Η έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής» που εγκαινιάστηκε πριν από λίγες ημέρες παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού αποτελεί το πρώτο βήμα υλοποίησης της ιστορικής συμφωνίας μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντελαγουέρ και του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης που κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου. Η συμφωνία προβλέπει τη σταδιακή επιστροφή στην Ελλάδα της συλλογής 161 πρωτοκυκλαδικών αρχαιοτήτων μοναδικής αρχαιολογικής αξίας του Αμερικανού συλλέκτη Λέοναρντ Στερν σε μία 25ετία.

«Η επιλογή των δεκαπέντε θησαυρών έγινε από το ΥΠΠΟΑ», επεσήμανε ο επιμελητής της έκθεσης δρ Ιωάννης Φάππας κατά τη χθεσινή ξενάγηση των δημοσιογράφων, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, επισημαίνοντας πως η επιλογή των δεκαπέντε πρώτων ειδωλίων έγινε βάσει της «αντιπροσωπευτικότητας των εκθεμάτων προκειμένου να δείξουν την αλυσίδα της συνέχειας της ανάπτυξης και της εξέλιξης της πρωτοκυκλαδικής τέχνης». Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις χρονολογικές ενότητες.

ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

Σπάνια αγγεία και ειδώλια

Στην πρώτη ενότητα συναντάμε τέσσερα περίτεχνα και σπάνια αγγεία και ειδώλια κυρίως της Πρωτοκυκλαδικής (Ι περιόδου), καθώς και ένα νεολιθικό ειδώλιο με τύπο που μέχρι στιγμής δεν έχει αναγνωριστεί. Λίγα βήματα πιο πέρα στέκουν ένα «Βιολόσχημο ειδώλιο», ένα ανθρωπόμορφο κύπελλο ιδιαίτερα σπάνιο δείγμα του τύπου του, ενώ την ενότητα συμπληρώνει μια μαρμάρινη καντήλα που φέρει μοναδική εγχάρακτη διακόσμηση και ανήκει στον χαρακτηριστικό και διαδεδομένο τύπο μαρμάρινου σκεύους της πρωτοκυκλαδικής Ι περιόδου.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

 Υβριδικές μορφές

Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται αρχαιότητες της Μεταβατικής Πρωτοκυκλαδικής (Ι/ΙΙ περιόδου). Πρόκειται για μορφές προδρομικές που συνδυάζουν στοιχεία παλαιότερων τύπων. Ως «υβριδικό τύπο» το χαρακτήρισε ο κ. Φάππας κατά την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ξενάγηση, εξηγώντας πως αυτός ο τύπος προαναγγέλλει τις ολοκληρωμένες μορφές επόμενης περιόδου. Χαρακτηριστικά της περιόδου είναι δύο κατάκοσμα με εγχάρακτη διακόσμηση αγγεία, μια λίθινη πυξίδα «με την πιο αρχαία εγχάρακτη απεικόνιση σπείρας» όπως είπε ο κ. Φάππας και ένα πήλινο τηγάνoσχημο σκεύος, το οποίο αν το γέμιζαν με νερό ή λάδι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως καθρέπτης!

ΤΡΙΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

 Το μοναδικό διπλό ειδώλιο

Στην τρίτη ενότητα της έκθεσης συναντάμε μοναδικής ομορφιάς έργα του λεγόμενου κανονικού τύπου της πρωτοκυκλαδικής περιόδου. Αρχικά το «σύμπλεγμα ειδωλίων» είναι η σύνθεση δύο γυναικείων μορφών με διπλωμένα χέρια, με τη μικρότερη να στέκεται επάνω στο κεφάλι της μεγαλύτερης. «Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σπάνιο παράδειγμα που συναντάμε σε δύο περιοχές, το ένα στην Καρλσρούη της Γερμανίας και το άλλο στην Κοπεγχάγη», σημείωσε ο επιμελητής. Εναντι του συμπλέγματος στέκεται ένα γυναικείο ειδώλιο μεγέθους 86,3 εκατοστών. Η ενότητα ολοκληρώνεται με μια μικρή μαρμάρινη προχυτική φιάλη με πόδι, ίσως ένα από τα πιο κομψότερα δείγματα της πρωτοκυκλαδικής περιόδου. Την έκθεση συνοδεύει ένας πλούσιος κατάλογος με όλες τις πληροφορίες για τις 15 αρχαιότητες που για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο διεθνές κοινό.

Η Μενδώνη για τη συλλογή Στερν

 «Η συλλογή ήδη ανήκει ανέκαθεν στην κυριότητα και νομή του ελληνικού κράτους και θα επιστρέψει ολόκληρη», ξεκαθάρισε ξανά η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μετά τη χθεσινή ξενάγηση απαντώντας σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων και τόνισε πως ο τρόπος που έκρινε να ενεργήσει το ΥΠΠΟΑ με τον επαναπατρισμό της Συλλογής Στερν δεν θα μπορούσε να ήταν πιο σαφής και ξεκάθαρος, σημειώνοντας πως όλα αναφέρονται στο νόμο που κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου. Η κ. Μενδώνη υπογράμμισε ότι ο κάθε επαναπατρισμός αντιμετωπίζεται διαφορετικά. «Ο επαναπατρισμός της συλλογής 161 έργων τέχνης επετεύχθη μόνο με τη συμφωνία που κάναμε», τόνισε και είπε μάλιστα πως «κάθε περίπτωση επαναπατρισμού έχει τις ιδιαιτερότητές της και εξετάζεται ad hoc», καθώς, εκτός από το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο, εμπλέκεται και η νομοθεσία της χώρας, όπου εντοπίστηκε το υπό επαναπατρισμό πολιτιστικό αγαθό, ενώ καθοριστική παράμετρο αποτελεί και η συγκέντρωση του αποδεικτικού υλικού που διαθέτει η αρμόδια Διεύθυνση Προστασίας και Τεκμηρίωσης Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού, που έχουν ορίσει οι διεθνείς κανόνες δικαίου, ως απαιτούμενο για να διεκδικήσει μια χώρα, ως δικό της, ένα πολιτιστικό αγαθό. Η υπουργός τόνισε μεταξύ άλλων πως στην περίπτωση της συλλογής Στερν, η πάγια τακτική του υπουργείου, της εξωδικαστικής, δηλαδή, διεκδίκησης, ήταν μονόδρομος, λόγω έλλειψης αποδεικτικού υλικού. Για το ειδώλιο 138 της Συλλογής Στερν, το οποίο υποστηρίζεται από το Σύλλογο Αρχαιολόγων Ελλάδας ότι αποτελεί αντικείμενο λαθρανασκαφής, η κ. Μενδώνη ξεκαθάρισε πως γνωρίζει το ίδιο το βιβλίο… «Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά το πόνημα της κ. Σωτηροπούλου (2005), δεν λέει αυτό που σημειώνουν». Για την αυθεντικότητα και τη γνησιότητα η υπουργός αναφέρθηκε διεξοδικά και είπε ότι αποτελεί αποτέλεσμα πολυετών ερευνών της επιστημονικής κοινότητας.

(Info)

«Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής», Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης,

Μέγαρο Σταθάτου. Βασιλίσσης Σοφίας & Ηροδότου 1.

Πληροφορίες: 210 7228321-3

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου 

Ειδήσεις σήμερα

Σεπόλια: Αναγνώρισε τον οίκο ανοχής που την πήγαινε ο Μίχος – Προφυλακίστηκαν άλλοι δύο κατηγορούμενοι

Συντάξεις: Αυτά είναι τα αναδρομικά του 2023 για πέντε κατηγορίες συνταξιούχων [πίνακες]