Με τη βοήθεια του Αργεντινού κομίστα, Ale Aragon, ο Κρις Τζέιμς αφηγείται την ιστορία του Μάρκου Μπότσαρη και του Αλή πασά θέλοντας να υπογραμμίσει τη σημασία του αγώνα των Ελλήνων για τον υπόλοιπο κόσμο έτσι, όπως τον ξέρουμε σήμερα. «Η κληρονομιά της Επανάστασης του 1821 επηρέασε τις ζωές μας όσο καμία άλλη επανάσταση», τονίζει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής λίγο πριν παρουσιάσει το έργο του για πρώτη φορά στην Αθήνα.

Τι σας έκανε να γράψετε μια ιστορία κόμικ για το 1821;

Ζώντας εκτός Ελλάδος και Ευρώπης, τα μόνα που γνωρίζει κανείς για την Ελλάδα είναι τα κλισέ. Μυθολογία, γύρος, Δημοκρατία, Σπαρτιάτες, αλλά και το ότι ήταν μια πολύ σημαντική χώρα υπεύθυνη για ένα σωρό καινοτομίες που τώρα θεωρούμε δεδομένες. Πριν από δέκα χρόνια είχα μόλις ολοκληρώσει τις επισκέψεις μου σε μια σειρά από φεστιβάλ για την προώθηση της πρώτης μου ταινίας και σκεφτόμουν τι θα ακολουθούσε. Δεν ήθελα να κάνω μια δεύτερη ταινία και να εγκλωβιστώ στο Λος Αντζελες για δύο ακόμη χρόνια. Hθελα να δω τον κόσμο έξω από αυτή την πόλη. Την ίδια περίοδο ένας Ελληνοαμερικανός φίλος μου, ο Νικ, μου μιλούσε για την Επανάσταση του 1821 και το πόσο σημαντική ήταν. Αφού διάβασα κάποια βιβλία για αυτήν, κόλλησα. Πραγματικά, ένιωσα έκπληξη που όλοι σχεδόν γνωρίζουν τον Ναπολέοντα και τη Γαλλική Επανάσταση αλλά η Επανάσταση του 1821, που ήταν τόσο σημαντική για την Ευρώπη, περνούσε απαρατήρητη. Προσπάθησα να την επαναφέρω στην επιφάνεια.

Γνωρίσατε και άλλα σημαντικά «ελληνικά» θέματα κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας για την Επανάσταση του 1821;

Τα θέματα που προέκυψαν από την απελευθέρωση των Ελλήνων και την ανεξαρτησία τους είναι τόσο πολλά και διατρέχουν τόσο πολλές δεκαετίες που θα μπορούσες να ξοδέψεις μια ολόκληρη ζωή προσπαθώντας να τα καλύψεις. Θα μπορούσε κανείς να περάσει δεκαετίες γράφοντας βιβλία και γυρίζοντας ταινίες για αυτά και στα τελευταία του χρόνια πριν πεθάνει να μπει σε διάλογο με άλλους για το αν αυτά που έγραψε είναι σωστά.

Τι σημαίνει για εσάς πλέον η Επανάσταση του 1821;

Το τι σημαίνει για μένα το 1821 είναι κάτι εντελώς προσωπικό και έχει πια τη δική του ζωή μέσα μου, καθώς έζησα με τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τις τοποθεσίες μια ολόκληρη περίοδο της ζωής μου. Η σημασία του 1821 για μένα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τη σημασία που μπορεί να έχει αυτό το γεγονός σε κάποιον άλλο. Κάθισα στο βουνό έξω από τη σπηλιά του Οδυσσέα και έζησα τις δικές μου μάχες. Στη Μονεμβασία ήμουν άρρωστος σε ένα μικρό δωμάτιο και φανταζόμουν την αιματοχυσία στα στενά έξω από το παράθυρό μου. Εζησα ώρες, μέρες, εβδομάδες και μήνες με την τυραννία μέσα στο μυαλό μου, αλλά ήταν η τυραννία όπως την έβλεπα εγώ, καθώς ερευνούσα το πώς τη βίωσαν οι κάτοικοι της χώρας τότε. Το μήνυμα της Επανάστασης του 1821 έχει τόσο πολλά επίπεδα και είναι πολύ προσωπικό. Κάποιες πλευρές συνδέονται απευθείας με την Ελλάδα, αλλά κάποια άλλα στοιχεία σχετίζονται άμεσα μ’ εμένα και το ποιος είμαι και με βοήθησαν να καταλάβω ποιος θα ήθελα να είμαι.

Ποιες είναι οι εντυπώσεις από τις επισκέψεις σας στην Ελλάδα;

Η εντύπωση ήταν σουρεαλιστική. Το ταξίδι ήταν προσηλωμένο και σε γρήγορους ρυθμούς. Βλέποντας τα τοπία και τις αποστάσεις που οι Ελληνες έπρεπε να διανύουν για να μεταφερθούν από τη μια μάχη στην άλλη, διαπίστωσα ότι ήταν αδιανόητο… Μου έμεινε στο μυαλό, φυσικά, η ομορφιά αυτής της χώρας, αλλά και οι αλλαγές των τοπίων μέσα σε τόσο μικρή έκταση, που κάθε μέρος έμοιαζε σαν εντελώς διαφορετικός κόσμος από τον προηγούμενο, αν και τους χώριζαν μόλις μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα. Η διαμονή μου στην Ελλάδα ήταν ήρεμη και μοναχική. Ημουν αποκλεισμένος στη μέση του χειμώνα. Νιώθω ότι θέλω να επισκεφθώ την Ελλάδα ξανά, αλλά αυτή τη φορά με χρόνο στη διάθεσή μου. Και με καθαρό βλέμμα και μυαλό για να τα δω όλα σαν να είναι η πρώτη φορά.

Γιατί αποφασίσατε να διηγηθείτε την ιστορία του Μάρκου Μπότσαρη;

Ο Μάρκος είναι η αφετηρία. Χρησιμοποίησα πολλά στοιχεία από τη ζωή του, αλλά η παρουσία του στο κόμικ είναι συμβολική. Ομως, η έντονη σχέση της οικογένειάς του με τον Αλή πασά μού φάνηκε σαν ένα καλό ξεκίνημα για να γνωρίσει ένας μη Eλληνας την ιστορία της Επανάστασης. Επίσης, θεωρώ ότι, αν ο Αλή πασάς δεν αψηφούσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τον σουλτάνο, η Ελληνική Επανάσταση δεν θα είχε αποκτήσει το συγκεκριμένο μομέντουμ. Αν στη θέση του στα Γιάννενα ήταν κάποιος άλλος που ακολουθούσε την ατζέντα του σουλτάνου, η Επανάσταση θα είχε πολύ διαφορετικό αποτέλεσμα. Ασφαλώς και αυτό είναι η δική μου εκτίμηση και είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν πολλοί μελετητές που διαφωνούν, όμως εγώ εκεί κατέληξα και την έκανα μέρος της ιστορίας που ήθελα να αφηγηθώ.

Γιατί ονομάσατε το κόμικ «Οι γιοι του χάους» (Sons of chaos);

Εχει πολλές σημασίες αυτός ο τίτλος. Από τους θεούς «που γεννήθηκαν από το χάος» έως τα παιδιά που γεννήθηκαν σε περίοδο πολέμου και έζησαν με μια συγκεκριμένη εξίσωση που τους καθόρισε. Εμείς γεννηθήκαμε σε μια περίοδο με πολυτέλειες και ανέσεις που θεωρούμε δεδομένες και παραβλέπουμε το γεγονός ότι για τους περισσότερους από εμάς δεν αμφισβητείται η ύπαρξή μας κάθε στιγμή της μέρας.

Διακόσια χρόνια μετά, η Ελλάδα ετοιμάζεται να γιορτάσει την Επανάσταση του 1821. Τι μας έμαθε εκείνη η περίοδος που μπορεί να φανεί σημαντικό στα δικά μας ταραγμένα χρόνια;

Ελπίζω να καταλάβουμε ότι είναι πολύ σημαντικό να είμαστε ενωμένοι ως ανθρωπότητα. Οτι χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλο για να κάνουμε αυτόν τον κόσμο όσο πιο αξιοπρεπή και υπέροχο γίνεται. Αυτή τη στιγμή τα άκρα φαίνεται να κερδίζουν. Καινούργια τείχη υψώνονται και ο απομονωτισμός κερδίζει συνεχώς έδαφος. Βλέποντας τον κόσμο, καταλαβαίνει κανείς ότι οπισθοδρομούμε διαρκώς. Ακούγονται αφελή και παιδιάστικα όλα αυτά, αλλά η αντιπαράθεση και η σύγκρουση είναι το εύκολο. Είναι πιο εύκολο να πάρεις διαζύγιο από το να προσπαθήσεις να έχεις έναν καλό γάμο…

Γιατί η Ελληνική Επανάσταση θα έπρεπε να είναι ένα ενδιαφέρον θέμα για κάποιον που δεν είναι Eλληνας;

Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω αν ενδιαφέρει κανέναν πια οποιοδήποτε θέμα. Θα μπορούσα να πω ότι μαθαίνουμε από την Ιστορία. Oτι είναι πολύ σημαντική για να κατανοήσουμε πώς φτάσαμε έως εδώ. Oτι, μελετώντας τη, δείχνουμε ότι σεβόμαστε εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους για να ζούμε εμείς σήμερα με κάποιες ανέσεις και προνόμια. Oτι η κληρονομιά της Επανάστασης του 1821 επηρέασε τις ζωές μας όσο καμία άλλη επανάσταση. Oμως, για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί μας ενδιαφέρουν αυτά που φαίνεται ότι μας ενδιαφέρουν. Είναι μυστήριο για μένα γιατί κάνουμε αυτά που κάνουμε και ο κόσμος κάποιος φορές ανταποκρίνεται και κάποιες άλλες όχι. Ο κόσμος ενδιαφέρεται για την Κιμ Καρντάσιαν και τον Κάνιε Γουέστ για λόγους που δεν μπορώ να κατανοήσω. Εντάξει, εκείνη είναι όμορφη και αυτός έχει γράψει μερικά καλά τραγούδια, αλλά όσα έχουν προσφέρει στον παγκόσμιο πολιτισμό μού φαίνονται ελάχιστα. Ισως, όταν κάποιος θα βρίσκεται σε ένα ελληνικό νησί χορεύοντας το «Gold Digger» του Κάνιε, να του φανεί ενδιαφέρον να ξέρει ότι το μέρος όπου βρίσκεται, το οποίο έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην ίδια την ύπαρξη αυτού του κόσμου, έζησε τυραννία και αιματοχυσίες πριν από μόλις 200 χρόνια. Ισως να το σκεφτεί αυτό για μια στιγμή. Αλλά και να μην το σκεφτεί, είναι εντάξει, αρκεί να είναι ευτυχισμένος.

info

* Το graphic novel «Sons of chaos» έκανε πρώτη παρουσίαση χθες, παρουσία του συγγραφέα, στο πλαίσιο του AthensCon στο Tae Kwon Do στο Φάληρο. Σήμερα, Κυριακή, ο Κρις Τζέιμς υπογράφει το κόμικ στον ίδιο χώρο στις 13.00 και στις 17.00 στο περίπτερο Β49.

Το «Sons of chaos» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «IDW & Penguin Random House».

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής