Γράφουν οι Ιωάννα Φεντούρη, Γωγώ Κατσέλη
Οπως εξήγησαν στον «Ε.Τ.» αρμόδια στελέχη, βασική επιδίωξη είναι οι τιμές των 50 προϊόντων που θα επιλεχθούν από κάθε σούπερ μάρκετ να ακολουθήσουν χαμηλότερο ρυθμό αύξησης από αυτόν του μέσου πληθωρισμού, να συγκρατηθούν και όπου υπάρχουν περιθώρια να μειωθούν.
Η… γκάμα
Αυτό που προέχει είναι να προσδιοριστούν οι κατηγορίες των προϊόντων από το ΥΠΑΝ, για να μπορέσει, στη συνέχεια, κάθε αλυσίδα να επιλέξει τα 50 προϊόντα που θα συμπεριλάβει στο καλάθι της. Σύμφωνα με πηγές από το υπουργείο, συνολικά οι κατηγορίες υπολογίζεται πως θα είναι περίπου 20. Παρ’ ότι δεν έχουν «κλειδώσει» ακόμη, στελέχη της αγοράς επισημαίνουν ότι στο «καλάθι» θα περιληφθούν τρόφιμα, όπως τα ζυμαρικά, τα όσπρια, το ψωμί, τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλατα, τυριά, γιαούρτια), τα κρεατικά, τα έλαια, ο καφές, η ζάχαρη, αλλά και απορρυπαντικά (πιάτων και πλυντηρίου), χαρτικά (χαρτί κουζίνας και χαρτί υγείας) και είδη προσωπικής υγιεινής (σαμπουάν, αφρόλουτρα κ.λπ.). Με άλλα λόγια, θα είναι προϊόντα απαραίτητα για τη διαβίωση, ώστε να μπορούν να τα αγοράσουν, πρωτίστως, οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά, με χαμηλά εισοδήματα.
Επί της ουσίας, οι κατηγορίες από τις οποίες θα προκύψουν τα 50 προϊόντα θα είναι ίδιες, αλλά τα 50 αγαθά θα είναι διαφορετικά σε κάθε σούπερ μάρκετ.
Συγκρίσεις
Οπως ανέφερε στον «Ε.Τ.» ο διευθύνων σύμβουλος της αλυσίδας Μασούτης, Γιάννης Μασούτης, οι καταναλωτές θα μπορούν να συγκρίνουν τις τιμές κάθε καλαθιού και να παρακολουθούν την εξέλιξή του. Σύμφωνα με πληροφορίες, πέρα από τις προωθητικές ενέργειες των αλυσίδων, το καλάθι με τα 50 προϊόντα και τις τιμές του θα είναι αναρτημένο και στην ιστοσελίδα του υπουργείου Ανάπτυξης e-katanalotis ή στην ίδια εφαρμογή που είναι διαθέσιμη στα κινητά τηλέφωνα. Ετσι, τα νοικοκυριά θα μπορούν να βλέπουν την τιμή του καλαθιού σε κάθε αλυσίδα, να συγκρίνουν τις τιμές και να επιλέγουν ποιο από όλα θα αγοράσουν. Αλλωστε, όπως επισημαίνει ο κ. Μασούτης στον «Ε.Τ.», «στο εν λόγω καλάθι θα υπάρχει από την αρχή μια συγκεκριμένη τιμή, που σε περίπτωση ανοδικής μεταβολής θα μπορεί να γίνει αντιληπτή από τον καταναλωτή, καθώς τα προϊόντα που θα περιλαμβάνονται σε αυτό θα είναι προκαθορισμένα», επισημαίνει ο κ. Μασούτης στον «Ε.Τ.».
Ιδιωτικές ετικέτες
Πάντως, σε γενικές γραμμές, αναμένεται να προτιμηθούν προϊόντα από τις ιδιωτικές ετικέτες των αλυσίδων, διότι είναι πιο οικονομικά, χωρίς, ωστόσο, να είναι δεσμευτικό. Επίσης, εξετάζεται το ενδεχόμενο το «καλάθι» να αλλάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, π.χ. άλλα προϊόντα να περιλαμβάνει το «καλάθι» μιας αλυσίδας τον Νοέμβριο και άλλα τον Δεκέμβριο.
Συντάξεις Φεβρουαρίου 2025: Δείτε τις ημερομηνίες που θα πληρωθούν
Σε κάθε περίπτωση, η συγκεκριμένη πρωτοβουλία θα μπορέσει να τεθεί σε ισχύ από τη στιγμή που θα προσδιοριστούν τα 50 προϊόντα από όλα τα σούπερ μάρκετ, και σύμφωνα με εκπροσώπους των σούπερ μάρκετ, αυτό θα γίνει πιθανότατα μέχρι το τέλος Οκτωβρίου. «Θα υπάρξουν σχετικές ανακοινώσεις από τους άμεσα εμπλεκομένους, με σκοπό να είναι πλήρως ενήμεροι οι καταναλωτές», σημειώνουν κύκλοι του ΥΠΑΝ στον «Ε.Τ.», διευκρινίζοντας πως πρόκειται για ένα μέτρο έκτακτης φύσεως, με διάρκεια όση κι αυτή των πληθωριστικών πιέσεων.
Μάλιστα, αντίστοιχες ενέργειες έχουν γίνει και στην Ισπανία, η οποία έχει επίσης καθιερώσει ένα καλάθι με ευρεία γκάμα προϊόντων πρώτης ανάγκης που πωλούνται φθηνότερα. Ενδεικτικά, μεγάλη πολυεθνική αλυσίδα που δραστηριοποιείται στη χώρα της Ιβηρικής πουλά στους Ισπανούς καταναλωτές ένα καλάθι με 30 βασικά αγαθά έναντι 30 ευρώ, ενώ αντίστοιχα πακέτα ετοιμάζουν και άλλες εταιρίες.
Εχουμε… δρόμο
Πάντως, στελέχη της αγοράς υπογραμμίζουν στον «Ε.Τ.» ότι η αποκλιμάκωση ή έστω η σταθεροποίηση των τιμών δεν θα έρθει σύντομα. «Ο πληθωρισμός των τροφίμων είναι ήδη στο 15% και τώρα αναμένεται νέος γύρος ανατιμήσεων, καθώς τα αποθέματα με τις παλιές τιμές έχουν εξαντληθεί. Ετσι, θα αρχίσουν να μπαίνουν στα ράφια προϊόντα που αγοράστηκαν από τους προμηθευτές σε αυξημένες τιμές λόγω της ανόδου του κόστους των πρώτων υλών», τονίζουν στον «Ε.Τ.» οι ίδιες πηγές. Και προσθέτουν ότι οι νέες ανατιμήσεις θα ενταθούν το τελευταίο δίμηνο του έτους, θα υπάρξει μια επιβράδυνση στα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου και από το Πάσχα του 2023 θα αρχίσει η σταθεροποίηση των τιμών.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των στελεχών των σούπερ μάρκετ, το 2022 αναμένεται να κλείσει με μείωση του όγκου πωλήσεων κατά 8% και αύξηση του τζίρου κατά 2%, ως αποτέλεσμα βέβαια του πληθωρισμού και όχι της αυξημένης κατανάλωσης.
Κατά τη συνάντηση εξετάστηκε, ακόμη, το ζήτημα της επάρκειας των προϊόντων. «Η ελληνική αγορά, όπως και κατά την περίοδο της Covid, κατάφερε να ξεχωρίσει και να μην έχει ζητήματα ελλείψεων, θα καταφέρει και τώρα να έχει πλήρη επάρκεια προϊόντων παρά τις πολύ μεγάλες διεθνείς πιέσεις σε διάφορα είδη», δήλωσε σχετικά ο κ. Γεωργιάδης.
Δεν αλλάζει το ωράριο εμπορικών καταστημάτων
Στο μεταξύ, στο περιθώριο της συνάντησης, ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Αδωνις Γεωργιάδης, ξεκαθάρισε πως δεν είναι στην πρόθεση της κυβέρνησης η μείωση του ωραρίου λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων, προκειμένου να εξοικονομήσουν ενέργεια. Σύμφωνα με τον ίδιο, «δεν συζητείται αυτό το ενδεχόμενο το οποίο εάν εφαρμοζόταν θα είχε πολύ δυσμενείς συνέπειες και στην αγορά εργασίας αλλά και στον τζίρο των καταστημάτων».
Οπως πρόσθεσε: «Η εποχή της κρίσης δεν είναι εποχή για να προκαλέσουμε προβλήματα στους εργαζομένους και στις επιχειρήσεις, αλλά είναι εποχή για να λύσουμε προβλήματα στους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις. Η δε ενεργειακή εξοικονόμηση από μια ενδεχόμενη κατά μία ή δύο ώρες μείωση του ωραρίου λειτουργίας στο λιανικό εμπόριο θα είναι πολύ μικρή σε σχέση με τη ζημία που αυτό θα προκαλούσε στην αγορά. Αρα, δεν τίθεται κανένα τέτοιο ζήτημα. Ούτως ή άλλως, αν κάποιος θέλει να δουλεύει λιγότερες ώρες από το ωράριο λειτουργίας, αυτό είναι δικαίωμά του».
Κατά…
Αντίθετες πάντως με τη μείωση του ωραρίου λειτουργίας είναι και οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ, με εκπροσώπους του κλάδου να τονίζουν στον «Ε.Τ.» ότι τα τρόφιμα είναι είδη πρώτης ανάγκης και δεν μπορεί να κλείνουν νωρίτερα, προσθέτοντας ότι τα ψυγεία που είναι ενεργοβόρα θα εξακολουθούν να λειτουργούν και μετά το κλείσιμο. Επιπλέον, τις βραδινές ώρες, μεταξύ 7-9, ειδικά στα μεγάλα καταστήματα, πραγματοποιείται το 25% του τζίρου.
Επισημαίνεται πως το επίσημο ωράριο της χώρας είναι εθνική αρμοδιότητα που καθορίζει το ΥΠΑΝ και ισχύει με νόμο. Με αυτό το δεδομένο, ο κ. Γεωργιάδης σχολίασε πως «…εάν κάποιος εμπορικός σύλλογος θέλει να εφαρμόσει για τα μέλη του διαφορετικό ωράριο, αυτό δεν αφορά το κράτος, ούτε και μπορεί να επιβληθούν ποινές σε κάποιον ο οποίος θα λειτουργήσει με το εθνικό ωράριο. Αποτελεί μία μεταξύ τους συμφωνία επί εθελοντικής βάσεως εάν το επιθυμούν και στο βαθμό που το επιθυμούν. Αυτό, όμως, δεν αφορά εμάς. Για το κράτος το ωράριο είναι αυτό που ορίζουμε και είναι αυτό που ισχύει».
Το θέμα ξεκίνησε από το Διοικητικό Συμβούλιο του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, το οποίο αποφάσισε να προτείνει μειωμένο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων κατά τις απογευματινές-βραδινές ώρες, ενώ στη συνέχεια επ’ αυτού τοποθετήθηκε και ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών (ΕΣΑ).
Σύμφωνα με τον τελευταίο, οι δύσκολες συνθήκες που βιώνουμε, σήμερα, απαιτούν αδιαμφισβήτητα γενναίες παρεμβάσεις. Το κλείσιμο των καταστημάτων νωρίτερα θα μπορούσε να αποτελεί μια τέτοια, όμως θα πρέπει η απόφαση να ληφθεί αφενός με γνώμονα την εξυπηρέτηση των καταναλωτών και αφετέρου με τις ανάγκες των εμπορικών επιχειρήσεων, οι οποίες λειτουργώντας λιγότερες ώρες θα πρέπει να αντεπεξέλθουν στις ίδιες υποχρεώσεις.
Προϋποθέσεις
Με αυτά τα δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη ότι τη συγκεκριμένη πρόταση την είχαν συζητήσει προ εβδομάδος στο Δ.Σ. του ΕΣΑ, εξέφρασαν την πεποίθηση πως είναι απαραίτητο αν ληφθεί αυτό το μέτρο:
* Να εφαρμοστεί με Υπουργική Απόφαση για το σύνολο των καταστημάτων κάθε μορφής, συμπεριλαμβανομένων και των σούπερ μάρκετ, ώστε να μην αντιμετωπίσουμε πάλι αθέμιτο ανταγωνισμό όπως στο πρόσφατο παρελθόν.
* Να συνδυαστεί με την αυτόματη επιδότηση του κόστους ρεύματος, δεδομένου ότι με τη μείωση του ωραρίου θα επέλθει αυτονόητα εξοικονόμηση ενέργειας.
* Να έχει περιορισμένη χρονική ισχύ, για όσο διαρκούν οι έκτακτες συνθήκες.
* Να δοθεί η δυνατότητα ευέλικτης εργασίας στους μισθωτούς εργαζομένους ώστε να μη μειωθούν οι αποδοχές τους.
Οι έλεγχοι
Οσον αφορά στους ελέγχους που γίνονται για την αντιμετώπιση της αισχροκέρδειας, ο κ. Γεωργιάδης υπογράμμισε πως «είναι ασταμάτητοι και θα συνεχιστούν». Βάσει στοιχείων που παρέθεσε, από τη Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) του ΥΠΑΝ, κατά το τελευταίο εξάμηνο (Απρίλιος 2022 – 4.10.2022) έχουν γίνει 3.831 έλεγχοι για την αποτροπή φαινομένων αισχροκέρδειας σε καταστήματα τροφίμων και σούπερ μάρκετ. Στο πλαίσιο αυτών, διαπιστώθηκαν 283 παραβάσεις κι επιβλήθηκαν πρόστιμα συνολικού ύψους 397.305 ευρώ.
ΑΝΑΤΙΜΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
ΠΡΟΪΟΝ | 1η ΜΑΡΤΙΟΥ 2022 | 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ | ΜΕΤΑΒΟΛΗ (%) 1η ΜΑΡΤΙΟΥ ΜΕ 4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ |
ΑΛΕΥΡΙ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ (1 ΚΙΛΟ) | 1,28 | 1,75 | 36,7 |
ΓΑΛΑ ΦΡΕΣΚΟ (1 ΛΙΤΡΟ) | 1,38 | 1,82 | 31,9 |
ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ ΚΑΦΕΣ (200 ΓΡΑΜ.) | 7,2 | 7,2 | 0 |
ΑΒΓΑ (6 ΤΕΜΑΧΙΑ) | 2,68 | 2,85 | 6,3 |
ΦΑΚΕΣ (500 ΓΡΑΜ.) | 1,88 | 1,95 | 3,7 |
ΦΑΣΟΛΙΑ ΜΕΤΡΙΑ (500 ΓΡΑΜ.) | 2,06 | 2,05 | -0,5 |
ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ (1 ΛΙΤΡΟ) | 7,66 | 6,9 | -8,7 |
ΣΠΑΓΓΕΤΙ νο6 (500 ΓΡΑΜ.) | 0,84 | 1,02 | 18 |
ΡΥΖΙ (1 ΚΙΛΟ) | 4,23 | 4,01 | -5,2 |
ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΟ ΠΙΑΤΩΝ (400 ML) | 1,73 | 2,34 | 35,2 |
ΧΑΡΤΙΑ ΥΓΕΙΑΣ (12 ΡΟΛΑ) | 7,41 | 11,8 | 37,2 |
ΨΩΜΙ ΧΩΡΙΑΤΙΚΟ (500 ΓΡΑΜ.) | 1,10 | 1,78 | 61,8 |