήθεια είναι ότι η βασική κριτική που μπορεί να ασκηθεί στην τότε κυβέρνηση της Ν.Δ. είναι ότι θα έπρεπε να είχε προχωρήσει σε μεγαλύτερες περικοπές δημοσίων δαπανών, όταν βέβαια απέναντί της είχε μία ανεύθυνη αντιπολίτευση που υποσχόταν αυξήσεις και παροχές.

Σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση του ελλείμματος του 2009, δύο βασικές παρατηρήσεις.

Πρώτον, ότι αυτό που συνέβη στη διετία 2009-2010 δεν είχε εμφανισθεί στα μεταπολεμικά δημοσιονομικά χρονικά της χώρας. Το 2009 παρουσιάσθηκε η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση του ελλείμματος σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (8 ποσοστιαίες μονάδες) και το 2010 η μεγαλύτερη πτώση σε σχέση με το 2009 (5 ποσοστιαίες μονάδες). Δηλαδή η χώρα είχε περάσει από χούντες, πετρελαϊκές κρίσεις, Κυπριακό, μεγάλες οικονομικές δυσκολίες, όμως το έλλειμμα ποτέ δεν αναθεωρήθηκε σε τόσο υψηλά επίπεδα σε μία χρονιά και ποτέ δεν αποκλιμακώθηκε τόσο απότομα την επομένη.

Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ όταν ανέλαβε την εξουσία «ξεχείλωσε» τον Προϋπολογισμό του 2009. Ακύρωσε εισπρακτικά μέτρα, προχώρησε σε αθρόες επιστροφές φόρων και αποπληρωμή προμηθευτών, πρόλαβε να δώσει αυξήσεις στους χαμηλοσυνταξιούχους. Σκοπός του επιτελείου του Παπανδρέου ήταν να φουσκώσει το έλλειμμα του 2009 με σκοπό να εμφανισθεί αποτελεσματικό στην αποκλιμάκωσή του την επόμενη χρονιά.

Δεύτερον, η Τράπεζα της Ελλάδος υπολογίζει το ταμειακό έλλειμμα. Βλέπει δηλαδή ταμειακά την κίνηση εσόδων και εξόδων του κράτους. Αυτό έχει σημαντικές διαφορές από το δημοσιονομικό και το λογιστικό, το οποίο υπολογίζει η Eurostat για τον υπολογισμό των ελλειμμάτων. Για παράδειγμα, μία δαπάνη μπορεί να αφορά στην εξόφληση χρεών των προηγούμενων 5 χρόνων. Η Τράπεζα της Ελλάδος θα ενσωματώσει το σύνολο της δαπάνης στο τρέχον έτος, αλλά το Γενικό Λογιστήριο θα το μοιράσει στις προηγούμενες χρήσεις.

Το 2009 ήταν χρονιά εκτίναξης των ελλειμμάτων σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης, ακόμη και στις δημοσιονομικά πειθαρχημένες, όπως είναι η Ολλανδία και η Γερμανία. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θέλησε να τιμωρήσει πολιτικά τη Ν.Δ., με αποτέλεσμα το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του τελευταίου τριμήνου του 2009 να είναι το χειρότερο όλης της χρονιάς.

Υπενθυμίζουμε ότι και δημοσίως στα μέσα Οκτωβρίου ο τότε διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος είχε επισημάνει τον κίνδυνο να εκτιναχθεί το ταμειακό έλλειμμα σε επίπεδα άνω του 12%.

Μάλιστα στις 8 Σεπτεμβρίου 2009 ο κ. Προβόπουλος ενημέρωσε τον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γ. Παπανδρέου, παρουσία της κυρίας Λούκας Κατσέλη και του κ. Γιώργου Παπακωνσταντίνου, ότι το έλλειμμα του 2009 θα κινηθεί προς διψήφιο ποσοστό, πιθανότερα υψηλότερο και του 10%. Και πώς αντέδρασε το ΠΑΣΟΚ και ο Παπανδρέου; Με τη συνέντευξή του στη ΔΕΘ, όπου είπε το περιβόητο «λεφτά υπάρχουν».

Οι αγορές δεν αντέδρασαν τον Οκτώβριο, όταν έγινε γνωστή η αναθεώρηση του ελλείμματος, γιατί περίμεναν την άσκηση πολιτικών από τη νέα κυβέρνηση. Ακόμη θυμόμαστε τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου του 2009 όταν οι Ευρωπαίοι σχεδόν εκλιπαρούσαν τον Παπανδρέου να λάβει δημοσιονομικά μέτρα και αυτός απαντούσε για τα golden boys και την αξία της μεσογειακής διατροφής. Υστερα ήρθαν οι δηλώσεις για τον Τιτανικό, το Νταβός, οι αποκαλύψεις για μυστικές επαφές με ΔΝΤ και το Καστελλόριζο. Το επιχείρημα που διατυπώνουν φίλοι του Παπανδρέου ότι δεν μπορεί να τον κατηγορήσει κανείς πως χρεοκόπησε την Ελλάδα μέσα σε λίγους μήνες δεν είναι ισχυρό.

Είδαμε άλλωστε τι συνέβη με τη σημερινή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, πώς μέσα σε 6 μήνες, το 2015, με την περήφανη διαπραγμάτευση κατέστρεψε την προσπάθεια ανάκαμψης που είχε γίνει στην οικονομία το 2014, διέλυσε το τραπεζικό σύστημα με την επιβολή capital controls και έριξε ξανά τη χώρα στην ύφεση.

Και η Ελλάδα το 2009, όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη, αντιμετώπιζαν την τέλεια καταιγίδα των αγορών. Οι υπόλοιποι προσπάθησαν να προστατευθούν και να καλυφθούν. Εμείς μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου βγήκαμε με απρονοησία, επιπολαιότητα και ανευθυνότητα.

O Πάνος Αμυράς είναι ο διευθυντής του Ελεύθερου Τύπου

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου