Στις συντάξεις χηρείας που απονεμήθηκαν μετά τον νόμο Κατρούγακλου και στις οποίες παρήλθε η πρώτη τριετία, οι περικοπές εφαρμόστηκαν μόνον στο Δημόσιο, ενώ στον ιδιωτικό τομέα δεν έχει εφαρμοστεί ο νόμος και πλέον εξετάζεται μια νέα ρύθμιση συνολικά για τις συντάξεις λόγω θανάτου, με μικρότερες περικοπές και μόνον στο ποσό της εθνικής σύνταξης.

Το τελευταίο διάστημα δε, που οι συντάξεις του Δημοσίου δεν πληρώνονται από το ΓΛΚ αλλά έχουν ενταχθεί στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) του ΕΦΚΑ, έχουν σταματήσει να γίνονται νέες περικοπές λόγω τριετίας σε συνταξιούχους με σύνταξη χηρείας.

Το θέμα των περικοπών στις συντάξεις χηρείας του Δημοσίου θίγει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτικών Συνταξιούχων (ΠΟΠΣ) σε επιστολή που απέστειλε στις 15 Ιανουαρίου στον υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Π. Τσακλόγλου. Στην επιστολή αναφέρεται ότι για να μη βρεθούν να χρωστούν συντάξεις πολλών ετών «οι συνταξιούχοι χηρείας του Δημοσίου, κατά πλειοψηφία τουλάχιστον, έχουν υποβάλει αίτημα να γίνεται η προβλεπόμενη μείωση αμέσως μετά τη λήξη της πρώτης τριετίας». Αντί αυτού όμως, όπως επισημαίνεται στην επιστολή της ΠΟΠΣ, «οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΕΦΚΑ συνεχίζουν να τους καταβάλλουν το 70% και μετά την τριετία και ζητούνται εκ των υστέρων, αφότου δηλαδή παρέλθει η τριετία, τα χρωστούμενα από τις συντάξεις χηρείας σε δόσεις με μηνιαία παρακράτηση των συντάξεων.

Οι αποφάσεις αυτές αφορούν και σε επιστροφή χρημάτων από οικογενειακά επιδόματα που συνέχισαν να καταβάλλουν οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ στους συνταξιούχους και μετά τον θάνατο των συζύγων τους και που τώρα ζητούνται πίσω με παρακράτηση 50 ευρώ κατ’ ελάχιστον από τη σύνταξη κάθε μήνα.

Μία από τις αποφάσεις αυτές που εστάλη σε συνταξιούχο με ημερομηνία 29/11/2024 δημοσιεύει σήμερα το ένθετο «Ασφάλιση και Συντάξεις».

Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, ο συνταξιούχος ειδοποιείται από την αρμόδια Διεύθυνση Συντάξεων του ΓΛΚ ότι οφείλει να επιστρέψει σε δόσεις τα επιδόματα συζύγου που εκείνος συνέχισε να λαμβάνει ενώ η σύζυγός του απεβίωσε το 2020.

Το ποσό που του ζητείται είναι 1.579 ευρώ και θα του παρακρατείται κάθε μήνα η ανάλογη δόση από τη σύνταξη.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία του Δημοσίου, όταν πρόκειται για επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών παρακρατείται το 1/10 της σύνταξης κάθε μήνα, εφόσον η σύνταξη είναι μέχρι τα 1.000 ευρώ, και το 1/6 για το τμήμα της σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.000 ευρώ.

Το ποσό που παρακρατείται κάθε μήνα είναι τουλάχιστον 50 ευρώ.

Στην επιστολή της για να τη ρύθμιση του ζητήματος των παρακρατούμενων ποσών από τις συντάξεις χηρείας, η ΠΟΠΣ υπέβαλε και προτάσεις  προς το υπουργείο με  τρεις εναλλακτικές δυνατότητες, που είναι οι εξής:

1. Σε περίπτωση που ο κληρονόμος συνταξιούχος δεν εργάζεται ή δεν παίρνει άλλη σύνταξη, να απονέμεται σε αυτόν το 100% της σύνταξης του αποβιώσαντος συζύγου εφ’ όρου ζωής.
2. Σε περίπτωση που ο κληρονόμος χήρος/-α εργάζεται ή λαμβάνει άλλη σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος, να κληρονομεί το 70% του αποβιώσαντος εφ’ όρου ζωής.
3. Να δικαιούται ο κληρονόμος να επιλέξει ποια από τις δύο συντάξεις θα κρατήσει ως πρώτη και ποια ως δεύτερη.

Οι δικαιούχοι πριν από το 2016

Στους δε συνταξιούχους που πήραν σύνταξη χηρείας πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου, υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση αν προέρχονται από το Δημόσιο, καθώς το ποσοστό που παίρνουν οι επιζώντες σύζυγοι, εφόσον οι ίδιοι είναι συνταξιούχοι του Δημοσίου, πέφτει εξαρχής στο 25% της σύνταξης του θανόντος. Αν ο επιζών δεν είναι συνταξιούχος του Δημοσίου, τότε σε περίπτωση που δικαιωθεί με σύνταξη χηρείας παίρνει το 70% και αν λαμβάνει ήδη και δική του σύνταξη, τότε εξαρχής καλείται να επιλέξει τη μικρότερη από τις δύο συντάξεις που θα μειωθεί κατά 50%. Διαφορετικό καθεστώς ισχύει και στις συντάξεις θανάτου του ΟΓΑ, καθώς ο επιζών σύζυγος παίρνει το 50% της σύνταξης του θανόντος και αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα ή παιδιά που δικαιούνται μερίδιο από τη σύνταξη, τότε καταβάλλεται το υπόλοιπο 50% της σύναξης του θανόντος.

Πότε δεν μπορεί να ζητήσει την επιστροφή χρημάτων ο ΕΦΚΑ;

Εξαιρούνται από την επιστροφή χρημάτων οι συνταξιούχοι που αποδεικνύουν ότι θα περιέλθουν σε δυσμενή  οικονομική θέση εφόσον έλαβαν τις παροχές καλόπιστα και όχι με δόλο. Με πρόσφατη απόφασή του το Συμβούλιο της Επικρατείας ανοίγει τον δρόμο ακύρωσης των απαιτήσεων του ΕΦΚΑ εις βάρος συνταξιούχων για επιστροφές χρημάτων από συντάξεις ή επιδόματα που συνέχισαν να τους καταβάλλονται χωρίς να τα δικαιούνται! Η απόφαση του ΣτΕ με αριθμό 2137/2024, την οποία αποκάλυψε ο «Ελεύθερος Τύπος» με το σκεπτικό που παραθέτει, μπορεί να ακυρώσει όλες οι ποινές  που εκκρεμούν για την επιστροφή συντάξεων χηρείας που συνεχίζουν να καταβάλλονται χωρίς  περικοπή μετά την πρώτη τριετία, καθώς οι συνταξιούχοι χηρείας δικαιούνται να επικαλεστούν, πρώτον, ότι έλαβαν τις παροχές καλόπιστα και, δεύτερον, ότι αν τους  ζητηθούν τα χρήματα, θα περιέλθουν σε δυσμενή οικονομική θέση!