Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού υπέβαλε τον σχετικό φάκελο για το σημαντικό έθιμο του τόπου διατυπώνοντας τον πολιτισμό των απλών ανθρώπων που συμμετέχουν, τη διαχρονία του ιερού, την παράδοση και την ιστορική μνήμη όχι μόνο στην κοινωνία της Ελευσίνας, αλλά και σε όλη τη χώρα. Παράλληλα, η εμβληματική τέχνη της ξερολιθιάς, που το 2018 μετ’ επαίνων εντάχθηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας κατόπιν υποβολής κοινού φακέλου υποψηφιότητας της Ελλάδας με άλλες χώρες. Τον Δεκέμβριο του 2024 θα ανακοινωθεί η απόφαση των αρμόδιων υπηρεσιών του διεθνούς οργανισμού για την εγγραφή των δύο παραπάνω στοιχείων στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Συλλογική ταυτότητα

«Με συστηματικό τρόπο και αναγνωρίζοντας την ανάδειξη των στοιχείων που είναι κρίσιμης σημασίας για τη διαφύλαξη της συλλογικής ταυτότητας, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δίνει ξεχωριστή σημασία στην προβολή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί φορέα και εκφραστή των τρόπων με τους οποίους οι άνθρωποι στο πέρασμα του χρόνου άφησαν το αποτύπωμά τους.

Αποτελεί μία πολύτιμη πηγή αναφοράς, από την οποία οι σύγχρονες κοινωνίες μπορούν να αντλήσουν γνώση και έμπνευση σχετικά με την Ιστορία, τις παραδόσεις, τις εμπειρίες, τις πρακτικές από τις προηγούμενες γενιές», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, και επεσήμανε πως από το 2019, το ΥΠΠΟΑ, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και συλλόγους σε όλη την Ελλάδα, ενισχύει δυναμικά την προστασία και ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν εγγράψει περίπου 60 στοιχεία στο Εθνικό Ευρετήριο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενώ τέσσερα ακόμη στοιχεία έχουν εγγραφεί στον αντίστοιχο Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Ανθρωπότητας της UNESCO.

Η Παναγία Μεσοσπορίτισσα, η «Παναγίτσα στ’ Αρχαία», όπως τη λένε στην Ελευσίνα, είναι ένα έθιμο με πολυσύνθετες αναφορές στην ιστορία της πόλης και των κατοίκων της. Από τα αρχαία χρόνια και τη διεξαγωγή των Ελευσίνιων Μυστηρίων, το Θριάσιο Πεδίο για αιώνες υπήρξε ο σημαντικότερος σιτοβολώνας της Αττικής.

Σύμφωνα με το έθιμο, οι πιστοί μετέχουν σε μία εμπειρία γιορτής και προετοιμασίας! Την παραμονή των Εισοδίων της Θεοτόκου, στις 20 Νοεμβρίου κάθε έτους, σε έναν μικρό μεταβυζαντινό ναό, γνωστό και ως η «Παναγίτσα στ’ Αρχαία», μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, εκεί που κατά την αρχαιότητα τελούνταν τα Ελευσίνια Μυστήρια, μετά την ακολουθία του εσπερινού, ευλογούνται από τον ιερέα η ιερή τροφή της Δήμητρας και οι άλλες δύο τροφές που συγκροτούν την τριάδα της μεσογειακής δίαιτας.

Λάδι και κρασί

Οι πιστοί προσκομίζουν άρτους, μαζί με λίγο λάδι και κρασί. Παραδίδουν επίσης στον ιερέα χαρτιά, στα οποία αναγράφονται τα ονόματα των οικείων τους, προκειμένου να μνημονευθούν στη δέηση για υγεία και ευημερία. Ο ιερέας ευλογεί τις προσφορές των πιστών και δέεται «υπέρ ευφορίας των καρπών της γης». Μετά το πέρας της θρησκευτικής τελετής, οι άρτοι μοιράζονται σε όλους τους παρευρισκομένους. Στη διαδικασία τεκμηρίωσης του στοιχείου και συγκρότησης του φακέλου υποψηφιότητας συμμετείχαν ενεργά οι κάτοικοι της Ελευσίνας, πολιτιστικοί σύλλογοι της περιοχής και φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και η «Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2023».

Η τέχνη της ξερολιθιάς

Η αρχική εγγραφή της τέχνης της ξερολιθιάς στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO έγινε το 2018, με πρωτοβουλία της Ελλάδας και της Κύπρου. Τότε, είχαν συνεργαστεί η Γαλλία, η Ελβετία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Κροατία και η Σλοβενία, και η διεθνής αναγνώριση αποτέλεσε παράγοντα για τη διαφύλαξη και ανάδειξη της σημαντικής αυτής παραδοσιακής τεχνικής δόμησης τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Εδώ και δύο έτη, οι χώρες Ανδόρα, Αυστρία, Βέλγιο, Ιρλανδία και Λουξεμβούργο εξέφρασαν το ενδιαφέρον να ενταχθούν στην πολυεθνική αυτή εγγραφή. H αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ, Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, συνεργάστηκε με τα δώδεκα κράτη-μέρη της Σύμβασης της UNESCO για τη Διαφύλαξη της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (2003), προκειμένου να συγκροτηθεί ο νέος φάκελος για τη χώρα μας με το απαραίτητο και απαιτητικό υλικό τεκμηρίωσης, που συνεχώς εμπλουτίζεται και συνομιλεί με το παρόν σχετικά με την αειφορική οικοδομική παράδοση, καθώς οι ξερολιθικές κατασκευές συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην οικολογική ισορροπία, ειδικά σε περιοχές που απειλούνται από την εδαφική διάβρωση, την ερημοποίηση και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Ειδήσεις σήμερα