Ένα χρόνο πριν τον Σεπτέμβριο του 1955, το αγγλικό προξενείο στην Αθήνα δείχνει να διαθέτει μαντικές ικανότητες όταν σε τηλεγράφημα του προς το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει :“Οι σχέσεις Τουρκίας και Ελλάδας είναι άριστες. Εάν όμως γίνει κάτι στην οικία του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, θαυμάσια μπορεί να γίνουν όλα άνω κάτω”. Τα αγγλικά σχέδια ταιριάζουν απόλυτα με τον μακρόπνοο Τουρκικό σχεδιασμό περί οικοδόμησης εθνικού κράτους. Το 1953 δημιουργείται το τμήμα Ειδικού Πολέμου, ενώ τον επόμενο χρόνο ιδρύεται το σωματείο “Η Κύπρος είναι Τουρκική” που αποτελεί τον εκτελεστικό βραχίονα στην κλιμάκωση της έντασης.

Το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955 ένα ανομοιογενές πλήθος χιλιάδων ατόμων από όλες τις περιοχές της Τουρκίας, συγκεντρώνεται “αυθόρμητα” σε πλατείες της Πόλης, μετά την προβοκάτσια που έχει στηθεί το πρωινό της ίδιας ημέρας με την βόμβα-βαρελότο που σπάει κάποια στο σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, ενέργεια που ουσιαστικά στοχοποιεί τον απροστάτευτο ανυπεράσπιστο ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης.

Το οργισμένο πλήθος κατευθύνεται από επικεφαλής  που  κρατώντας καταλόγους ελληνικών περιουσιών καθοδηγούν ομάδες 20-30 ατόμων που επιτίθενται οργανωμένα σε σημαδεμένα από τις προηγούμενες ημέρες ελληνικά σπίτια και καταστήματα.

 Στις μεγάλες τραγωδίες όπως αυτή της ελληνικής “νύχτας των κρυστάλλων” των Σεπτεμβριανών, δεν μπορεί να υπάρξει ποτέ τελικός απολογισμός, αφού πολλά περιστατικά δεν καταγράφονται, άλλα αποσιωπούνται και τα περισσότερα μεταφέρονται στα σώματα και τις ψυχές όσων τα έζησαν. Υπάρχουν όμως κάποια ενδεικτικά νούμερα και αναφορές ξένων επισήμων που δίνουν το περίγραμμα της φρίκης.

Τουλάχιστον 16 ομογενείς Έλληνες δολοφονούνται και 32 τραυματίζονται σοβαρά, ενώ εκατοντάδες γυναίκες όλων των ηλικιών βιάζονται κάποιες φορές στη μέση του πλήθους. Πάνω από 2.500 καταστήματα λεηλατούνται, ενώ 1.000 σπίτια καταστρέφονται ολοσχερώς. Την ίδια τύχη έχει η Μεγάλη του Γένους Σχολή, η Θεολογική Σχολή της Χάλκης και βιβλιοθήκες,  ενώ τραγική είναι η τύχη ιερέων που κακοποιούνται και διαπομπεύονται.

Η αναφορά της βοηθού προξένου των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Μπέτυ Κάρπ, προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στις 27 Σεπτεμβρίου 1955 δίνει ένα, μικρό μόνο, περίγραμμα της τραγωδίας :

«Εξηνταμία εκκλησίες από τις 98 πυρπολήθηκαν, καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν ολοσχερώς 4 μονές -μεταξύ των οποίων το μετόχι του Σινά- λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν. Το μετόχι περιείχε ανεκτίμητα κειμήλια βυζαντινής τέχνης και θρησκευτικά λείψανα μεγάλης αξίας. Δύο σημαντικά νεκροταφεία της Ορθοδοξίας, του Βαλουκλή και του Σισλή, συλήθηκαν, ξεθάφτηκαν τα πτώματα και διαμελίστηκαν, οι δε πατριαρχικοί τάφοι στο Βαλουκλή συλήθηκαν και τα οστά των πατριαρχών διασκορπίστηκαν. Ένας υπέργηρος μοναχός στο Βαλουκλή, ο Χρύσανθος, δεν βρέθηκε ποτέ, διότι τον περιέλουσαν με βενζίνη και τον έκαψαν. Επτά μητροπολίτες και ιεράρχες προπηλακίστηκαν, εξυβρίστηκαν και χτυπήθηκαν. Επίσης 36 εκπαιδευτικά ιδρύματα, μεταξύ των οποίων η Μεγάλη του Γένους Σχολή, το Ζάππειο Παρθεναγωγείο κ.α υπέστησαν  μεγάλες καταστροφές. Τρεις ημερήσιες εφημερίδες, η «Απογευματινή», ο «Ταχυδρόμος» και το «Εμπρός», και μια εβδομαδιαία, ο «Χρόνος», υπέστησαν βαρύτατες ζημιές. Με πρόχειρους υπολογισμούς οι καταστροφές που έγιναν υπολογίσθηκαν σε δεκάδες εκατομμύρια λίρες”.

Ειδήσεις σήμερα