Γράφει η Τόνια Βάθη*

Η 76^η Εκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης, η Frankfurter Buchmesse, που θα πραγματοποιηθεί στις 16-20 Οκτωβρίου, είναι η έκθεση που θα ήθελαν όλοι να πάνε. Και όταν λέμε όλοι εννοούμε όλοι όσοι έχουν την οποιαδήποτε επαγγελματική σχέση με το βιβλίο. Είναι κάτι σαν τον Παράδεισο της διεθνούς βιβλιοπαραγωγής, που λειτουργεί, όμως, με… γήινους όρους αγοράς.

Ποια είναι, όμως, η διαδικασία που ακολουθείται για την απόκτηση των δικαιωμάτων ενός ξένου τίτλου; Η Βάννα Κατσαρού, Rights & Acquisitions Editor στις Εκδόσεις Διόπτρα και η Ειρήνη Χριστοπούλου, υπεύθυνη μεταφρασμένων βιβλίων στις εκδόσεις Ψυχογιός, θα πουν ότι υπάρχει καθημερινή επικοινωνία με εκδοτικούς οίκους και agents (λογοτεχνικοί πράκτορες) από το εξωτερικό, καθώς και διαρκής ενημέρωση από τα διεθνή ΜΜΕ. Καθημερινά έχουν υποβολές νέων έργων, η Μαργαρίτα Ζούλη, marketing manager των εκδόσεων Κλειδάριθμος μας ανέφερε ότι εντοπίζουν τον τίτλο που τους ενδιαφέρει, επικοινωνούν με τον δικαιούχο, για να δουν αν είναι ελεύθερα τα δικαιώματα, και σε θετική απάντηση, καταθέτουν προσφορά.

Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι στην Εκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης πωλούνται τα δικαιώματα βιβλίων που είτε δεν έχουν εκδοθεί ακόμα στη χώρα τους, είτε πιθανόν δεν έχει καν ολοκληρωθεί η συγγραφή τους. Η κ. Κατσαρού μάς ανέφερε ότι «τα κριτήρια με τα οποία επιλέγει ένας editor είναι ένας συνδυασμός της αξίας του ίδιου του βιβλίου με τη “συμβατότητά” του με την ελληνική αγορά -αν δηλαδή αφορά το ελληνικό αναγνωστικό κοινό- και την πιθανή δυναμική του».

Αντίστοιχα, η κ. Χριστοπούλου θα πει: «Είναι η πίστη στην ιδέα και το όραμα που σου παρουσιάζεται το οποίο θα σε κινήσει για την απόκτηση του τίτλου». Ενώ η κ. Ζούλη λέει: «Ως εκδοτικός οίκος επιθυμούμε να δούμε το έργο ολοκληρωμένο πριν το αγοράσουμε».

Χιλιάδες τίτλοι

Μπορεί η διαδικασία αυτή να φαίνεται εύκολη, αλλά σίγουρα οι άνθρωποι που κάνουν αυτήν την επιλογή ανάμεσα σε χιλιάδες τίτλους βιβλίων θα πρέπει να έχουν αρκετά εφόδια. Θα πρέπει να αγαπάνε το βιβλίο, να έχουν διαβάσει πολύ, να γνωρίζουν καλά τις γλώσσες από τις οποίες διαβάζουν, να μπορούν να παραμερίσουν το προσωπικό τους γούστο και να διακρίνουν τη δυναμική ενός βιβλίου, όπως λένε.

Ποιες είναι, όμως, οι τάσεις στην ξένη λογοτεχνία; Η κ. Κατσαρού αναφέρθηκε στη «δυναμική των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στη διαμόρφωση επιτυχιών». Επισήμανε την ανάδυση εκπληκτικών γυναικείων φωνών στη λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία, καθώς και στο «retelling»(αναδιήγηση) κλασικών έργων όπως το «Ντίμον Κόπερχεντ» της Barbara Kingsolver και το «Τζέιμς» του Percival Everett. «Και βέβαια, η σχέση του βιβλίου με το AI, από κάθε άποψη, δημιουργίας περιεχομένου, πνευματικών δικαιωμάτων αλλά και τεράστιων δυνατοτήτων για να μη μένουμε μόνο στα αρνητικά!»

Η κ. Χριστοπούλου, από την άλλη, διέκρινε μια αυξημένη ζήτηση στο «healing fiction» (θεραπευτική μυθοπλασία), που προέρχεται από τις χώρες της Απω Ανατολής, αναφέροντας ότι το αναγνωστικό κοινό αναζητά αφηγήσεις που θα τους κάνουν να νιώσουν καλά. Μίλησε για την άνοδο του «romantasy» (συνδυασμός ερωτικού μυθιστορήματος με φαντασία) και του «fantasy», καθώς και του «horror», που παρατηρεί ότι «γίνεται είδος μαζικότερης απεύθυνσης».

Το TikTok

Η κ. Ζούλη διέκρινε μια αυξημένη ζήτηση στα «BookTok» βιβλία (βιβλία που ξεχωρίζουν μέσα από την πλατφόρμα του TikTok) αισθηματικού περιεχομένου, στα «feel good» βιβλία και σε βιβλία «εκλαϊκευμένης ψυχολογίας». Σε ερώτημά μας για παλιότερα «αποκτήματα» από την έκθεση που έγιναν best seller, οι εκδόσεις Ψυχογιός μάς ανέφεραν το «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη», του Matt Haig , οι εκδόσεις Διόπτρα την «Υπόσχεση», του Damon Galgut και το «Μεγαλώνοντας Κορίτσια που Αγαπούν τον Εαυτό τους» των Kasey Edwards, Dr. Christopher Scanlon και οι εκδόσεις Κλειδάριθμος το «Οι χειρότερες αποφάσεις της Ιστορίας και οι άνθρωποι που τις πήραν», του Stephen Weir.

Τιμώμενη χώρα είναι η Ιταλία και θα συμμετέχει με το σύνθημα «Ρίζες στο μέλλον».

*Η Τόνια Βάθη είναι δημοσιογράφος, digital creator και συντονίστρια της λέσχης @inthesamebook/@tostaki