Σημαντικά γλωσσικά ελλείμματα, όπως φλυαρία, αόριστες περιγραφές και  ανακριβείς εκφράσεις, «προδίδουν» τα άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή, η οποία θεωρείται προάγγελος της άνοιας. Μάλιστα, οι πρώτες αλλοιώσεις στον τρόπο έκφρασης μπορεί να εμφανιστούν αρκετά χρόνια πριν την αξιοσημείωτη πνευματική κατάπτωση που χαρακτηρίζει την άνοια.

Σύμφωνα με Αμερικανούς ερευνητές, ίσως είναι δυνατό να εντοπιστούν οι αλλαγές στην ομιλία και να προβλεφθεί το Αλτσχάιμερ – η συνηθέστερη αιτία της άνοιας- ακόμη και δέκα ή και πλέον χρόνια πριν ο ασθενής φτάσει να πληροί τα κριτήρια για επίσημη διάγνωση της νευροεκφυλιστικής πάθησης.

Η γλώσσα αποκαλύπτει την «αλήθεια»

Όπως επισημαίνει η Τζάνετ Κοέν Σέρμαν, διευθύντρια του Κέντρου Ψυχολογικής Αξιολόγησης στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, «πολλές μελέτες έχουν εστιάσει στις αλλαγές που παρατηρούνται στη μνήμη, ωστόσο γνωρίζουμε ότι υπάρχουν επίσης αλλαγές στη γλώσσα».

Η ένδειξη-κλειδί της πρώιμης γνωστικής κατάπτωσης, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, είναι η έλλειψη ακρίβειας στην έκφραση.

Η Σέρμαν και οι συνάδελφοί της εξέτασαν αρχικά τη θεωρία της παλινδρόμησης, σύμφωνα με την οποία, μεγαλώνοντας, οι γλωσσικές δεξιότητες χάνονται κατά τρόπο αντίθετο με αυτόν που αποκτώνται κατά την παιδική ηλικία, δηλαδή το εξεζητημένο λεξιλόγιο είναι αυτό που χάνεται πρώτο.

Η φλυαρία και η ανακρίβεια έκφρασης «προδίδουν» για άνοια

Η θεωρία αποδείχτηκε λανθασμένη, ωστόσο οι ερευνητές παρατήρησαν κάτι άλλο: Η πνευματική εξασθένηση συνοδεύεται από χαρακτηριστικές γλωσσικές μεταβολές. Στο πλαίσιο σχετικής δοκιμής, οι ερευνητές συνέκριναν τις γλωσσικές δεξιότητες 22 νέων, 24 ηλικιωμένων χωρίς προβλήματα υγείας και 22 ηλικιωμένων με ήπια γνωστική διαταραχή και ανακάλυψαν ότι οι τελευταίοι ήταν εξαιρετικά φλύαροι και ανακριβείς κατά τη μετάδοση μιας πληροφορίας.

Για παράδειγμα, όταν ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να χρησιμοποιήσουν συνδυαστικά τρεις λέξεις, τις λέξεις «στιλό», «μελάνι» και «χαρτί», οι νέοι και οι υγιείς ηλικιωμένοι έβαλαν τις τρεις λέξεις σε μια απλή και σύντομη πρόταση, ενώ οι συμμετέχοντες με γνωστική διαταραχή περιέγραφαν για ώρα μια ιστορία για το πώς πήγαν στο βιβλιοπωλείο να αγοράσουν το στιλό.

   «Ο λόγος τους ήταν ξεκάθαρα λιγότερο περιεκτικός ως προς τη μετάδοση της πληροφορίας, οι προτάσεις τους ήταν μακροσκελείς και δυσκολεύονταν να μείνουν στο θέμα» σχολιάζει η Σέρμαν. «Η διαφορά ήταν αξιοσημείωτη».

Η άνοια πρόδωσε έως και την Άγκαθα Κρίστι

Η Σέρμαν αναφέρει, επίσης, παραδείγματα συγγραφέων όπως η Αγκάθα Κρίστι και η Άιρις Μέρντοχ, των οποίων τα τελευταία έργα ήταν πολύ διαφορετικά ως προς τον τρόπο έκφρασης από προγενέστερα, με πολλές επαναλήψεις, ασάφειες ή σχοινοτενείς προτάσεις, οι οποίες θεωρούνται ένδειξη της πνευματικής τους κατάπτωσης.

Συμπερασματικά, ο εντοπισμός της άνοιας, του Αλτσχάιμερ και συναφών παθήσεων σε πολύ πρώιμο στάδιο, όταν οι αλλοιώσεις είναι πολύ ήπιες, θα οδηγήσει σε καλύτερη διαχείρισή τους και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών παρεμβάσεων.