Σε αυτό το δύσκολο θέμα που ήδη μας απασχολεί από το τέλος του περασμένου χειμώνα βλέπουμε μια πλειοδοσία από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης πάνω από τις υπάρχουσες σημαντικές παροχές που εφαρμόζει η κυβέρνηση. Στο στόχαστρο είναι η ΔΕΗ την οποία θα ήθελε η αξιωματική αντιπολίτευση να κρατικοποιήσει εκ νέου, γεγονός που φέρνει στη μνήμη τον συνδικαλισμό ενός μονοπωλίου που στο παρελθόν είχε πολλαπλά ταλαιπωρήσει τους καταναλωτές με απεργίες και υπερβολικές μισθολογικές απαιτήσεις.

Στην περίπτωση μιας τέτοιας λύσης όμως πολύ δύσκολο θα ήταν να πεισθούν τα πολυεθνικά funds που έχουν επενδύσει ορισμένα δισ. στη Ελλάδα και στη ΔΕΗ ότι η κίνηση αυτή δεν σηματοδοτεί εχθρική στάση και αλλαγή πολιτικής προς τα ξένα κεφάλαια. Παράλληλα το δεύτερο μεγάλο κόμμα της αντιπολίτευσης δεν παίρνει σαφή θέση αναφορικά με το μέλλον της ΔΕΗ. Οταν υποστηρίζει ότι «χρειαζόμαστε έναν ισχυρό δημόσιο πυλώνα στην ενέργεια», όλα είναι πιθανά, ενώ δεν ξεχνάμε ότι στο παρελθόν ήταν το ΠΑΣΟΚ που εισήγαγε τη ΔΕΗ στο χρηματιστήριο και φόρτωσε στον φορολογούμενο όλα τα ασφαλιστικά χρέη των καλά αμειβόμενων εργαζομένων εκεί.

Η κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να επιδοτεί την τιμή του ηλεκτρικού με ορισμένα δισ. μέχρι το επόμενο καλοκαίρι ξοδεύοντας πόρους που συλλέγονται από τα υπερκέρδη των εταιριών ενέργειας και την καλή ροή εσόδων που έχει δημιουργήσει το άλμα ανάπτυξης εφέτος. Μένουν επομένως πολλά ερωτηματικά για το αν σήμερα πράγματι φτάνουν τα χρήματα του προϋπολογισμού για επιδοτήσεις των τιμών ενέργειας και αν αύριο μπορεί να οδηγηθούμε σε νέες περιπέτειες εφόσον δεν φαίνεται τέλος στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Επειδή όλα καταλήγουν στο πόσο μπορεί να αντέξει η φοροδοτική ικανότητα της οικονομίας και η τσέπη του φορολογουμένου και δεδομένου ότι τα βάρη από την ακριβή ενέργεια μπορεί να διαρκέσουν για πολλούς μήνες ακόμα, ας πάρουμε μια ιδέα του πώς εξελίσσονται η οικονομία και οι αμοιβές των Ελλήνων.

Το ΑΕΠ αντέχει

Ελπίδα για αντοχή σε πρόσθετα βάρη δίνει η καλή πορεία ανάπτυξης της οικονομίας εφέτος. Τα έσοδα από τον τουρισμό δείχνουν ότι το έτος 2022 θα καταγραφεί ως το ρεκόρ όλων των εποχών και ότι το προηγούμενο του 2019 όπου τα έσοδα ήταν 18,3 δισ. θα καταρριφθεί.

Αν ταυτόχρονα υπολογίσουμε ότι το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα των εσόδων από τον τουρισμό είναι περίπου 2,5 φορές, τότε το συνολικό όφελος από τον τουρισμό εφέτος ανέρχεται σε 50 δισ. Αυτό σημαίνει ότι το ¼ της οικονομίας κινείται εφέτος σε υψηλά επίπεδα λόγω της υφιστάμενης τουριστικής κίνησης. Αυτό το θετικό γεγονός μαζί με την αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών έχουν οδηγήσει σε ένα άλμα των φορολογικών εσόδων που δείχνει εφέτος να ανεβαίνει στο 28% του ΑΕΠ, ρεκόρ που ουδέποτε στο παρελθόν είχε καταγραφεί.

Συνεπώς τα επιπλέον ποσά φόρων που δεν είχαν προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του κράτους όπως και τα υπερκέρδη των εταιριών ενέργειας στα οποία επιβάλλεται συμπληρωματική φορολόγηση εκτιμάται ότι αρκούν για να καλύψουν την επιδότηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και των άλλων καυσίμων. Το άλμα στο ΑΕΠ της τελευταίας διετίας που βλέπουμε στον πίνακα 1 ανά κάτοικο είναι της τάξης του 15% και σκιαγραφεί τις υπάρχουσες αντοχές της οικονομίας. Αρα η θέση του υπουργείου Οικονομικών ότι μπορεί να καλυφθεί η μεγάλη αύξηση στο κόστος ενέργειας μέχρι το τέλος του 2022, ισχύει. Δημιουργούνται ωστόσο ορισμένα ερωτήματα:

(α)Πόσο μπορεί να διαρκέσει η «άνοιξη» της ανάπτυξης εδώ όταν όλοι οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν ότι η παγκόσμια οικονομία (ιδιαίτερα η Ευρώπη) οδεύει προς ύφεση το 2023;

(β) Ναι μεν η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα αποδεικνύεται από τα υπάρχοντα στατιστικά στοιχεία ότι είναι από τις πλέον δυναμικές στην Ευρώπη για τη διετία 2021-22, αλλά όπως βλέπουμε στη διαχρονική εξέλιξη στο γράφημα, είναι ακόμα σε πολύ μεγάλη απόσταση από το επίπεδο που είχε επιτευχθεί στα εισοδήματα προ των μνημονίων. Το ότι έχουμε μια ανερχόμενη οικονομία αλλά ακόμα σε χαμηλό επίπεδο εισοδημάτων σημαίνει ότι δεν υπάρχουν οι εφεδρικές αποταμιεύσεις προκειμένου να αντιμετωπιστεί μια περίοδος ακρίβειας που παραμένει σε υψηλά ποσοστά λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας.

Με άλλα λόγια, όσο η ακρίβεια χτυπάει ευθέως την τσέπη και τα συμβαίνοντα στον διεθνή χώρο δημιουργούν υφεσιακή δίνη που μας τραβά προς τα κάτω, είναι θέμα χρόνου προτού ο δυσβάσταχτος λογαριασμός ενέργειας έλθει στον φορολογούμενο να τον πληρώσει μετά από κάποιους μήνες, αλλά όχι εφέτος. Από μια άλλη σκοπιά οι χαμηλές αντοχές ανά κάτοικο στην Ελλάδα φαίνονται ανάγλυφα αν συγκρίνουμε τη θέση μας στην εισοδηματική κλίμακα όλων των χωρών της Ε.Ε. (πίνακας 2). Μόνο οι βαλκανικές χώρες, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Λετονία βρίσκονται σε δυσμενέστερη εισοδηματική κατάσταση από εμάς. Ολες οι άλλες χώρες της Ε.Ε. έχουν υψηλότερα εισοδήματα και προφανώς μπορούν να απορροφήσουν περισσότερο την ακρίβεια και τα αυξημένα κόστη των καυσίμων σε διάρκεια χρόνου. Παράλληλα και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες ισχύει σε ικανοποιητικό βαθμό πολιτική επιδομάτων και χαμηλότερη φορολογία που μειώνει το βάρος από τις υψηλές τιμές ενέργειας.

Φτηνότερο πετρέλαιο;

Υπό το καθεστώς των σημερινών δυσβάσταχτων τιμών αερίου, που θεωρητικά ήταν το προτιμητέο καύσιμο στο μεταβατικό στάδιο μέχρις ότου στην ενέργεια κυριαρχήσουν οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, η στροφή για ένα διάστημα στα ρυπογόνα καύσιμα, όπως το πετρέλαιο, το κάρβουνο και τα ξύλα, είναι ένα αναγκαίο κακό. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν άλλες σημαντικές εναλλακτικές εφόσον από χρόνια έχει κακώς απορριφθεί ως λύση η πυρηνική ενέργεια που σε πάρα πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στα Βαλκάνια αποτελεί συνειδητή επιλογή.

Μπορεί η παύση του πολέμου και η μείωση στις τιμές των καυσίμων από ευχή να γίνουν πράξη; Αυτό μπορεί να αργήσει μήνες, οι προβλέψεις όμως για ύφεση της διεθνούς οικονομίας φέρνουν τα μέλλοντα σήμερα. Δηλαδή οδηγούν την τιμή των ορυκτών καυσίμων σε πτώση λόγω του ότι θα υπάρξει σημαντική πτώση της ζήτησης για αυτές τις μορφές ενέργειας. Από τις αρχές του Ιουνίου πράγματι βλέπουμε την τιμή του αργού πετρελαίου σταδιακά να μειώνεται. Τους τελευταίους τρεις μήνες από $125 η τιμή του βαρελιού έχει φτάσει στα $93 σήμερα (πίνακας 3). Μια παρήγορη πτωτική τάση που επίσης καταγράφεται στην τιμή του φυσικού αερίου και του κάρβουνου.

Εν όψει λοιπόν της μειωμένης τιμής του πετρελαίου ας δούμε πόσο μπορεί να το αγοράσουμε από 15 Οκτωβρίου και μετά, όταν θα αρχίσει η επιδοτούμενη τιμή να ισχύει στο εμπόριο. Στον πίνακα 4 καταγράφονται οι μέσες τιμές πώλησης του πετρελαίου θέρμανσης τον προηγούμενο χειμώνα, οι οποίες ξεκίνησαν στο €1,17 ανά λίτρο τον Οκτώβριο του 2021 και κορυφώθηκαν στο €1,60 τον Απρίλιο του 2022.

Οπως έχει επίσημα ανακοινωθεί οι τιμές του ντίζελ θέρμανσης εξαρτώνται από τις τιμές που ισχύουν στο ντίζελ που ανακοινώνεται στην πλατφόρμα Platts Μεσογείου, τις οποίες επίσης έχουμε καταγράψει στον πίνακα 4. Το πρώτο που παρατηρεί κανείς είναι ότι οι τιμές Μεσογείου είναι πολύ χαμηλότερες από ό,τι εδώ, με μια διαφορά που κυμαίνεται γύρω στα 66 λεπτά το λίτρο. Η διαφορά αυτή οφείλεται κυρίως στους φόρους κατανάλωσης στην Ελλάδα (ΕΦΚ και ΦΠΑ).

Το δεύτερο που παρατηρούμε είναι ότι πράγματι η τάση και στις δυο περιπτώσεις είναι παρόμοια, όπως θα ανέμενε κανείς. Οι ισχύουσες τώρα τιμές ντίζελ στη Μεσόγειο τον Σεπτέμβριο έχουν πέσει και κυμαίνονται στα 88 σεντς ανά λίτρο. Δεδομένου ότι έχει ανακοινωθεί η επιδότηση με 25 σεντς ανά λίτρο στην αντλία, η τελευταία υπερβολικά υψηλή τιμή που είδαμε τον Απρίλιο δεν φαίνεται να επαναληφθεί. Η αναμενόμενη τιμή του πετρελαίου θέρμανσης τον άλλο μήνα θα κυμανθεί μεταξύ €1,28-€1,30 το λίτρο, ανάλογα βέβαια με τις συνθήκες που θα επικρατήσουν στην αγορά πετρελαίου στα μέσα Οκτωβρίου.

Τελικά

Εν μέσω επιδείνωσης του πολέμου στην Ουκρανία, μετά τη μερική επιστράτευση που εξήγγειλε ο Β. Πούτιν, με τη διεθνή οικονομία να επιταχύνει τον βηματισμό προς την ύφεση και τον Ερντογάν συνέχεια να απειλεί, τελικά αν χειροτερέψουν τα πράγματα, οι επαρκείς για την ώρα αντοχές της οικονομίας μπορεί να λυγίσουν.  Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα επιδόματα έχουν ζωή ορισμένων μηνών μέχρις ότου οι αντίξοες διεθνείς συνθήκες και οι υπέρογκες τιμές των ορυκτών καυσίμων καμφθούν.

Το μεγάλο ζητούμενο είναι πότε και αν μπορεί να πέσουν οι τιμές των καυσίμων και σε ποιο βαθμό ο δημόσιος κορβανάς έχει τη δυνατότητα να καλύπτει τον λογαριασμό. Η αλήθεια είναι ότι σε μια μικτού τύπου οικονομία, όπως η δική μας, αργά ή γρήγορα το πρόβλημα καταλήγει να είναι ευθύνη των ιδιωτών. Οσο εκκρεμούν οι εθνικές εκλογές μπορεί η κυβέρνηση, πιεζόμενη πολιτικά, να προσπαθεί να είναι ευχάριστη.

Οταν ξεκαθαρίσει όμως το θέμα ποιος θα κάτσει στο τιμόνι του οδηγού, τα δημόσια οικονομικά επανεξετάζονται από μηδενική βάση. Εν όψει των δημοσιονομικών κανόνων που διέπουν τη λειτουργία των μελών της Ε.Ε. και προκειμένου να μη χάσουμε τα πολλαπλά ποσά που έχουν καταχωρηθεί για εμάς, θα πρέπει οι δαπάνες του κράτους να μπουν σε ορθολογική βάση ώστε να στηριχθεί η αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας. Μέχρι τις αρχές λοιπόν του επόμενου καλοκαιριού μπορεί να ισχύσει η κρατική βοήθεια ανακούφισης σε όσους σήμερα δεν τα βγάζουν πέρα. Μετά αρχίζει ο ρεαλισμός που λέει ότι χωρίς άνοδο του πραγματικού εθνικού προϊόντος που δημιουργεί εισοδήματα και έσοδα στο κράτος δεν υπάρχουν περιθώρια για τσάμπα γεύμα όσο και να το υπόσχονται οι αντιπολιτευόμενοι.

Ειδήσεις σήμερα

Ειρήνη Στεριανού: «Σφάζει» το GNTM – Tι είπε για την Χατζηπαντελή