Οι εξομολογήσεις του στον Ελεύθερο Τύπο και στο Eleftherostypos.gr

Η θέλησή του για ζωή και δημιουργία ήταν αστείρευτη. Ο Κώστας Βουτσάς δεν κατέθετε ποτέ τα όπλα. Αληθινός μαχητής, ένας «έφηβος» ετών 89, γεμάτος ενέργεια και δίψα για ζωή, ο αγαπημένος ηθοποιός αποτελούσε παράδειγμα προς μίμηση, ακόμα και για πολύ νεότερούς του ανθρώπους.

Αληθινά αεικίνητος, ένας ηθοποιός χωρίς ημερομηνία λήξης, με πηγαίο ταλέντο, άμεσος, ειλικρινής, ευγενικός, γεμάτος χιούμορ, αλλά και ιδιαίτερα σοβαρός όταν και όποτε χρειαζόταν.

Αναζητώντας δικές του ατάκες από συνεντεύξεις και προσωπικές συζητήσεις μαζί του, που είχαν δημοσιευθεί στον «Ε.Τ.», η συγκίνηση που προκαλείται είναι αβίαστη. Ο χαρακτήρας του επιβεβαιώνεται μοναδικά απ’ όσα μας έλεγε κατά καιρούς. Αυτή η απόλυτη σχέση του με τη ζωή ήταν ανατριχιαστική.

Ηταν 80 ετών, όταν πρωταγωνίστησε στην παράσταση «Ενα παιδί μετράει τα άστρα», θεατρική διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Μενέλαου Λουντέμη, που είχε παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μαζί με τους Γιάννη Πλούταρχο και Θανάση Τσαλταμπάση.

«Σε κάθε παράσταση όπου παίζω εγώ δεν υπάρχουν γενιές», μας είχε πει τότε με αυτό το αγέραστο κύτταρο που τον χαρακτήριζε. «Ολοι είμαστε ίσοι και… συνομήλικοι», έσπευδε να διευκρινίσει με τη δύναμη ζωής που τον συντρόφευε πάντα. «Απαγορεύω αμέσως να μου μιλούν στον πληθυντικό και να με αντιμετωπίζουν ως “θρύλο”. Εγώ είμαι ζωντανός, δεν είμαι θρύλος. Δεν τα μπορώ αυτά. Το 80% της επιτυχίας είναι να εμφανίζεσαι. Αν δεν εμφανίζεσαι, σε ξεχνάει ο κόσμος. Η δουλειά αυτή είναι το κύτταρό μου, είναι το πετσί μου. Θα φύγω από τη ζωή το 2044 και θα είμαι συνέχεια στη σκηνή. Δεν σταματάω. Εχω τσακωθεί με τον Χάρο, δεν μιλάμε», τόνιζε.

Η ενέργειά του ήταν καταλυτική. Εκεί όπου οι άλλοι σταματούσαν, ο Κώστας Βουτσάς συνέχιζε απτόητος. Παράλληλα ήταν, πάνω απ’ όλα, καλός άνθρωπος και αληθινός φίλος για όσους είχαμε τη χαρά και την τύχη να τον γνωρίσουμε. Πάντα ερχόταν στις συζητήσεις μας με πλατύ χαμόγελο, ρωτούσε με ενδιαφέρον αν είσαι καλά, απλός, προσηνής, φιλικός, ένας «κανονικός» άνθρωπος, χωρίς έπαρση και ίχνος αλαζονείας, που δεν λειτουργούσε ποτέ ως σταρ, αν και θα μπορούσε, καθώς το όνομά του αποτελούσε πάντα πόλο έλξης για το μεγάλο κοινό.

Η ιστορία του Μέλιου, του φτωχού αγοριού, που ξεκίνησε μόνος από το χωριό του για να κυνηγήσει το όνειρό του, που ήταν να μάθει γράμματα στη μεγάλη πόλη, είχε συγκινήσει τον Κώστα Βουτσά, ο οποίος ερμήνευσε τον ρόλο του μπαρμπα-Ανέστη, του ανθρώπου που συμπαραστέκεται και βοηθάει τον Μέλιο στις δύσκολες ώρες του. Μάλιστα, σ’ αυτόν τον ρόλο, όπως μας είχε πει χαρακτηριστικά, έβρισκε το alter ego του.

«Ο ρόλος του μπαρμπα-Ανέστη μού αρέσει πολύ γιατί μου ταιριάζει, είμαι κι εγώ έτσι», έλεγε ο Κώστας Βουτσάς. «Ο μπαρμπα-Ανέστης είναι ο άνθρωπος που περιθάλπει τον Μέλιο, ένα παιδί που δεν είχε στον ήλιο μοίρα. Θέλει να σπουδάσει, παιδεύεται και ο μπαρμπα-Ανέστης τού δίνει σπίτι, φαγητό, αγάπη. Μου αρέσει πολύ αυτός ο ρόλος, γιατί έτσι είναι η ζωή μου. Εχουμε πολλά κοινά στοιχεία με τον μπαρμπα-Ανέστη. Θέλω να έχω λεφτά να δίνω σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα, τη σύνταξή μου τη δίνω σε τρεις οικογένειες. Του αδελφού μου την εγγονή τη βοηθάω να ζήσει. Εχω τρία παιδιά στην ActionAid και όσο μπορώ συμβάλλω και αλλού. Ευτυχώς, έχω τη δουλειά μου και μπορώ να βοηθάω. Ο ρόλος αυτός είναι ακριβώς στα μέτρα μου, γιατί μου αρέσει να βοηθάω τον κόσμο. Νιώθω αγαλλίαση και δεν μεμψιμοιρώ ποτέ μου. Η ζωή μας χρειάζεται καλή αύρα, αγώνα και αισιοδοξία».

Και αυτό από έναν άνθρωπο που είχε περάσει δύσκολα παιδικά χρόνια και στην ίδια συνέντευξη έλεγε για τον εαυτό του: «Είμαι κατοχικός, όταν ήμουν μικρός, έτρεχα για το μεροκάματο και τον επιούσιο».

Γι’ αυτό, άλλωστε, τον είχε συγκινήσει πολύ και το «Ενα παιδί μετράει τα άστρα», το οποίο συνέδεε με τη σημερινή νέα γενιά, λέγοντας: «Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό έργο, που δίνει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο την εικόνα της γενιάς των σύγχρονων, σημερινών παιδιών, που αναζητούν την τύχη τους μέσα σε δύσκολες συνθήκες κρίσης. Προσπαθούν να σπουδάσουν, να βρουν δουλειά, να βγάλουν χρήματα και μπροστά τους ορθώνονται εμπόδια. Αποτέλεσμα να φεύγουν στο εξωτερικό. Κι εγώ έχω τέσσερα παιδιά και τα τρία βρίσκονται στο εξωτερικό. Οι νέοι έχουν ανάγκη να φύγουν, να ανοίξουν τα φτερά τους και δεν μπορεί κανείς να τους εμποδίσει σ’ αυτήν την επέκταση των οριζόντων τους. Το πιο δυνατό τους εφόδιο σ’ αυτήν την… πτήση πρέπει να είναι η μόρφωσή τους».

 «Το παλιό ελληνικό σινεμά έχει μια ατμόσφαιρα που δεν υπάρχει στις σημερινές ταινίες…»

Σε άλλη συνέντευξη που μας είχε παραχωρήσει , με αφορμή τη συμμετοχή του σε μια σειρά αξέχαστων -έως σήμερα- αγαπημένων κινηματογραφικών ταινιών, είχε πει: «Πρόκειται για ταινίες που πλέον είναι κλασικές και διαχρονικές όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ο τρόπος που είναι γυρισμένες παραπέμπει σε μια εποχή που έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Σ’ αυτές τις ταινίες έχει καταγραφεί ένας τρόπος ζωής που πλέον δεν υπάρχει. Τα σημερινά παιδιά θα ήθελαν να παίζουν στις αυλές και στις αλάνες, όπως σ’ αυτές τις ταινίες που γυρίστηκαν σαράντα και πενήντα χρόνια πριν. Ομως, σήμερα, όταν θέλουν να παίξουν ποδόσφαιρο, ο μπαμπάς τα πηγαίνει σε γήπεδο 5Χ5. Επίσης, οι ηθοποιοί που παίζουν σ’ αυτές τις ταινίες παραμένουν αγαπητοί. Παρόλο που και σήμερα υπάρχουν καλοί ηθοποιοί, ωστόσο το παλιό ελληνικό σινεμά έχει μια ατμόσφαιρα που δεν υπάρχει στις σημερινές ελληνικές ταινίες. Είναι ταινίες που έχουν αγνότητα, χωρίς βρομιές και μελανά σημεία. Και προ κρίσης, αλλά και σήμερα, λόγω της δύσκολης εποχής που ζούμε, οι ταινίες αυτές γίνονται κάτι σαν αποκούμπι, δίνουν ανάσα, ελπίδα, χαρά, ψυχαγωγία, στοιχεία που το κοινό έχει σήμερα απόλυτη ανάγκη. Οταν τις βλέπει το κοινό, γελάει, ευχαριστιέται, νιώθει ανάταση».

Ο Κώστας Βουτσάς, πέρα από τις παλιές ελληνικές ταινίες, κρατούσε μια μόνιμη και σταθερή σχέση και με τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, με αρκετές και ενδιαφέρουσες συνεργασίες που συνεχίστηκαν έως και τις μέρες μας: «Το αγαπώ το σινεμά, όπως και την τηλεόραση. Το πιο αγαπημένο μου, βέβαια, ήταν, είναι και πάντα θα είναι το θέατρο. Η πιο πρόσφατη ταινία μου είναι σε σκηνοθεσία του Θανάση Τσαλταμπάση, ο οποίος και παίζει, επίσης, μαζί με πολλούς ακόμα ηθοποιούς. Το σύγχρονο σινεμά προσπαθεί και πάλι να κερδίσει το κοινό και τα καταφέρνει. Ομως, εκεί όπου βλέπω πραγματικά το κοινό να πηγαίνει και να το στηρίζει είναι το ελληνικό θέατρο. Παρά την κρίση και τα πολλά θέατρα, το κοινό εξακολουθεί να επιλέγει αυτήν την τέχνη για να ψυχαγωγηθεί».

 ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΟΡΕΣ ΤΟΥ

 «Να προσπαθείτε για το ακατόρθωτο, μόνο έτσι αξίζει η ζωή…»

Ο Κώστας Βουτσάς, τον Απρίλιο του 2013, έγραψε ένα βιβλίο-παρακαταθήκη προς τις κόρες του, Σάντρα από τον γάμο του με την Ερρικα Μπρόγιερ, Θεοδώρα και Νικολέττα από τον γάμο του με τη Θεανώ Παπασπύρου.

Το βιβλίο με τίτλο «Τη στιγμή που νομίζεις ότι τα ξέρεις όλα, παύεις να σκέφτεσαι. Σκέψεις χαρισμένες στις κόρες μου» (ένθετη φωτό), είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Πατάκη» και αποτελούσε μια συλλογή σκέψεων του σπουδαίου ηθοποιού με ρητά και γνωμικά που αποτύπωναν τον τρόπο σκέψης του.

Στον πρόλογό του, ο ίδιος έδινε το στίγμα του, σημειώνοντας: «Αυτά που γράφω δεν είναι για βραβείο, βέβαια. Ετσι έτυχε και τα σκέφτηκα στα 80 χρόνια μου. Αν κάποια απ’ όλα δεν σας ικανοποιούν, συγχωρέστε με… Δεν το έκανα επίτηδες». Από τις χαρακτηριστικές αυτές ατάκες σταχυολογήσαμε τις ακόλουθες:

– Τα όρια της υποκριτικής είναι στον ουρανό…

– Το σινάφι σε ανακαλύπτει, το κοινό σε αποκαλύπτει και ο χρόνος σε καθιερώνει.

– Θεατρίνε, αποστολή σου είναι να αναδείξεις το κείμενο του συγγραφέα.

– Προσπάθησε να κάνεις συνένοχο τον θεατή σου.

– Μην κουτσομπολεύεις, χάνεις χρόνο από τη δημιουργικότητά σου.

– Χρόνος είναι ό,τι ζεις.

– Οι εποχές είναι γένους θηλυκού, άλλες είναι γόνιμες και άλλες στείρες.

– Ο Θεός μάς έδωσε πολλά δώρα, μεταξύ αυτών το γέλιο και το κλάμα.

– Αλίμονο από την παράσταση που δεν έχει μια εμφανή σκοπιμότητα.

– Μπορεί να ξεχάσουν αυτά που τους είπες, δεν θα ξεχάσουν ποτέ αυτά που τους έκανες να αισθανθούν.

– Η πείρα δεν μεταδίδεται και δεν αγοράζεται. Οι σκέψεις όμως που προέρχονται από την πείρα μπορούν να εμπνεύσουν και να ανοίξουν παράθυρα όταν οι πόρτες έχουν κλείσει.

– Αν ξέρεις ότι δεν ξέρεις, κάνεις λιγότερα λάθη.

– Κόρες μου, όποια γνώση αποθηκεύσεις στο μυαλό είναι περιουσία που κανείς δεν πρόκειται να σ’ τη δεσμεύσει. Γι’ αυτό, όσο περισσότερη γνώση αποθηκεύσεις στο μυαλό σου τόσο πιο πλούσιος θα είσαι ή ελεύθερος!

– Κόρες μου, να προσπαθείτε για το ακατόρθωτο, μόνο έτσι αξίζει η ζωή… Και χιούμορ, χιούμορ. Γιατί μια μέρα χωρίς γέλιο είναι μια μέρα χαμένη!

– Κόρες μου, μην πολεμάτε για να ηττηθείτε, αλλά για να νικήσετε. Η νίκη αξίζει!

– Οι νικητές δεν τα παρατάνε ποτέ!

– Τι σημαίνει κουλτούρα: «Να πρωτοπορείς, να καινοτομείς, να αμφισβητείς, να έρχεσαι σε ρήξη με την οποιαδήποτε εξουσία και κατεστημένο, να αναζητάς διαρκώς. Αυτό είναι κουλτούρα! Να πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα… Αυτό είναι κουλτούρα!… Οποιες κι αν είναι οι συνέπειες!».

– Να μαγεύεις και τέλος…

Tι έγραψε στο οπισθόφυλλο η κόρη του η Θεοδώρα

«Ο πατέρας μου είναι ένας πολύ δυνατός άνθρωπος. Στο σπίτι όμως δεν μας άφησε ποτέ να καταλάβουμε τη δύναμή του. Δεν μας έλεγε τι να κάνουμε και δεν μας έδινε συμβουλές. Ηταν, και είναι ακόμα, πολύ διακριτικός μαζί μας. Σε περιστάσεις που χρειαζόμασταν την καθοδήγησή του συζητούσε μαζί μας και μας έλεγε τις σκέψεις του πάνω στο θέμα.

Πίστευε στην κρίση μας και στον τρόπο που μας μεγάλωσε και μας άφηνε να χρησιμοποιήσουμε εμείς όπως πιστεύαμε καλύτερα την πληροφορία που μας έδωσε. Μερικές φορές τον ακούγαμε… άλλες όχι. Η πείρα δεν μεταδίδεται και δεν αγοράζεται. Οι σκέψεις όμως που προέρχονται από την πείρα μπορούν να εμπνεύσουν και να ανοίξουν παράθυρα όταν οι πόρτες έχουν κλείσει.

Αυτές είναι οι σκέψεις του πατέρα μου, ενός ανθρώπου που λατρεύει τη ζωή. Είναι δώρα που μας έκανε, δώρα που μας βοήθησαν να βλέπουμε τη ζωή αλλιώς. Εύχομαι να σας εμπνεύσουν για τη δημιουργία δικών σας σκέψεων, που θα δωρίσετε σε άλλους και θα συνεχίσετε τον κύκλο…».