«Πρέπει η Πολιτεία να αποφασίσει να στηρίξει τη Δήλο με ένα ευρύτατο πρόγραμμα συντήρησης», σημειώνει ο έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης. Μαζί του «περιηγηθήκαμε» στα νησιά τώρα που η τουριστική κίνηση έχει κοπάσει και κάναμε crash test στις πολιτιστικές υποδομές τους.

Οι αφίξεις επισκεπτών σημείωσαν φέτος νέο ανοδικό ρεκόρ. Εκατομμύρια κατευθύνθηκαν προς τις Κυκλάδες. Κατά πόσο, όμως, οι υποδομές των νησιών μας ανταποκρίθηκαν στο μεγάλο τουριστικό ρεύμα;

Αναστήλωση αρχαίου πύργου Αγίας Μαρίνας Κέας.

«Τα μουσεία των Κυκλάδων έχουν καταγεγραμμένα προβλήματα. Κάποια είναι γερασμένα με παλαιές εκθέσεις. Υπάρχει, επίσης, ένα μόνιμο πρόβλημα, αυτό της έλλειψης μόνιμων φυλάκων», επισημαίνει ο κ. Αθανασούλης. Πέρυσι πολλά μικρά μουσεία της νησιωτικής χώρας παρέμεναν κλειστά το καλοκαίρι ή υπολειτούργησαν. «Φέτος υπήρξε έγκαιρος προγραμματισμός», λέει ο γνωστός αρχαιολόγος. «Για πρώτη φορά λειτούργησαν όλα τα μουσεία. Τουλάχιστον οι μεγάλοι χώροι λειτούργησαν ικανοποιητικά με τα ωράρια που είχαμε ζητήσει», προσθέτει.
Από τα κυκλαδονήσια η Μύκονος, η Δήλος, η Σαντορίνη και η Νάξος μοιράστηκαν τους περισσότερους επισκέπτες. «Το Μουσείο της Νάξου είναι το τρίτο σε επισκεψιμότητα στις Κυκλάδες μετά τη Σαντορίνη και τη Δήλο», λέει ο κ. Αθανασούλης.

Αναστήλωση στοάς του Φιλίππου στη Δήλο (χορηγίας Ιδρύματος Κανελλοπούλου)

Το Μουσείο της Νάξου φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, μοναδικές συλλογές κυκλαδικών και αρχαϊκών αντικειμένων. Η σπουδαιότητα των αρχαίων δεν συνάδει, ωστόσο, με τις υποδομές του μουσείου. Παλιό κτίριο, παλιάς αντίληψης έκθεση, πατώματα που τρίζουν τόσο πολύ που νομίζεις ότι ξαφνικά θα βρεθείς… στο υπόγειο. Ευτυχώς, η εικόνα αυτή αλλάζει.

«Μόλις τώρα ξεκίνησε το μεγάλο έργο που αφορά στη δημιουργία της Νησίδας των Μουσείων στο Κάστρο Χώρας Νάξου. Πρόκειται για τρία κτίρια που βρίσκονται μέσα στην Ακρόπολη του Μεσαιωνικού Κάστρου: το παλιό Αρχαιολογικό, το παλιό Βυζαντινό και ένα ακόμη κτίριο, το λεγόμενο της Αεροπορίας. Δεν μιλάμε για ένα τυπικό μουσείο αλλά για ένα πολυκεντρικό με μεσαιωνικό κέλυφος. Στόχος του έργου είναι να αναδειχθεί και το ίδιο το Κάστρο μέσα από τη δημιουργία των μουσείων», επισημαίνει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο κ. Αθανασούλης.
Η δημιουργία της Νησίδας των Μουσείων στο Κάστρο της Νάξου χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Τον ίδιο ορίζοντα αποπεράτωσης έχουν δύο ακόμη έργα που αφορούν, επίσης, στη δημιουργία νέων μουσειακών υποδομών: Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κύθνου, που θα στεγαστεί στο κτίριο του παλιού σχολείου, και το μουσείο που θα φτιαχτεί στο Κουφονήσι (επίσης στο παλιό σχολικό κτίριο), όπου θα παρουσιαστούν ευρήματα αποκλειστικά από τις Μικρές Κυκλάδες.

Αποκατάσταση βυζαντινού ναού Αγ. Σαράντα στην Κουβάρα Ανδρου (Χορηγία +Αλέξανδρου Γουλανδρή)

Τα περισσότερα μουσεία του νησιωτικού συμπλέγματος τους χειμερινούς μήνες «κινούνται» σχεδόν αποκλειστικά με τα σχολικά εκπαιδευτικά προγράμματα, χωρίς να έχουν έσοδα. «Δεν μπορείς να περιμένεις από ένα μικρό νησί, για παράδειγμα από τη Σέριφο, και τους κατοίκους να βγάλουν τα λεφτά του μουσείου, αυτά γίνονται από τους επισκέπτες», υποστηρίζει ο έφορος Κυκλάδων. Ομως, χωρίς πηγές εσόδων, όπως είναι ένα πολύ καλό πωλητήριο ή ένα αναψυκτήριο, πώς είναι δυνατόν να συγκεντρωθούν χρήματα που θα μπορούσαν να συντηρήσουν και τα ίδια τα μουσεία;

«Τα μουσεία και τα μνημεία ουσιαστικά προσθέτουν άυλη υπεραξία στα νησιά μας και συμβάλλουν καθοριστικά, με έμμεσο τρόπο, στην αύξηση του τουρισμού, άρα και στην αναπτυξιακή διαδικασία. Είναι προφανές όμως ότι και τα ίδια τα μνημεία θα μπορούσαν να παράγουν περισσότερα έσοδα όταν ομαλοποιηθεί η κατάσταση που αφορά στα πωλητήρια και τα αναψυκτήρια, τα οποία διαχειρίζεται το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και τα οποία μέχρι σήμερα έχουν πολύ χαμηλή απόδοση», σχολιάζει ο κ. Αθανασούλης.

Αποκάλυψη και συντήρηση βυζαντινών τοιχογραφιών Ταξιάρχη Μεσσαριάς Ανδρου (πιστώσεις Εφορείας και χορηγία +Αλέξανδρου Γουλανδρή)

Η περίπτωση της Μυκόνου αποτελεί παράδειγμα για το πώς ένας καλός σχεδιασμός μπορεί να ξαναφέρει κόσμο σε ένα ξεχασμένο μουσείο. Η Εφορεία Κυκλάδων το ανακαίνισε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και παρουσίασε την περιοδική έκθεση «Vanity» με κοσμήματα από τη νεολιθική εποχή έως τις μέρες μας. Η έκθεση λειτούργησε σαν μαγνήτης για τους πολυάριθμους επισκέπτες του νησιού. «Δεν διπλασίασε απλώς τα εισιτήρια του μουσείου, τα πολλαπλασίασε», υπογραμμίζει ο επικεφαλής της Εφορείας Κυκλάδων. «Ομως και πάλι δεν είμαστε ικανοποιημένοι υπό την έννοια ότι η Μύκονος έχει 2,5 εκατομμύρια μοναδικούς επισκέπτες το χρόνο. Επομένως, περιμένεις μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Το πρόβλημα είναι ότι το κοινό της Μυκόνου δεν κάνει πολιτιστικό τουρισμό. Ο βασικός προορισμός, αν κάποιος κάνει τουρισμό, είναι η Δήλος. Εμείς δεν θέλαμε να συναγωνιστούμε τη Δήλο, γι’ αυτό κάναμε μια ιδιαίτερη έκθεση…».

Πύργος Γλέζου, Νάξος, ένα από τα 3 κτίρια του έργου Νησίδα Μουσείων του Κάστρου Χώρας Νάξου

Στη Δήλο η Εφορεία Κυκλάδων ξεκίνησε από πέρυσι «σωστικές συντηρήσεις εκ των ενόντων». Γι’ αυτόν το μοναδικό αρχαιολογικό χώρο το κράτος δεν διαθέτει κονδύλια, οπότε αναζητούνται χορηγοί για τη σωτηρία του. Οπως συμβαίνει με το μεγάλο αναστηλωτικό έργο της Στοάς του Φιλίππου που χρηματοδοτείται από το Ιδρυμα Κανελλοπούλου. Ο Δημήτρης Αθανασούλης ιεραρχεί στην κορυφή των προτεραιοτήτων της Εφορείας «την ανάγκη εφαρμογής ενός ευρύτατου προγράμματος συντήρησης των μνημείων της Δήλου, πέρα από τις αποσπασματικές συντηρήσεις που κάνουμε εμείς». Τονίζει ότι «αυτή η απόφαση πρέπει να ληφθεί κεντρικά από το υπουργείο Πολιτισμού».

Ο Δημήτρης Αθανασούλης έφορος αρχαιοτήτων Κυκλάδων

Η Εφορεία Κυκλάδων έχει ήδη ζητήσει από το υπουργείο Πολιτισμού να καλυφθούν οι θέσεις των εποχικών υπαλλήλων που απαιτούνται, ώστε το επόμενο καλοκαίρι «να είναι όλα τα μουσεία ανοιχτά». Στη Δήλο, για παράδειγμα, το εποχικό προσωπικό δεν φτάνει ποτέ εγκαίρως.

Εκθεση για τις Κυκλάδες

Επιλεγμένες αρχαιότητες από τα νησιά των Κυκλάδων, η ιστορία της αποκάλυψής τους και οι πρωταγωνιστές των ερευνών συνθέτουν την έκθεση «Κυκλαδικά στιγμιότυπα από τα μνημεία και τους ανθρώπους τους», που εγκαινιάστηκε την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου, στη Βίλα Ιλίσια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου. Τα περισσότερα από τα εκθέματα παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Διοργάνωση: Εφορεία Κυκλάδων, Γαλλική Σχολή Αθηνών. Διάρκεια: Εως το τέλος Φεβρουαρίου 2018.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗΣ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής