Κορυφαίος αρχιμουσικός, με ζηλευτή πορεία στη διεύθυνση τόσο συμφωνικής μουσικής όσο και σημαντικών έργων της όπερας, ο Λουκάς Καρυτινός, θα ανέβει στο πόντιουμ για να οδηγήσει την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στη λαμπρή εκτέλεση του «Ρέκβιεμ» του Βέρντι στις 29 Ιουνίου στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών (ΚΟΑ), που φέτος κλείνει τα 80 της χρόνια, έχει θέσει ως πρωταρχικό του στόχο να στρέψει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό στην ακρόαση της συμφωνικής μουσικής.
Η δεύτερη βραδιά της ΚΟΑ στο Ηρώδειο θα δοθεί στις 15 Ιουλίου, με τον σούπερ σταρ στο πιάνο Λανγκ Λανγκ, υπό τη διεύθυνση του θρυλικού αρχιμουσικού Κρίστοφ Εσενμπαχ. Με αφορμή αυτές τις δύο βραδιές της ΚΟΑ, συναντήσαμε τον Λουκά Καρυτινό και είχαμε μαζί του μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, που φωτίζει τόσο τον αρχιμουσικό όσο και τον άνθρωπο.
Στις 29 Ιουνίου διευθύνετε στο Ηρώδειο το περίφημο «Ρέκβιεμ» του Βέρντι. Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο επικών διαστάσεων συμφωνικό-χορωδιακό έργο που υμνεί το εφήμερο του ανθρώπου τη συγκεκριμένη εποχή;
Το εν λόγω έργο είναι, πράγματι, επικών διαστάσεων και ταιριάζει σε κάθε εποχή. Είναι σημαντικό να ανατρέχουμε σε αυτό πολύ συχνά, γιατί, αφενός, ο Βέρντι κατόρθωσε να ανυψώσει την ανθρώπινη ψυχή και, αφετέρου, εμείς ως άνθρωποι πρέπει να θυμόμαστε πάντα το εφήμερο της ύπαρξής μας.
Τι θέλετε να προσφέρετε στο κοινό με την ακρόαση αυτού του έργου σ’ έναν χώρο όπως το Ηρώδειο; Για εσάς είναι ένα στοίχημα; Το έχετε διευθύνει ξανά;
Ναι, το έχω διευθύνει κάποιες φορές, αλλά ποτέ δεν μου είναι αρκετό. Το μεγαλείο του είναι αξεπέραστο. Το Ηρώδειο φέρει τους κραδασμούς όλης της τέχνης που έχει παρουσιαστεί στη σκηνή του ανά τους αιώνες. Ο περιβάλλων χώρος της Ακρόπολης φέρει τους κραδασμούς του Ιερού Βράχου από την αρχαιότητα. Η μεγαλειώδης μουσική του Βέρντι φέρει τη δύναμη χιλιάδων μουσικών και ακροατών που την έχουν απολαύσει δεκάδες χρόνια στα πέρατα της Γης. Ποιος άλλος συνδυασμός ιστορίας και έκστασης θα μπορούσε να είναι ισχυρότερος; Το στοίχημα για εμένα θα είναι να καταφέρουμε με τη μουσική αυτή να ανυψώσουμε τις ψυχές όλων μας.
Η δεύτερη φετινή σας παραγωγή, στις 15 Ιουλίου στο Ηρώδειο, είναι με τον σούπερ σταρ Κινέζο πιανίστα Λανγκ Λανγκ. Πόσο η λεγόμενη σοβαρή μουσική έχει ανάγκη από σταρ ερμηνευτές ή μαέστρους προκειμένου να προσελκύσει το κοινό;
Στην εποχή μας είναι απαραίτητη η παρουσία του σούπερ σταρ για να αποφασίσει το κοινό να σηκωθεί από το σπίτι του και να πάει σε μια ζωντανή συναυλία. Θα έρθει για τον σταρ, για να τον δει ζωντανά και όχι τόσο για τη μουσική που μπορεί ανά πάσα στιγμή να ακούσει σε «κονσερβαρισμένη» μορφή.
Το ελληνικό κοινό είναι εκπαιδευμένο στη σοβαρή μουσική; Πόσο έχει συμβάλει σε αυτό η ύπαρξη φορέων όπως το Μέγαρο ή η Λυρική Σκηνή;
Στη δισκογραφία, με τον Στέλιο
Οχι, δυστυχώς, ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να ωθήσουμε το κοινό στις συναυλίες και τις παραστάσεις μας. Είμαστε πολύ λίγοι. Ενα κράτος με δύο Κρατικές Ορχήστρες και μία μόνο όπερα στην επικράτειά του είναι πολύ μικρή προσφορά. Οσο και να γεμίσουν οι αίθουσες, πάλι είμαστε πολύ λίγοι. Χρειάζεται μεγάλη υποστήριξη από το κράτος και τους πολίτες για να αρθεί η σοβαρή μουσική εκεί όπου της αξίζει και να μπορούν να την απολαύσουν όλοι.
Σπουδάσατε Νομικά και πιάνο στην Αθήνα πριν κάνετε μεταπτυχιακά στη διεύθυνση Ορχήστρας. Πόσο σημαντικό είναι ο αρχιμουσικός/μαέστρος να γνωρίζει ο ίδιος ένα όργανο; Και, αν, ναι, το πιάνο είναι το πιο κατάλληλο;
Η γνώση ενός οργάνου ορχήστρας είναι σημαντική -αλλά όχι απαραίτητη- γιατί έτσι γνωρίζει ο μουσικός με κάθε λεπτομέρεια τις δυσκολίες, τις ευκολίες και τις ιδιαιτερότητες που αντιμετωπίζει το όργανο μέσα στην ορχήστρα. Το πιάνο όμως είναι απαραίτητο να το γνωρίζουν οι αρχιμουσικοί, γιατί με αυτό μπορούν να διαβάζουν και να αποκρυπτογραφούν ολόκληρη την παρτιτούρα του συνθέτη.
Αν δεν είχατε γίνει αρχιμουσικός, θα είχατε γίνει νομικός ή δικηγόρος;
Οχι. Θα εργαζόμουν ως μουσικός και πάλι. Συνθέτης, πιανίστας, καθηγητής, κάτι σχετικό με τη μουσική πάντα.
Η πρώτη σας συναυλία στο Ηρώδειο ήταν διευθύνοντας Τόσκα, με πρωταγωνιστές τη Μαρίνα Κρίλοβιτς και τον Κώστα Πασχάλη. Περιγράψτε μας το κυρίαρχο συναίσθημα από αυτήν την πρώτη σας συναυλία στο Ηρώδειο.
Ηταν η πραγματοποίηση του παιδικού μου ονείρου! Η Ακρόπολη από ψηλά, το επιβλητικό Ηρώδειο, οι πρωταγωνιστές-ινδάλματα, το αγαπημένο έργο του Πουτσίνι, πλήρης ορχήστρα – χορωδία – τραγουδιστές, οι κερκίδες ξεχειλισμένες από ενθουσιασμένο κόσμο, το συναίσθημα δεν αναλύεται με λόγια. Βιώνεται και εκπέμπει ευτυχία.
Σας απασχολεί περισσότερο η αποδοχή του κοινού, των κριτικών ή των συναδέλφων σας μουσικών;
Θα ήθελα πολύ να με αποδέχονται όλοι. Πράγμα ουτοπικό και αδύνατο. Ομως, προσπαθώ να προσφέρω τη δουλειά μου με όλες μου τις δυνάμεις, με ειλικρίνεια και πάθος, και την ελπίδα να αρέσει και να αγγίξει τους ακροατές και τους μουσικούς η μουσική μου πρόταση.
Εχοντας διατελέσει αρχιμουσικός, μουσικός διευθυντής και καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ -έχοντας δηλαδή γράψει ιστορία στο λυρικό θέατρο- προτιμάτε να διευθύνετε όπερα ή συμφωνική μουσική;
Οπως έλεγε ο μεγάλος αρχιμουσικός Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν, η συμφωνική μουσική και η όπερα είναι οι δύο τροχοί μιας άμαξας. Τις χρειαζόμαστε απαραίτητα και τις δύο για να μπορέσει η άμαξα να ισορροπήσει και να τρέξει αδιατάρακτα στην πορεία της. Δεν ξεχωρίζω τα είδη. Οταν διευθύνω όπερα, είμαι όλος δικός της και όταν διευθύνω συμφωνική μουσική, παραδίνομαι ολοκληρωτικά σ’ εκείνη.
Ποια δραστηριότητα σας ξεκουράζει;
Η καλή συντροφιά των αγαπημένων μου ανθρώπων και το διάβασμα.
Ενας προσωπικός στόχος, όνειρο, που έχετε;
Η Ελλάδα είναι γεμάτη από εξαιρετικά ταλαντούχους και εκπαιδευμένους μουσικούς. Θα ήθελα όλο αυτό το δυναμικό να βρει απασχόληση και να προσφέρει στην πατρίδα και στους συμπολίτες μας τα πολύτιμα δώρα του. Είναι μια πηγή ανεκμετάλλευτη στον χώρο του πολιτισμού -που έχουμε συνηθίσει να τον ονομάζουμε «το βαρύ πυροβολικό» της παγκόσμιας αξίας μας- την οποία αφήνουμε να μαραίνεται αναξιοποίητη.
«Να ανοίξουμε τις πόρτες μαςσε ακόμα μεγαλύτερο κοινό»
Εχετε πει πολλές φορές ότι η σοβαρή μουσική δεν μπορεί να αποτελεί υπόκρουση στις καθημερινές μας ασχολίες. Πώς, προκειμένου να εκτιμήσουμε ένα έργο, θα πρέπει να αφοσιωθούμε/συγκεντρωθούμε στην ακρόασή του;
Παλαιότερα, όταν δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα αναμετάδοσης της μουσικής, ο άνθρωπος, για να ακούσει μουσική, έπρεπε να ετοιμαστεί, να φύγει από το σπίτι του, να πάει στην εκκλησία ή την αίθουσα της συναυλίας ή της όπερας, και εκεί θα μπορούσε να απολαύσει τη μουσική δημιουργία. Ολη αυτή η διαδρομή είναι ενός τύπου προετοιμασία για αυτό που περιμένεις. Θέλεις να ακούσεις μουσική. Επικεντρώνεσαι μόνο σε αυτό. Ολες οι αισθήσεις οξύνονται και υπάρχει ψυχική και πνευματική εγρήγορση. Ετσι, μπορεί κανείς να απολαύσει πραγματικά το μουσικό γεγονός και να επωφεληθεί από τη συμμετοχή του σε αυτό.
Σήμερα η μουσική (κατά 95% ή και παραπάνω) είναι μόνο «διασκεδαστική» και ακούγεται, δυστυχώς, συνεχώς μέρα και νύχτα. Στα «έξυπνα» είδη τεχνολογίας, στα ραδιόφωνα, στα εμπορικά καταστήματα, στα σούπερ μάρκετ, στα αυτοκίνητα, στα ξενοδοχεία, στα εστιατόρια, στα ιατρεία, σε κάθε βήμα, σε κάθε μας στάση, σε κάθε πράξη, υπάρχει μια μουσική συνοδεία, είτε τη θέλουμε είτε όχι. Δεν γνωρίζω τις επιστημονικές μελέτες επί του θέματος της ηχορύπανσης αυτού του τύπου. Είμαι όμως σίγουρος ότι τα αποτελέσματα θα δείχνουν «υπερδοσολογία», κούραση και πνευματική σύγχυση.
Γι’ αυτό επιμένω. Η μουσική απόλαυση, για να αποδώσει τους καρπούς της, χρειάζεται ήρεμο περιβάλλον, επιθυμία ενεργητικής ακρόασης και πνευματική συγκέντρωση.
Εσείς ακούτε κάποιες φορές το είδος της μουσικής που αποκαλείται «διασκεδαστική μουσική»; Σε ποιες δραστηριότητές σας θα βάζατε μουσική υπόκρουση;
Ναι, πολλές φορές ακούω «διασκεδαστική» μουσική. Σε διαδρομές με το αυτοκίνητο ή σε φιλικές συντροφιές.
Πώς νιώθετε για την επιτυχία της σειράς συναυλιών «Ταξίδι στο κέντρο της μουσικής», που μοιάζει να αποτελεί για εσάς ένα προσωπικό στοίχημα;
Είχα την ελπίδα να αρέσει αυτή η προσέγγιση στη μαγεία της συμφωνικής μουσικής. Η αλήθεια είναι ότι η ανταπόκριση ξεπέρασε τις προσδοκίες μας. Ολοι οι συντελεστές αγκαλιάσαμε με μεγάλη σοβαρότητα και αγάπη το εγχείρημα και το κοινό μάς το ανταποδίδει με τον ενθουσιασμό του. Ηθελα να βρω έναν τρόπο να πείσω τους διστακτικούς και αναποφάσιστους ότι η συμφωνική μουσική είναι ένα από τα πιο εκλεκτά είδη που μπορεί να προσφέρει η ανθρώπινη δημιουργία. Είναι ένα ανθρώπινο έργο, που δεν αντιγράφει τον υλικό μας κόσμο, αλλά τον ιδεατό. Είναι άυλη και απευθύνεται σε όλους, φτάνει να έχουμε τη διάθεση να ακούσουμε αυτά που μας διηγείται. Είμαστε όλοι ευτυχισμένοι με την επιτυχία των συναυλιών μας αυτών και θα τις συνεχίσουμε με την ίδια διάθεση.
Ποιος είναι ο δεύτερος στόχος που θέτετε έχοντας μόλις ανανεώσει τη δεύτερή σας θητεία στο τιμόνι της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, που φέτος συμπληρώνει τα 80 της χρόνια;
Η πρώτη θητεία μου κατά το ήμισυ διανύθηκε μέσα στην πανδημία. Για την τέχνη που επικοινωνεί άμεσα με το κοινό, η πανδημία ήταν μια τραγική περίοδος. Με την απαλλαγή από το βάρος της, έπρεπε να επαναφέρουμε το κοινό στις αίθουσες, να ξεπεράσουμε τον φόβο της ασθένειας και της απομάκρυνσης και να καταδείξουμε τους στόχους των συναυλιών μας. Είχαμε τη χαρά να δούμε το κοινό μας να επιστρέφει πολυπληθέστερο και να αρχίζει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών να συζητιέται και εκτός του στενού κύκλου της.
Για τη δεύτερη θητεία, που είχε την καλοσύνη να μου εμπιστευθεί το κράτος μέσω της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, ο στόχος παραμένει ο ίδιος. Να ανοίξουμε τις πόρτες της συμφωνικής μουσικής σε ακόμα μεγαλύτερο κοινό και να καλωσορίσουμε στις συναυλίες και τις δράσεις μας ακόμα και τους πιο αδιάφορους μουσικά συμπολίτες μας.
Info
29 ΙΟΥΝΙΟΥ
«Ρέκβιεμ» του Βέρντι από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών
15 ΙΟΥΛΙΟΥ
Κρατική Ορχήστρα και Λανγκ Λανγκ σε έργα Γκριγκ και Τσαϊκόφσκι, υπό τη διεύθυνση του Κρίστοφ Εσενμπαχ
ΠΟΥ: Ηρώδειο
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ: 5-70 ευρώ
ONLINE ΑΓΟΡΑ: aefestival.gr, viva.gr, public.gr
Ροή Ειδήσεων 
