Η πολυκατοικία, γνωστή σε όλους μας, γεννάει συνειρμούς ως προσωπικό βίωμα, αλλά και αποτελεί φαινόμενο αστικής ζωής που περνάει στη σφαίρα της Ιστορίας. Ως τέτοιο διττό φαινόμενο, που διατρέχει τη ζωή μας, προσεγγίζεται η πολυκατοικία μέσα από τη νέα υβριδική ομώνυμη έκθεση στους χώρους της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης, που ξεκινάει αύριο Τετάρτη 30 Νοεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 31 Ιανουαρίου του 2023.

Περισσότερα από εκατό έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, εγκαταστάσεις, βίντεο και φωτογραφίες, μακέτες και άλλο αρχειακό υλικό συγκροτούν το σύνθετο κι άκρως ενδιαφέρον εικαστικό αφήγημα για την εμπειρία της κατοίκησης στην πολυκατοικία ως κοινωνικό, αισθητικό και συναισθηματικό σύμβολο στην αστική ζωή των τελευταίων 100 χρόνων. Την έκθεση «Πολυκατοικία» επιμελούνται ο πολυγραφότατος περιηγητής της Αθήνας, δημοσιογράφος και συγγραφέας, Νίκος Βατόπουλος, και η ιστορικός Τέχνης, Ιρις Κρητικού́.

«Στην έκθεση συνομιλούν έργα σύγχρονων φωτογράφων, αρχιτεκτόνων και φλανέρ της πόλης με έργα εικαστικών δημιουργών. Αρκετά από τα εικαστικά έργα που παρουσιάζονται παραχωρήθηκαν από́ σημαντικά́ ιδρύματα και ιδιωτικές συλλογές ειδικά́ για την έκθεση, ενώ άλλα προέρχονται από αρχεία των καλλιτεχνών», λέει στον «Ε.Τ.» η κ. Κρητικού και εξηγεί ότι «μέσα από την έκθεση φωτίζουμε το πώς εξελίσσεται η πολυκατοικία ως κέλυφος που αγαπάμε να μισούμε εδώ κι έναν αιώνα». Πράγματι, οι περισσότεροι Ελληνες που ζούμε σε πολυκατοικίες διαπιστώνουμε πως η ζωή, η συμβίωση με τους άλλους κατοίκους χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις.

Η πολυκατοικία -όπως αναφέρει ο κ. Βατόπουλος στο σημείωμά του στην έκθεση- αποτελεί «προϊόν αρχικά του Μεσοπολέμου και ευδοκίμησε ως καινοτόμος τυπολογία που κάλυψε αρχικά βασικά ζητήματα στέγασης και εκσυγχρονισμού της οικιακής διαβίωσης. Ιδίως μετά την υποδοχή των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη και τον Πόντο, η πολυκατοικία γίνεται σταδιακά μέρος μιας ταχείας αστικοποίησης». Σύμφωνα με τον ίδιο, η πολυκατοικία «αναπτύχθηκε αρχικά ως στοιχείο αστικού νεωτερισμού και συνέβαλε στην πύκνωση του πληθυσμού, στη βελτίωση των όρων καθημερινής διαβίωσης και στην ανάπτυξη των μητροπολιτικών χαρακτηριστικών της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, στην κοινή συνείδηση, η πολυκατοικία, ως γενικός όρος και με προβολή της μαζικής επέκτασής της, συνδέθηκε με αρνητικούς όρους αστικής διαβίωσης, με τον περιορισμό των ελεύθερων εκτάσεων και την καταστροφή της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του παρελθόντος. Πολλές, όμως, πολυκατοικίες, χτισμένες από το 1920 έως σήμερα, είναι πλέον και αυτές κομμάτι της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς μας».

Παράλληλα, στο αντίστοιχο σημείωμά της η κ. Κρητικού αφηγείται το δικό της βίωμα στο σπίτι και τη βεράντα των παιδικών της χρόνων επί της οδού Νοταρά στα Εξάρχεια, αλλά και στο αδιέξοδο της Δημητρίου Σούτσου στην πλατεία Μαβίλη, όπου συνδέθηκαν τα αόρατα κι ορατά «νήματα» της ενήλικης ζωής της… Μέσα από τις δύο αυτές προσεγγίσεις, την ιστορική εξέλιξη και το προσωπικό βίωμα, δημιουργείται στην έκθεση ένας κοινός τόπος, που γεφυρώνει τον 20ό αιώνα με το σήμερα.

100 φωτογραφίες και εικαστικά έργα

Εκατό φωτογραφίες και εικαστικά έργα, όπως των Χρόνη Μπότσογλου, Νίκου Χουλιαρά, Κώστα Παπανικολάου, Γιώργου Ζογγολόπουλου, Βαγγέλη Πουλή, Ηλία Τσαουσάκη, Δημήτρη Φιλιππίδη, Γιώργη Γερόλυμπου και Ενρί Τσανάι, «ανοίγουν» παράθυρο στην πόλη της Αθήνας και μας συστήνουν από κοινού την πολυκατοικία όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, που γεννήθηκε από́ το διάταγμα του 1929 «περί οριζοντίου δομήσεως», αλλά́ μεταπολεμικά́ συνδέθηκε με την αστυφιλία και την αντιπαροχή́, όπως και με την ανάπτυξη των προαστίων.

Τα ιστορικά, αρχιτεκτονικά, αισθητικά, κοινωνιολογικά, ακόμα και ψυχολογικά ζητήματα που προκύπτουν από την κατοίκηση στην πολυκατοικία συνθέτουν την εικαστική αφήγηση. Πώς είναι να συμβιώνεις με άλλους ανθρώπους την εποχή των δεκαετιών ’40, ’50, αλλά και του ’70 και του ’80; Πώς είναι σήμερα να βλέπεις μία γιαγιά μόνη στο γκρίζο μπαλκόνι της δεκαετίας του ’60; Στην οδό Πατησίων διακρίνεται εντέλει σήμερα ένα πολύπτυχο αισθητικής μέσα από τις πολυκατοικίες του 20ού αιώνα, που αφηγούνται έναν αιώνα αστικού τρόπου ζωής;

«Η πολυκατοικία, με το ισχυρό κοινωνικό, αισθητικό και συναισθηματικό αποτύπωμα στην αστική ζωή των τελευταίων 100 χρόνων, γεννά ένα αντιφατικό αίσθημα οικειότητας», αναφέρει ο κ. Βατόπουλος και επισημαίνει πως «η πολυκατοικία υπήρξε εξαρχής αντικείμενο αρχιτεκτονικού πειραματισμού. Πολλοί αρχιτέκτονες στο παρελθόν επιχείρησαν να ανανεώσουν την εκδοχή της και να διεμβολίσουν τη συμπαγή τυποποίηση. Η αισθητική, αρχιτεκτονική και κοινωνιολογική ερμηνεία της πολυκατοικίας παραμένει πάντα ένα ζητούμενο».

Ξεναγήσεις και εκδηλώσεις

Την έκθεση συμπληρώνουν ομιλίες, ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα, πυροδοτώντας έναν δημόσιο διάλογο γύρω από την επικράτηση, την εξέλιξη και την προοπτική της πολυκατοικίας ως ενός φαινομένου που σφραγίζει τον ελληνικό αστικό χώρο, αλλά και προκαλεί συνειρμούς αρχιτεκτονικής, κοινωνικών επιστημών και προσωπικών βιωμάτων.

Την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου (19:30) θα πραγματοποιήσει ομιλία ο καθηγητής Ιστορίας Αρχιτεκτονικής στην ΑΣΚΤ Ανδρέας Γιακουμακάτος, ενώ τη Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου προσκεκλημένος της έκθεσης είναι ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Στάθης Καλύβας. Την Κυριακή 11 Δεκεμβρίου, ο Νίκος Βατόπουλος θα ξεναγήσει το κοινό στις πολυκατοικίες της Νεάπολης. Για τους μικρούς φίλους, την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου τα παιδιά θα δημιουργήσουν τη χριστουγεννιάτικη πόλη τους παρέα με το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης.

(Info)

● «ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ»

● Εγκαίνια 30/11, ώρα 19:00

● Γκαλερί Ελληνοαμερικανικής Ενωσης (Μασσαλίας 22, Αθήνα)

● Δευτέρα – Παρασκευή: 12:00-20:00, Σάββατο: 10:00-14:00

● Πληροφορίες: 210-3680900

Ειδήσεις σήμερα

Κιβωτός του Κόσμου: 250.000 ευρώ σε λογαριασμούς του ζεύγους

Συντάξεις: Πόσα βάζουν στην τσέπη παλαιοί και νέοι συνταξιούχοι [πίνακες]

Κίνα: Τα 6 μυστικά για τον ξεσηκωμό – Γιατί οι πολίτες αντιδρούν τώρα στα lockdowns