Θέατρο, μουσική και χορός συμπράττουν και αφηγούνται τη θρυλική ιστορία της Λυγερής του Γεφυριού της Αρτας αλλά και πολλών ακόμα «αδικοθανατισμένων Λυγερών» που κατέβηκαν στον Κάτω Κόσμο… Τη σκηνοθεσία αναλαμβάνει η καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης Μαριάννα Κάλμπαρη, ενώ ο Θοδωρής Αμπαζής με πηγή έμπνευσης τους ηπειρώτικους ήχους γράφει πρωτότυπη μουσική που παίζεται ζωντανά με τη σύμπραξη πολυφωνικών τραγουδιών.

Η Χριστίνα Σουγιουλτζή χορεύει με τον μοναδικό «ακροβατικό» της τρόπο. Και οι ηθοποιοί αφηγούνται και τραγουδούν τα ήθη μιας «άλλης», δυστυχώς ακόμα πολύ κοντινής σ’ εμάς, Ελλάδας. Το Γεφύρι της Αρτας ετοιμάζεται να μας υποδεχτεί στις 20 και 21 Ιουλίου με έναν απολύτως πρωτότυπο τρόπο αυτό το καλοκαίρι και να μας χαρίσει μια ξεχωριστή θεατρική εμπειρία. Πρόκειται για μια παράσταση που εντάσσεται στον φετινό θεσμό του υπουργείου Πολιτισμού «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός».

Η σκηνοθέτιδα, ηθοποιός, συγγραφέας και μεταφράστρια Μαριάννα Κάλμπαρη μιλάει στον «Ε.Τ.» για το Γεφύρι της Αρτας, για τις Λυγερές του χθες και του σήμερα, για τα επτά χρόνια στο τιμόνι του Θεάτρου Τέχνης ως η πρώτη γυναίκα καλλιτεχνική διευθύντρια στην ιστορική σκηνή αλλά και δίνει απαντήσεις για το αν θα αναλάμβανε μια ακόμη πρόκληση, την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου.

Το όνομά της είχε ακουστεί έντονα και επίμονα ότι θα ήταν το πρόσωπο που θα διαδεχθεί την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου, μετά τα οδυνηρά γεγονότα με τον πρώην καλλιτεχνικό διευθυντή Δημήτρη Λιγνάδη. Κι όχι αδίκως. Η φαρέτρα της Μαριάννας Κάλμπαρη αποδείχθηκε ότι είναι οπλισμένη για δύσκολες αποστολές.

Εχοντας διανύσει σχεδόν τρεις δεκαετίες στον χώρο, κατάφερε όχι μόνο να διασώσει  το Θέατρο Τέχνης αλλά και να ενδυναμώσει με όραμα την καλλιτεχνική του παραγωγή, με σαφήνεια και σεβασμό στο κοινό και τους καλλιτέχνες. Η κουβέντα μας στράφηκε και στο επίκαιρο ζήτημα της πανδημίας και των εμβολιασμών στέλνοντας μάλιστα και το δικό της μήνυμα: «Πρέπει να εμπιστευτούν όλοι και όλες την επιστήμη».

Τι σας κινητοποίησε για το απρόσμενο θεατρικό σκηνικό του «Γεφυριού της Αρτας»;

Βρίσκω εκπληκτικό τον τρόπο με τον οποίο η δημοτική ποίηση αφηγείται τον ανατριχιαστικό θρύλο του Γεφυριού της Αρτας. Πριν από μερικά χρόνια είχα μάλιστα φτάσει πολύ κοντά στο να σκηνοθετήσω ένα από τα πολύ ενδιαφέροντα θεατρικά έργα που έχουν γραφτεί με πηγή έμπνευσης τον θρύλο. Κάτι όμως με κράτησε πίσω. Κάτι που δεν μπορούσα να προσδιορίσω, αλλά μου φωτίστηκε αργότερα: Ολα τα σημαντικά θεατρικά έργα που έχουν γραφτεί με αφορμή την παραλογή (Καζαντζάκη, Θεοτοκά, Χορν, Βουτιερίδη) γράφτηκαν μέσα από την οπτική του άνδρα δημιουργού. Οταν ας πούμε ο Καζαντζάκης μιλά για θυσία -ο τίτλος του έργου του, καθόλου τυχαία, είναι «Ο Πρωτομάστορας ή η Θυσία»-, αναφέρεται κυρίως στον άνδρα δημιουργό που καλείται να θυσιάσει ό,τι αγαπά περισσότερο προκειμένου να ολοκληρώσει το έργο του. Κανείς μέχρι τώρα δεν έχει μιλήσει για τον θρύλο από την πλευρά του θύματος, της Λυγερής του Γεφυριού της Αρτας.

Τι σηματοδοτεί για εσάς η θρυλική ιστορία εκείνης που ποτέ δεν ρωτήθηκε αν θα δεχόταν να χτιστεί ζωντανή για να στεριώσει το περίφημο γεφύρι που θα έφερνε την πολυπόθητη πρόοδο στην κοινωνία;

Για μένα ο θρύλος είναι καθαρά συμβολικός. Σηματοδοτεί αυτό ακριβώς που συνέβη και συνεχίζει να συμβαίνει σε όλο τον πλανήτη -όσο κι αν έχουν αλλάξει τα πράγματα στον δυτικό κόσμο- ανά τους αιώνες: Η γυναίκα κλήθηκε να θυσιάσει τις επιθυμίες της και να «χτιστεί ζωντανή» στο σπίτι μεγαλώνοντας παιδιά και φροντίζοντας το νοικοκυριό, προκειμένου ο άνδρας να μπορέσει ανενόχλητος να αφοσιωθεί στα «μεγάλα έργα». Να δουλέψει για την πρόοδο της κοινωνίας. Με λίγα λόγια, οι ρόλοι μοιράστηκαν εξαρχής χωρίς η γυναίκα ούτε βέβαια και ο άνδρας ποτέ να ερωτηθούν. Αυτό ήταν το σύστημα, αυτά ήταν τα ήθη και με αυτά πορεύτηκε ο κόσμος και προχώρησε. Και είναι τόσο βαθύ το αποτύπωμά τους, που ακόμα και σήμερα, ακόμα και στον δυτικό κόσμο, βρίσκουν έδαφος ο μισογυνισμός και οι κάθε είδους προκαταλήψεις, διακρίσεις και ανισότητες.

Θα λέγαμε ότι η παράσταση είναι ένα σχόλιο για τη θέση της γυναίκας στο σήμερα αλλά και στο χθες;

Η παράσταση, ενώ μιλά για «παλιές ιστορίες», για ήθη μιας άλλης εποχής, είναι ανατριχιαστικά επίκαιρη. Γιατί ακριβώς τα ήθη δεν ξεριζώνονται έτσι εύκολα. Χρειάζεται προσπάθεια, μελέτη, βούληση, ανοιχτό μυαλό και πάνω από όλα αγάπη για να υπάρξει αληθινή δικαιοσύνη και να αλλάξει ο κόσμος. Είναι ανατριχιαστικό που σήμερα στη χώρα μας -ύστερα από τόση «πρόοδο»- γυναίκες συνεχίζουν να δολοφονούνται, να βιάζονται, να κακοποιούνται, να γίνονται θύματα κάθε είδους εκμετάλλευσης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες.

Ποιες είναι σήμερα οι Λυγερές; 

Ολες εκείνες που χάνουν τη ζωή τους με τρόπο βίαιο και άδικο. Κάποιες κακοποιούνται, δολοφονούνται και το μαθαίνουμε μέσα από τις ειδήσεις. Κάποιες πεθαίνουν λίγο λίγο κάθε μέρα, όσο παραμένουν θύματα βίας, ανισότητας και εκμετάλλευσης. Και δεν το μαθαίνουμε ποτέ.

Ο θρύλος του Γεφυριού της Αρτας δίνει την αφορμή να μιλήσουμε  για τα ήθη που υποχρεώνουν τη γυναίκα να καταπνίγει και να θυσιάζει τις επιθυμίες της αλλά και την ίδια τη ζωή της στον βωμό του πατριαρχικού συστήματος. Εχετε αισθανθεί ως γυναίκα, μητέρα, σύντροφος και καλλιτέχνης την κοινωνική αυτή καταπίεση;

Είναι τόσο ισχυρά τα μακραίωνα αυτά ήθη, τόσο βαθιά κρυμμένες μέσα μας οι προκαταλήψεις, που ακόμα και αν μια γυναίκα είχε, όπως εγώ, τη μεγάλη τύχη να μεγαλώσει σε μια οικογένεια όπου δεν υπήρχαν διακρίσεις λόγω φύλου και να ακολουθεί τον δρόμο που επιθυμεί στη ζωή της, δεν υπάρχει περίπτωση να μην αισθανθεί την κοινωνική αυτή καταπίεση. Ελλοχεύει παντού. Και πολύ συχνά εκεί που δεν το περιμένεις.

Η γυναίκα σήμερα βρίσκει χώρο να διακριθεί και να πετύχει;

Σαφώς τα πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Αλλά και πάλι, μια γυναίκα πρέπει να προσπαθήσει διπλά για να αποδείξει την αξία της, ειδικά όταν βρίσκεται σε θέσεις ευθύνης. Και ας μη γελιόμαστε, το μεγαλύτερο πρόβλημα που δεν έχει καταφέρει να λύσει η σύγχρονη κοινωνία είναι η ουσιαστική στήριξη της μητρότητας και το ζήτημα της απλήρωτης εργασίας στο σπίτι. Με λίγα λόγια, στην Ελλάδα σήμερα, μια γυναίκα που θέλει να «κάνει καριέρα» αλλά και οικογένεια, πρέπει να έχει σύντροφο/πατέρα πρόθυμο να μοιραστεί τις ευθύνες των παιδιών και του σπιτιού, αλλά και υποστηρικτικό συγγενικό και επαγγελματικό περιβάλλον.  Ή πολλά χρήματα, αλλιώς…

«Τα αποτελέσματα της πανδημίας στο θέατρο δεν θα φανούν άμεσα»

Είστε από τις πρώτες γυναίκες που ανέλαβαν το τιμόνι της καλλιτεχνικής διεύθυνσης ενός από τους πιο σημαντικούς πολιτιστικούς οργανισμούς της χώρας. Είστε η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε τα ηνία στο ιστορικό Θέατρο Τέχνης. Ηταν το 2014. Πώς κύλησαν αυτά τα χρόνια στην ιστορική σκηνή;

Κύλησαν πολύ πολύ γρήγορα! Με χαρές αλλά και απογοητεύσεις. Επιτυχίες και αποτυχίες.

Είστε ικανοποιημένη από τα όσα έγιναν στο Τέχνης αυτά τα επτά χρόνια, κάνοντας έναν απολογισμό; 

Είμαι ικανοποιημένη που είμαστε ζωντανοί, κάναμε κάποιες ωραίες παραστάσεις και σημαντικές συνεργασίες και δεν χρωστάμε χρήματα. Θα είμαι πραγματικά ευχαριστημένη όταν θα έχουμε την οικονομική στήριξη που αξίζει το Θέατρο Τέχνης, ώστε ο στόχος να μην είναι να επιβιώνουμε, αλλά να κάνουμε ό,τι ονειρευόμαστε.

Σκεφτήκατε ποτέ να παραδώσετε τη σκυτάλη; 

Φυσικά! Οφείλω να την παραδώσω.

Η πορεία σας στο Θέατρο Τέχνης έχει χαρακτηριστεί ως άκρως επιτυχημένη, παραγωγική και πολυσήμαντη σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Θα βλέπατε τον εαυτό σας στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου; Θα συμμετέχετε στη δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την πρώτη Κρατική Σκηνή της χώρας;

Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια! Δεν θα ήταν σωστό να αφήσω το Θέατρο Τέχνης σε μια τόσο δύσκολη στιγμή, μετά την πανδημία. Και θα ήθελα, πριν παραδώσω τη σκυτάλη, να προσπαθήσω πάση θυσία να αφήσω και μια «προίκα» στους επόμενους/επόμενες, τη σταθερή χρηματοδότηση που αξίζει αυτός ο χώρος προκειμένου να εξασφαλίσει την επιβίωσή του.

Πώς κρίνετε την επόμενη ημέρα στο θέατρο;

Τα αποτελέσματα της πανδημίας δεν θα φανούν άμεσα. Πιστεύω ότι τα πράγματα θα είναι πολύ πολύ δύσκολα για το θέατρο από το καλοκαίρι του ’22 και μετά. Εύχομαι να κάνω λάθος. Επίσης εύχομαι να αυξηθούν οι εμβολιασμοί, που είναι ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσουμε αυτή την κατάσταση. Πρέπει να εμπιστευτούν όλοι και όλες την επιστήμη. Προτιμούν να την εμπιστεύονται στις ΜΕΘ και όχι στο εμβόλιο;

Info

Το Γεφύρι της Αρτας

Σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη

Παίζουν: Κατερίνα Λυπηρίδου, Βασίλης Μαυρογεωργίου, Θοδωρής Σκυφτούλης, Αμαλία Τσεκούρα

Η παράσταση κάνει πρεμιέρα στον φυσικό της χώρο, στο Γεφύρι της Αρτας, στις 20 και 21 Ιουλίου στο πλαίσιο του θεσμού «Ολη η Ελλάδα, ένας πολιτισμός». Στην Αθήνα θα παρουσιαστεί στις 29 Ιουλίου, στο Ανοιχτό Θέατρο του Κολωνού, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ο Δήμος Αθηναίων στηρίζει τον πολιτισμό».  

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr