Γράφει ο ΤΑΣΟΣ ΔΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Πλέον το οικονομικό επιτελείο προβάλλει τη μείωση του ΕΝΦΙΑ και τη δεύτερη αύξηση του βασικού μισθού ως τα βασικά μελλοντικά μέτρα για την αντιστάθμιση του εισοδήματος των νοικοκυριών που πλήττονται από την ακρίβεια.

Υπενθυμίζεται ότι ο ΕΝΦΙΑ, συγκριτικά με το 2019, θα είναι μικρότερος κατά 960 εκατ. ευρώ (μαζί με τη δεύτερη μείωση κατά 13% που θα υλοποιηθεί φέτος) στα φυσικά πρόσωπα. Παράλληλα, η δεύτερη (γενναία, όπως χαρακτηρίζεται από κυβερνητικά χείλη) αύξηση των βασικών μισθών θα έρθει νωρίτερα από το φθινόπωρο που ήταν προγραμματισμένη.

Ολα αυτά έρχονται μετά την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά περίπου 4,7% που καταγράφουν για το τρίτο τρίμηνο του 2021 ο ΟΟΣΑ και η ΕΛ.ΣΤΑΤ., λόγω κυρίως της σειράς μέτρων στήριξης για εργαζομένους και επιχειρήσεις ενάντια στις επιπτώσεις του κορονοϊού. Τα μέτρα αυτά, συνολικού ύψους 17,8 δισ., υλοποιήθηκαν στον μεγάλο τους όγκο μέσα στο 2021.

Σε ό,τι αφορά στο 2022, τα μέτρα τα οποία είναι ήδη γνωστά και θα αυξήσουν το εισόδημα το 2022 περιλαμβάνουν την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης, που για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα ισοδυναμεί με μια μικρή μηνιαία αύξηση του εισοδήματος, ενώ γι’ αυτούς που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα θα φανεί στις φετινές φορολογικές δηλώσεις. Επίσης, το μέτρο της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3% είναι ένα ακόμη οριζόντιο μέτρο που αφορά επίσης όλο τον ιδιωτικό τομέα.

Στα πιο πρόσφατα μέτρα περιλαμβάνονται η παράταση στην έναρξη καταβολής των 3 δισ. από τις επιστρεπτέες προκαταβολές αντί για τον Ιανουάριο τον Ιούνιο, το πρόγραμμα «Γέφυρα» και η παράταση του προγράμματος «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» λόγω της απώλειας που προκάλεσε η μετάλλαξη «Ομικρον» στα έσοδα κυρίως των επιχειρήσεων εστίασης και διασκέδασης.

Καταθέσεις

Επιπλέον, από το οικονομικό επιτελείο σημειώνεται ότι τους μήνες της πανδημίας συγκεντρώθηκαν στις τράπεζες καταθέσεις ύψους 36 δισ. ευρώ, με τα 2/3 από τα χρήματα αυτά να προέρχονται από τα ελληνικά νοικοκυριά. Τα χρήματα αυτά όχι μόνο δεν μειώθηκαν με μόνιμο τρόπο αλλά συνεχίζουν να αυξάνονται και τώρα. Συγκεκριμένα, το τελευταίο σχετικό δελτίο της Τραπέζης της Ελλάδος καταγράφει αύξηση κατά 2,7 δισ. ευρώ των καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων τον Δεκέμβριο, με αποτέλεσμα το συνολικό τους υπόλοιπο τη χρονιά που μας πέρασε να διαμορφωθεί στα 135 δισ. ευρώ, «επιστρέφοντας» στα επίπεδα που βρισκόταν τον Ιούλιο του 2014.

Ελαφρύνσεις και για τις επιχειρήσεις

Εκτός από τις οριζόντιες παρεμβάσεις στην κατεύθυνση αύξησης των εισοδημάτων, το οικονομικό επιτελείο επικεντρώνεται σε μικρότερες, περισσότερο κλαδικές παρεμβάσεις, στις οποίες έχει προχωρήσει για τον μετριασμό των επιπτώσεων της ακρίβειας από τις ανατιμήσεις πετρελαίου, φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος.

Ειδικότερα, αναφέρονται στα 50 εκατομμύρια για τη μείωση του ΦΠΑ στα λιπάσματα στο 6% από 13% και στην επιδότηση στο 7% του τζίρου τους για τους κτηνοτρόφους το πρώτο τρίμηνο του 2022.

Με δεδομένο ότι το μεγάλο πρόβλημα υπάρχει με τις ανατιμήσεις κυρίως του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος και του πετρελαίου, το βασικό μέτρο της ανάσχεσης των ανατιμήσεων θα παραμείνει όσον αφορά στην επιδότηση των τιμολογίων του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου για όσο χρειαστεί. Μάλιστα, για τα μέτρα που αναμένεται να ανακοινωθούν τον Φεβρουάριο έχει ζητηθεί και η γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού ώστε να καλυφθεί με επιδότηση έως και το 75% (από 50% τον Ιανουάριο) των αυξήσεων των ενεργειακών προϊόντων για όλες τις επιχειρήσεις, χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος η επιδότηση αυτή να χαρακτηριστεί κρατική ενίσχυση.

Με την επιδότηση των ενεργειακών προϊόντων, το υπ. Οικονομικών εκτιμά ότι θα μπορέσει να ελέγξει ως ένα βαθμό και τις ανατιμήσεις πρώτων υλών και βασικών ειδών διατροφής, απορροφώντας ένα μεγάλο μέρος από την αύξηση του κόστους παραγωγής των επιχειρήσεων. Το πρώτο μεγάλο τεστ σε αυτήν την εκτίμηση θα είναι το ύψος του πληθωρισμού για τον Ιανουάριο, μήνα κατά τον οποίο ανακοινώθηκε ότι θα επιδοτούνται όλων των μεγεθών οι επιχειρήσεις, αλλά και το διάστημα στο οποίο μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις άλλαξαν τις τιμές τους ενσωματώνοντας και ένα μέρος από την αύξηση των καυσίμων.

Θεσμοί και Κομισιόν ακύρωσαν την έκτακτη μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα

Η συζήτηση που είχε αρχίσει να γίνεται για έκτακτη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στα τρόφιμα ως ένα μέτρο για την ανάσχεση των ανατιμήσεων και την προστασία του εισοδήματος των νοικοκυριών κίνησε την προσοχή των θεσμών και ειδικά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ζήτησε διευκρινίσεις από τις Αρχές.

Για την Ε.Ε. η μεγάλη εικόνα είναι ότι η Ελλάδα πληρώνει τίμημα σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο από την άνοδο των τιμών κυρίως σε φυσικό αέριο και ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά παρόλα αυτά η Ελλάδα έχει από τα χαμηλότερα επίπεδα πληθωρισμού εντός της Ε.Ε. και εντός της ευρωζώνης. Επιπλέον, οι εκπρόσωποι των θεσμών ήθελαν να μάθουν γιατί η Ελλάδα θέλει να εφαρμόσει ένα οριζόντιο μέτρο κατά της ακρίβειας όπως οι μειώσεις έμμεσων φόρων, ενώ ο στόχος είναι να ενισχυθούν οι οικονομικά ασθενέστεροι.

Η «ταφόπλακα» του μέτρου ήταν όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε να γίνουν προσαρμογές στο έλλειμμα του 2022 με βάση το επιπλέον κόστος από τις μειώσεις ΦΠΑ, τις οποίες θα έπρεπε να ενσωματώσει στον φετινό Προϋπολογισμό. Από την αποστροφή αυτή των θεσμών οι επιτελείς του υπ. Οικονομικών κατάλαβαν ότι θα άλλαζαν οι προβλέψεις και για το 2022 αλλά και για το 2023, όταν η Ελλάδα έχει δεσμευτεί ότι θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει ήδη τις προσωρινές κατευθυντήριες γραμμές για το 2022 και το 2023 με βάση τα Μεσοπρόθεσμα Προγράμματα Δημοσιονομικής Στρατηγικής του 2021. Με βάση αυτό περιμένει από την Ελλάδα να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα σε κάθε περίπτωση. Αυτό σημαίνει ότι αν το πρωτογενές δεν προκύπτει από τα αυξημένα έσοδα, τότε θα πρέπει να γίνει περικοπή δαπανών. Οι πρώτες υποψήφιες δαπάνες που θα πρέπει να περικοπούν είναι αυτές που αφορούν έκτακτα μέτρα με υψηλό δημοσιονομικό κόστος, όπως η αναστολή της εισφοράς αλληλεγγύης στον ιδιωτικό τομέα και οι μειώσεις στις ασφαλιστικές εισφορές. Μπροστά στον κίνδυνο να αναιρεθούν η οριστική κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και οι μειώσεις των ασφαλιστικών εισφορών, θυσιάστηκε τελικά η σκέψη για έκτακτη μείωση στον ΦΠΑ.