Γράφει ο Μιχάλης Μαρδάς

Έτσι ξεκίνησαν όλα

Δύο είναι οι εκδοχές για το πώς δημιουργήθηκε η Μύκονος. Η πρώτη έχει να κάνει με την γιγαντομαχία. Σύμφωνα με τον μύθο ο Ηρακλής κατατροπώνει  τους γίγαντες οι οποίοι θάβονται κάτω από επιβλητικούς τεράστιους βράχους, δίνοντας πνοή στη Μύκονο. Το όνομα του νησιού φαίνεται να δηλώνει το «σωρό λίθων» ή τον «πετρώδη τόπο».

Μια άλλη αναφορά συνδέεται με τον ήρωα Μύκονο, γιο του βασιλιά της Δήλου, Άνιου, εμπλεκόμενου στον Τρωικό κύκλο, που ήταν με τη σειρά του γιος του Απόλλωνα και της νύμφης Ροιούς – απογόνου του Διονύσου. Κάρες και Φοίνικες λέγεται πως είναι οι πρώτοι κάτοικοι της Μυκόνου, είναι όμως αποδεδειγμένο, πως Ίωνες από την Αθήνα επικρατούν γύρω στο 1000 π.Χ., εκδιώκωντας τους προηγούμενους.

Στην Μύκονο, λατρεύονταν ο Διόνυσος, η Δήμητρα, ο Δίας, ο Απόλλων, ο Ποσειδώνας κι ο μυθικός ήρωας Ηρακλής. Στο πέρασμα των χρόνων Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Βενετοί, Οθωμανοί, αλλά και πειρατές αφήνουν το δικό τους στίγμα κατά την περίοδο κυριαρχίας τους.

Τον 18ο και 19ο αιώνα, το νησί αναδεικνύεται σε σημαντικό σταθμό ανεφοδιασμού για τα ξένα εμπορικά πλοία και σε αξιόλογη ναυτική δύναμη. Κατά την Επανάσταση του 1821, οι Μυκονιάτες παίζουν πρωταγωνιστικό με προεξέχουσα την Μαντώ Μαυρογένους, γόνο ισχυρής αριστοκρατικής οικογένειας.

Συμμετέχουν ενεργά στον απελευθερωτικό αγώνα με τέσσερα εξοπλισμένα πλοία, τα δύο από τα οποία φαίνεται να συντηρεί η Μαντώ, εξαντλώντας ως το τέλος του την πατρική της περιουσία.

Με το νέο Ελληνικό κράτος, η Μύκονος βλέπει να αναπτύσσεται μία δυναμική τοπική αστική τάξη, με πλούσια δράση σε εμπορικά κέντρα του εξωτερικού. Όμως η κρίση χτυπά και αυτό το νησί και πολλοί Μυκονιάτες το εγκατέλειψαν για να ψάξουν την τύχη τους στο εξωτερικό.

Από το 1930, αρκετοί διάσημοι επισκέπτονται το νησί για να ανακαλύψουν μαζί με τις εντυπωσιακές αρχαιότητες της Δήλου, τις δικές του σπάνιες χάρες.  Μετά το 1960, η Μύκονος θα «κατακτηθεί» από τα εκατομμύρια των επισκεπτών που συρρέουν από όλα τα μήκη και πλάτη της γης.

Οι εστίες ιστορίας και πολιτισμού  

Για τους λάτρεις της ιστορίας η Μύκονος έχει να του διηγηθεί πάρα πολλά πράγματα.   Η Κυκλαδίτικη κεραμική αποθεώνεται στο Αρχαιολογικό μουσείο Μυκόνου, ενώ πολύτιμα ευρήματα, όπως ελληνιστικά γλυπτά και ανάγλυφα, εντυπωσιάζουν. Το Λαογραφικό μουσείο σαγηνεύει του θιασώτες του τοπικού πολιτισμού με έξι αίθουσες να φιλοξενούν αναρίθμητες συλλογές παλαιών επίπλων και εικόνων, λαϊκών κεραμικών και αναμνηστικών κεντημάτων και παραδοσιακών υφαντών.

Στο Ναυτικό Μουσείο, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει μια πλούσια συλλογή χαρτών και χαρακτικών, μοντέλων πλοίων, αρχαίων νομισμάτων, αμφορέων και οργάνων πλοήγησης. Στο Μοναστήρι της Τουρλιανής βρίσκει επίσης κανείς μια καλά συντηρημένη συλλογή από εκκλησιαστικά κειμήλια και αφιερώματα.

Από εκεί και πέρα ο ταξιδιώτης μπορεί να βρεθεί σε μια άλλη εποχή  αν περπατήσει στον προϊστορικό οικισμό της Φτελιάς, καθίσει στην πρωτοκυκλαδική ακρόπολη, στα γραφικά Διβούνια και ατενίσει τη μυκονιάτικη ύπαιθρο, όπου σώζονται ακόμα τα ερείπια αρχαίων πύργων.

Στην Χώρα δεσπόζουν η Μικρή Βενετία και η εκκλησία της Παραπορτιανής στο Κάστρο. Η Μικρή Βενετία, με την Αλευκάντρα, είναι από τις γραφικότερες και πιο δημοφιλείς γωνιές του νησιού. Η συνοικία αυτή με τις κατοικίες-τείχη μέσα στη θάλασσα, χτίστηκε ανάμεσα στο Μεσαίωνα και τον 18ο αιώνα, με γερά και περίτεχνα σπίτια που κατοικήθηκαν από οικογένειες ναυτών, εμπόρων και καπεταναίων.

Η «Παραπορτιανή» δημιουργήθηκε σε πρώτη φάση μεταξύ 16ου και 17ου αιώνα και πήρε το όνομά της από τη θέση της δίπλα στη μικρή Βορειοδυτική πύλη, «το παραπόρτι» του μεσαιωνικού τείχους της Μυκόνου. Στην πραγματικότητα, αποτελεί ένα διώροφο συγκρότημα πέντε εκκλησιών, από τις οποίες οι τέσσερις είναι στο ισόγειο και η πέμπτη είναι υπερυψω – μένη. Η μοναδική της μορφή την έχει αναδείξει σε ένα από τα πλέον φωτογραφημένα αξιοθέατα της Ελλάδας.

Ηθη, έθιμα και γεύσεις

Αν πάει κάποιος στην Μύκονο και μείνει μόνο στα ξέφρενα πάρτι στην παραλία και δεν ζήσει τα «πανηγυράκια», που στήνονται σε υπαίθριους χώρους γύρω από οικογενειακά ξωκκλήσια δεν θα έχει δει πολλά.

Σε αυτά τα πανηγυράκια η «χορηγός» οικογένεια προσκαλεί φίλους και συγγενείς. Μετά από λίγο, ο κύκλος διευρύνεται με νέα χαμόγελα, η παρέα απογειώνεται στην έκσταση μιας μεγάλης γιορτής και το τάμα βρίσκει «συμμάχους» και εκφραστές στην τσαμπούνα, το τουμπάκι, το σαντούρι και το βιολί, για να τιμηθεί, όπως πρέπει, με ζωηρές μουσικές και χορούς ως το πρωί.

Σημείο αναφοράς της εναλλακτικής Μυκόνου, τα χοιροσφάγια, ένα έθιμο με διαστάσεις μυσταγωγίας στις αρχές του χειμώνα. Ομαδικό πνεύμα, άφθονο κρασί, πλούσιες γεύσεις του παρελθόντος, αυθόρμητο κέφι, ξεφάντωμα και ασταμάτητο τραγούδι είναι οι δυνάμεις που εξαγνίζουν τη συμβολική διαδικασία της «θυσίας» του ζώου. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση  την τελετουργία παρακολουθεί ο θεός Διόνυσος.

Ο χοίρος δεν ήταν ένα ακόμα οικόσιτο ζώο του Μυκονιάτικου νοικοκυριού. Αποτελούσε βάση της διατροφής και μέσο επιβίωσης τους χειμωνιάτικους μήνες. Ως δυνατό ζώο, ο χοίρος εξάλλου απαιτούσε τη συνεργασία όλων των μελών της οικογένειας για την επιτυχία της διαδικασίας. Η παράδοση αυτή συντηρείται μέχρι σήμερα, για να υποδηλώσει στο μυαλό των Μυκονιατών την ανάγκη της ένωσης όλων των δυνάμεων, για τη διασφάλιση της ευημερίας τους.

Άλλες ξεχωριστές γεύσεις είναι η κοπανιστή της Μυκόνου, που ένα μαλακό, πικάντικο μετά από ζύμωση τυρί, ξεχωρίζει. Η λούζα, ξεχωριστό αλλαντικό, κόντρα φιλέτο ψημένο στον αέρα με μυρωδικά και τα λουκάνικα της Μυκόνου θα σου γίνουν απαραίτητος μεζές, χειμώνα καλοκαίρι. Η μυρωδάτη κρεμμυδόπιτα και η μελόπιτα φτιαγμένη με ντόπιο τυρί και μέλι αλλά και τα βραβευμένα γευστικότατα αμυγδαλωτά.

Παραλίες για όλα τα γούστα  

Μιλώντας για την Μύκονο δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στις παραλίες της. Είναι σίγουρο ότι θα ικανοποιήσουν όλα τα γούστα και είναι πάρα πολλές και διαφορετικές.

Ξεκινάμε την περιήγησή μας από δύο παραλίες που είναι κοντά στη Χώρα: Ο Άγιος Στέφανος σου «δείχνει» την Τήνο και το νησάκι της Ρήνειας και τα Χουλάκια με τα εντυπωσιακά βότσαλα.

Ο Άγιος Ιωάννης, 6 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Χώρας, πάντα μοναδικός, δεν έχει μάτια παρά μόνο για τη… Δήλο. Δίπλα, θα βρείτε την πανέμορφη Κάπαρη, περικυκλωμένη από βράχια και προικισμένη με θάλασσα τυρκουάζ αποχρώσεων!

4 χιλιόμετρα από την πόλη, είναι ο Ορνός και λίγο πιο πέρα η Ψαρού θα βρεθεί μπροστά σου, στο δρόμο για τον Πλατύ Γιαλό. Ο Πλατύς Γιαλός, με μια χρυσαφένια αμμουδιά.

Ανατολικά, η Παράγκα και μόλις 5,5 χιλιόμετρα από τη Χώρα, το Καλαμοπόδι (σ.σ. ναι  έτσι λέγεται κανονικά το Paradise) είναι έτοιμο να αποπλανήσει τον καθένα. Το Πλιντρί – ή αλλιώς Super Paradise – ενώνει τη μουσική με τα εξωτικά νερά και τη ζωντανή διάθεση για μην σου λείψει τίποτα.

Το Αγράρι ενδείκνυται για όσους θέλουν να απολαύσουν την φυσική ομορφιά. Η πρόσβαση είναι εύκολη και ο πειρασμός μεγάλος για να κατακτήσεις τις νοτιανατολικές παραλίες με σημείο αφετηρίας την Άνω Μερά.

Η Ελιά, η μεγαλύτερη απ’ όλες, πρωταγωνιστεί. 10 μόλις χιλιόμετρα μετράς από τη Χώρα για το καταγάλανο Καλό Λιβάδι, που προσφέρεται για χαλάρωση.

Νοτιανατολικά, είναι ο Καλαφάτης. Ανάμεσά στις παραπάνω παραλίες υπάρχει ο Φωκός, ο Άγιος Σώστης, ο Πάνορμος και η Φτελιά που είναι η αγαπημένη των σέρφερς.

Για επίλογο προτιμήσαμε να αφήσουμε την Πόπη Αστεριάδη με την μελωδική της φωνή να μας μιλήσει για το νησί των Ανέμων:

https://www.youtube.com/watch?v=eUrBX348Xgo