Από τη ΓΙΟΥΛΗ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Η κεντρική ιδέα ακολουθεί την εξής σύμβαση: Οι χαρακτήρες των βιβλίων, των διηγημάτων και των θεατρικών έργων συλλαμβάνονται από τον δημιουργό τους και ζουν τη ζωή τους στη σελίδα και στη σκηνή. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς ζουν εσαεί στην ψυχή των αναγνωστών και των θεατών τους. Αλλά και πάλι, η παράταση της ζωής τους συμβαίνει διαμέσου της συγκεκριμένης τους ιστορίας, των πράξεων, των συγκρούσεων, των επικρατήσεων και των καταστροφών τους. Τι γίνεται όμως με τα πλάσματα της φαντασίας; Τα πλάσματα τα ανύπαρκτα, των οποίων η ζωή δεν υπάρχει πάρα στο μυαλό του συγγραφέα, του Νονού τους; Πού πάνε οι χαρακτήρες αυτοί, όταν ο συγγραφέας που τους έχει επινοήσει παραδίδει το βιβλίο, το θεατρικό έργο, που πάνε όταν τελειώνει η ανάγνωση, η παράσταση;

Ο συγγραφέας θεωρεί πως μεταφέρονται σε ένα είδος καταφυγίου-κάστρου, σε μια αχανή Πανσιόν. Εκεί ακολουθούν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, χωρίς χρονικό ορίζοντα τέλους. Ο Αλέξης Σταμάτης, ως Νονός κι αυτός του βιβλίου του, παρακολουθεί την έλευσή της Εντα Γκάμπλερ, η όποια καταφθάνει με τα εφόδια που την έχει προικίσει ο συγγραφέας – Νονός της Ερρίκος Ιψεν, στην Πανσιόν την οποία διευθύνει η αινιγματική κυρία Φλόρα. Το βιβλίο αφηγείται τη συναρπαστική περιπέτεια που πρόκειται να ζήσει εκεί, σ’ έναν ιδιαίτερο χώρο όπου το επινόημα, ο ρόλος και ο χαρακτήρας αλληλοεπιδρούν σε ένα μίγμα που μπορεί να γίνει και εκρηκτικό.

Γράφοντας το έργο αυτό, μοιάζει σαν ο συγγραφέας να ανοίγει διαρκώς ρώσικες κούκλες. Ωσπου φτάνει στην τελευταία και βλέπει ότι μπορεί μεν μέσα από τον αέναο εγκιβωτισμό, όλα να κατακερματίζονται στο άπειρο, αλλά ο πιο γενναίος κατακερματισμός είναι αυτός που αλλάζει τη μορφή. Οταν η κούκλα κόβεται στα δύο, από μόνη της.

Η Εντα Γκάμπλερ λοιπόν φτάνει στην Πανσιόν όπου την υποδέχεται η διευθύντρια Φλόρα, μια ηλικιωμένη παράξενη γυναίκα. Πρόκειται να έχει ως «συγκάτοικο» την Μπλανς Ντιμπουά, τη δραματική ηρωίδα του Τένεσί Ουίλιαμς από το «Λεωφορείο ο Πόθος». Η Εντα είναι μια δυναμική, έντονη προσωπικότητα, ένας χαρακτήρας που δεν τιθασεύεται εύκολα. Δεν αργεί να έρθει σε κόντρα με τη Φλόρας, όταν της εξηγεί τους αυστηρούς νόμους που διέπουν τη λειτουργία της Πανσιόν.

Εντα και Μπλανς γνωρίζονται και οι προστριβές μεταξύ τους είναι άμεσες. Η Εντα ανακοινώνει σχεδόν αμέσως τη βαθιά της επιθυμία να αποδράσει από το χώρο αυτόν. Η Μπλανς δηλώνει κατηγορηματικά πως κάτι τέτοιο είναι αδύνατον.

Το χώρο εποπτεύουν κάποιοι λευκοντυμένοι άνθρωποι, οι οποίοι ονομάζονται Λευκοί. Είναι εξαιρετικά διακριτικοί, δεν μιλούν σχεδόν καθόλου, αλλά όταν υπάρχει πρόβλημα επαναφέρουν τα πράγματα στην τάξη. Σε μία από τις περιπλανήσεις της στην Πανσιόν η Εντα συναντά έναν πολύ ιδιαίτερο άνθρωπο, ο οποίος της δείχνει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Δεν αργεί να καταλάβει πως είναι ο Αμλετ.

Ο Αμλετ την καλεί σε ένα κρυφό γεύμα όπου παρευρίσκονται ως καλεσμένοι η Μπλανς, ο Γιόζεφ Κ, πρωταγωνιστής της «Δίκης» του Κάφκα, ο Χάινριχ Φάουστ, ο ήρωας του ομώνυμου έργου του Γκαίτε και η Αλίκη από τη «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» του Λιούις Κάρολ. Μια πολύ φορτισμένη συνάντηση, όπου κάθε χαρακτήρας αποκαλύπτει κρυφά πράγματα για τον εαυτό του και τη σχέση του με τον εγκλεισμό. Στο τέλος του γεύματος η Εντα επαναλαμβάνει την επιθυμία της: «Πρέπει να αποδράσουμε!».

Οι υπόλοιποι την αντιμετωπίζουν με αμηχανία και ειρωνεία. Αποκαλύπτεται πως ο μόνος που το έχει κάποτε επιχειρήσει είναι ο πρίγκιπας Αμλετ, χωρίς αποτέλεσμα. Η ποινή του ήταν να κλειστεί σε ένα χώρο που ονομάζεται το «Λευκό δωμάτιο», όπου βίωσε μία εξαιρετικά επώδυνη τιμητική εμπειρία που δεν θα ξεχάσει ποτέ. Είναι μια σκηνή-κλειδί γραμμένη απολαυστικά, όπου κάθε πληροφορία είτε δίνει περισσότερα στοιχεία για τον ήρωα είτε προχωράει την πλοκή.

Παρ’ όλα αυτά η Εντα συνεχίζει να σχεδιάζει την απόδρασή της. Γνωρίζει κάποιος από τους υπόλοιπους ενοίκους αλλά κανείς από αυτούς δεν είναι διατεθειμένος να μοιραστεί το βαθύ της θέλω. Η Εντα καταφεύγει στη Φλόρα προσπαθώντας να μοιραστεί μαζί της το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται. Νιώθει ότι πνίγεται, δεν αντέχει άλλο να υπάρχει εκεί μέσα, θέλει να ζήσει ελεύθερη, έξω από την Πανσιόν, έξω από ρόλο, έξω από προκαθορισμένη της μοίρα. Ακόμα, ωστόσο, δεν είδατε τίποτα, μας περιμένει πολύς δρόμος στο βιβλίο.

Θα ακολουθήσουν κάποιες πολύ έντονες συγκρούσεις, όπου τα πράγματα, μέσω διαδοχικών ανατροπών, θα πάρουν πολύ ιδιαίτερη τροπή. Ο εγκλεισμός, οι διάφορες και οι ομοιότητες της τέχνης με την πραγματικότητα, ο έρωτας, η καταγωγή και η εξουσία είναι κομβικά σημεία που θα συναντήσει κάνεις στο «Λευκό Δωμάτιο», υφασμένα με εξαιρετική μαεστρία μεταξύ τους.

Ενα έξοχο μυθιστόρημα, μια αλληγορία εγκλεισμού με πρωταγωνίστριες την Εντα Γκάμπλερ και την Μπλανς Ντιμπουά που αποκαλύπτει την κουζίνα της δημιουργίας του συγγραφέα και του ηθοποιού μέσα από το θέατρο, τους χαρακτήρες, την επινόηση και την πραγματικότητα. Εντέλει μέσα από την ίδια τη ζωή.

Ισως το καλύτερο ως τώρα βιβλίο του Αλέξη Σταμάτη που είμαι βέβαιη πως θα γίνει το μπεστ σέλερ του φθινοπώρου και του χειμώνα. Επιτέλους ένα έργο με οικουμενική στόχευση που ξεφεύγει εντελώς από τις κλισέ θεματολογίες των καιρών. Ενα βιβλίο, που με την κατάλληλη προώθηση μπορεί να έχει και πολύ καλή τύχη και στο εξωτερικό, όπου η λογοτεχνία μας οφείλει να φανεί μετά από χρόνια μερικής καθίζησης.

Στο θέατρο

Το έργο σε θεατρική μορφή ανεβαίνει στις 28/10 στο Θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη. Πρωταγωνιστούν η Πέγκυ Σταθακοπούλου, η Εύα Σιμάτου και ο Δημήτρης Τσικλής. Στο ρόλο της Φλόρας η Σμαράγδα Σμυρναίου. Είναι μια συγκυρία που δεν νομίζω να έχει ξανασυμβεί στη χώρα μας πιθανόν και πουθενά αλλού. Οσοι πιστοί λοιπόν προσέλθετε σε βιβλιοπωλείο και σκηνή!

H αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το ELEFTHEROSTYPOS.GR με ενεργό σύνδεσμο στην εν λόγω καταχώρηση.

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις 

Ειδήσεις σήμερα

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr