«Ο Νονός», μια από τις σημαντικότερες παραγωγές του Χόλυγουντ και ένα από τα διασημότερα έργα που εξετάζουν σε βάθος το θέμα της ιταλοαμερικανικής Μαφίας, είχε καταφέρει  να πυροδοτήσει έναν πόλεμο ακριβώς μεταξύ των «γιγάντων» του Χόλυγουντ και της αληθινής Μαφίας. Όλα ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 1968, όταν ένας Ιταλοαμερικανός συγγραφέας, ο Mario Puzo, εμφανίστηκε στα στούντιο της Paramount, κρατώντας στα χέρια του 60 σελίδες από ένα ημιτελές μυθιστόρημα με τον τίτλο «Μαφία».

Ο Puzo είχε πέντε παιδιά, την καταστροφική συνήθεια να χαρτοπαίζει και- ως εκ τούτου- τεράστια ανάγκη από χρήματα. Στα στούντιο της Paramount συναντήθηκε με τον επικεφαλής της παραγωγής, Robert Evans, ο οποίος βασικά λυπήθηκε τον καταχρεωμένο συγγραφέα και αγόρασε τα δικαιώματα της μετατροπής του βιβλίου του σε ταινία για 12.500 δολάρια, υποθέτοντας ότι δεν θα χρειαστεί να τον ξαναδεί ποτέ.

Εξάλλου, η Paramount είχε μόλις κυκλοφορήσει μια άλλη «μαφιόζικη» ταινία, την «Αδελφότητα»,  η οποία, παρόλο που είχε τον Κερκ Ντάγκλας για πρωταγωνιστή, είχε αποτύχει παταγωδώς στο Box Office.

Με το πέρασμα του καιρού, ωστόσο, ο Puzo άφησε την τράπουλα για λίγο στην άκρη και ολοκλήρωσε το βιβλίο του, αλλάζοντας τον τίτλο από «Μαφία» στο «Ο Νονός». Το βιβλίο κυκλοφόρησε και, αψηφώντας τις προγνώσεις, έκανε τεράστια επιτυχία.

Παρά την τεράστια επιτυχία του βιβλίου, η Paramount δεν ήθελε να κάνει την ταινία. «Οι ταινίες με μαφιόζους της Σικελίας δεν πουλάνε», έλεγε τότε ο Evans. Η υπόθεση πήρε, ωστόσο, νέα τροπή, όταν η εταιρεία παραγωγής του χολυγουντιανού ηθοποιού, Μπαρτ Λάνκαστερ, προσφέρθηκε να πληρώσει 1 εκατομμύριο δολάρια για να εξαγοράσει τη συμφωνία των 12.500 δολαρίων με τον Puzo, εξασφαλίζοντας στον Λάνκαστερ τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Ντον Βίτο Κορλεόνε.

Ο Evans αποφάσισε αμέσως ότι κανείς δεν θα έκανε την ταινία εκτός από την Paramount. Υπήρχαν όμως κι άλλοι – όπως ο δημοφιλέστατος τραγουδιστής Φρανκ Σινάτρα- οι οποίοι δεν ήθελαν η ταινία να γίνει ποτέ και από κανέναν.

Ο Σινάτρα, έξαλλος με τον χαρακτήρα του βιβλίου, Τζόνι Φοντέιν, που όλοι ήξεραν ότι βασιζόταν στον ίδιο, θέλησε να κινηθεί νομικά για να εμποδίσει την παραγωγή της ταινίας. Υπήρξε ένας άδοξος καβγάς σε ένα εστιατόριο του Λος Άντζελες, όπου ο τραγουδιστής συνάντησε τυχαία τον Puzo, ο οποίος είχε ήδη δεσμευτεί να συγγράψει το σενάριο της ταινίας. Η συνάντηση των δύο κατέληξε με τον Σινάτρα να αποκαλεί τον Puzo «νταβατζή» και «συκοφάντη» ουρλιάζοντας, και τους υπαλλήλους του μαγαζιού να μπαίνουν στην μέση για να τους χωρίσουν.

Ο Σινάτρα δεν ήταν ο μόνος Ιταλοαμερικανός που δεν χαιρόταν καθόλου για την επικείμενη κυκλοφορία της ταινίας. Τα «βαριά ονόματα» της Μαφίας είχαν επίσης αρχίσει να εκδηλώνουν μια κάποια νευρικότητα. Ένιωθαν, συγκεκριμένα, ότι το έργο αυτό απεικόνιζε αρνητικά τους Ιταλοαμερικανούς εν γένει, διαιωνίζοντας την άποψη ότι ήταν «όλοι τους» διεφθαρμένοι.

Χωρίς να αναγνωρίζουν καμία ειρωνεία στην κατάσταση, οι μαφιόζοι έστειλαν τα…όργανα επιβολής τους στα στούντιο της Paramount, για να προσφέρουν στην εταιρεία 1 εκατομμύριο δολάρια, προκειμένου η παραγωγή του «Νονού» να σταματήσει.

Στην ταινία, ο σύμβουλος του Ντον Κορλεόνε, Τομ Χέιγκεν (Ρόμπερτ Ντιβάλ) στέλνεται στα δυτικά για να πείσει τον παραγωγό Τζακ Γουόλτς να δώσει στον τραγουδιστής Τζόνι Φοντέιν ένα ρόλο στη νέα του ταινία. Όταν ο Γουόλτς αρνείται, ξυπνά ένα βράδυ για να βρει το κομμένο κεφάλι του αγαπημένου του καθαρόαιμου αλόγου κούρσας στο κρεβάτι του. Στην πραγματική ζωή, όπως και στην τέχνη, οι τακτικές της Μαφίας έγιναν πιο σκληρές, μόλις απορρίφθηκε η δωροδοκία.

Έχοντας λάβει πολλές απειλές κατά της ζωής του, ο παραγωγός της ταινίας, Al Ruddy, άρχισε να μεταμφιέζεται σαν τον κωμικό Γκράουτσο Μαρξ, για να μπορεί να κυκλοφορεί έξω ελεύθερα. Και, μόλις η σύζυγος του Evans, η ηθοποιός Άλι ΜακΓκρο, γέννησε τον πρώτο τους γιο, ο Evans άρχισε να λαμβάνει ανώνυμα τηλεφωνήματα με απειλές για τη ζωή του παιδιού του.

Στην ταινία, ο Χέιγκεν λέει στον Γουόλτς ότι, αν προσλάβει τον Φοντέιν, «όλα του τα προβλήματα με το σωματείο θα εξαφανιστούν». Στην πραγματική ζωή, η δημιουργία του «Νονού» ταλαιπωρήθηκε επίσης από προβλήματα με ένα σωματείο, το Teamsters.

Το πρόσωπο- κλειδί στην ιστορία με το Teamsters ονομαζόταν Τζο Κολόμπο. Ο Κολόμπο επρόκειτο για έναν άνθρωπο, που δεν είχε κανένα πρόβλημα με το να συνδυάζει την «πρωινή» του δουλειά ως αρχηγού της μαφιόζικης οικογένειας των Κολόμπο με τη «βραδινή» δουλειά του ως επικεφαλής της Ιταλο-Αμερικανικής Ένωσης Πολιτικών Δικαιωμάτων,  την οποία ίδρυσε το 1970, με στόχο αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι Ιταλοαμερικανοί απεικονίζονταν στη λαϊκή κουλτούρα. Ο Evans και ο Ruddy δεν είχαν άλλη επιλογή από το να συναντήσουν τον Κολόμπο για να διαπραγματευτούν και πήραν και τον Κόπολα μαζί τους.

Ο φιλόδοξος νεαρός σκηνοθέτης είχε προσληφθεί μόνο αφού πολλοί άλλοι είχαν αρνηθεί τη δουλειά. Το ίδιο και ο Κόπολα στην αρχή. Πίστευε ότι το βιβλίο ήταν «χαζό». Αλλά, όπως και ο Puzo πριν από αυτόν, ήταν απένταρος.

Η συνάντηση με τον Κολόμπο πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Park Sheraton στο κέντρο του Μανχάταν. Για όποιον γνώριζε την ιστορία της μαφίας της Νέας Υόρκης, το Sheraton ήταν μια τοποθεσία με αρκετά βεβαρυμένη ιστορία.

Το 1957, ο αρχιμαφιόζος Άλμπερτ Ανασταζία είχε πυροβοληθεί στο κεφάλι ενώ βρισκόταν στο ξενοδοχείο, κατόπιν εντολής των αντιπάλων του, Κάρλο Γκαμπίνο και Βίτο Τζενοβέζε. Οι φαν της ταινίας θα θυμούνται ότι κάτι παρόμοιο συνέβη και στον ιδιοκτήτη καζίνο του Λας Βέγκας, Μο Γκριν.

Ωστόσο, παρά τη δυσοίωνη ατμόσφαιρα του σημείου συνάντησης, ή πιθανώς εξαιτίας της, ο Ruddy χειρίστηκε έξοχα τις διαπραγματεύσεις. Συμφώνησε να δείξει το σενάριο στην «Ένωση» και να διαγράψει όλες τις αναφορές σε «Μαφία» και «Κόζα Νόστρα», ενώ προσφέρθηκε να δώσει τα έσοδα από την νεοϋορκέζικη πρεμιέρα της ταινίας στο νοσοκομειακό ταμείο της Ένωσης.

Το πιο σημαντικό, βέβαια, ήταν ότι συμφώνησε να δοθούν ρόλοι κομπάρσων σε πολλούς από τους συνεργάτες του Κολόμπο. Πολλοί από αυτούς ήταν εκβιαστές και δολοφόνοι, αλλά αυτό δεν σήμαινε ότι, όπως και ο περισσότερος κόσμος, δεν θα χαιρόντουσαν να δουν τον εαυτό τους στην μεγάλη οθόνη.

Μέσα σε ένα βράδυ, κάποιες τοποθεσίες που οι κινηματογραφιστές ήθελαν για το γύρισμα και κανείς δεν τους τις έδινε- όπως ένα γραφείο τελετών στο Μπρούκλιν και μια έπαυλη στο Στέιτεν Άιλαντ, που την ήθελαν για σπίτι των Κορλεόνε- μυστηριωδώς τους έγιναν διαθέσιμες ξανά.

Ενώ ο Ruddy αντιμετώπιζε τις δυσκολίες στην πραγματική ζωή, ο Κόπολα είχε να αντιμετωπίσει προβλήματα με την μυθοπλασία και, πάνω απ’ όλα, με το ποιος θα ερμήνευε τον Δον Κορλεόνε.

Από την αρχή, ο Κόπολα ήθελε για Δον Κορλεόνε είτε τον Μάρλον Μπράντο, είτε τον Λόρενς Ολίβιε. Ο Ολίβιε όμως, πλέον εξηντάρης, δεν ήταν και στα καλύτερά του και η Paramount τρομοκρατούνταν στην προοπτική του να προσλάβει τον Μπράντο, γνωστό και ως «πονοκέφαλο» για τους μπελάδες που προκαλούσε.

Η Paramount ήταν ακόμη πιο κάθετα αντίθετη σε μια άλλη πρόταση του Κόπολα, αυτή του να παίξει τον Μάικλ Κορλεόνε ο Αλ Πατσίνο. Προτιμούσαν τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ, τον Ράιαν Ο’ Νιλ, τον Γουόρεν Μπίτι, τον Τζακ Νίκολσον ή τον Ντάστιν Χόφμαν, αντί ενός μέχρι τότε άγνωστου ηθοποιού όπως ο Πατσίνο.

Η σύζυγος του Τζορτζ Λούκας, συναδέλφου και φίλου του Κόπολα, στήριζε την επιλογή του Φράνσις: «Κράτα τον Αλ», του είχε πει, «σε γδύνει με τα μάτια του». Την επιλογή στήριζε και ο ίδιος ο Mario Puzo, ο οποίος θεωρούσε πως ένας θεατρικός ηθοποιός όπως ο Πατσίνο θα ταίριαζε «γάντι» στον ρόλο του Μάικλ Κορλεόνε.

«Ποτέ δεν ήμουν πιο σίγουρος για κάτι στη ζωή μου», είχε πει ο συγγραφέας στον Κόπολα. Αλλά ο σκηνοθέτης έπρεπε να πείσει και τον Evans, ο οποίος αποκαλούσε τον Πατσίνο «αυτός ο μικρός νάνος».

Ο Κόπολα έκανε ό,τι περνούσε απ’ το χέρι του για να έχει τον Πατσίνο και τον Μπράντο. Για παράδειγμα, όταν ο πρόεδρος της Paramount, Stanley Jaffe, του είπε να «ξεχάσει τον Μπράντο», ο σκηνοθέτης, ο οποίος είχε υποφέρει από επιληψία ως παιδί, προσποιήθηκε μια επιληπτική κρίση!

Ταραγμένος, ο Jaffe δέχθηκε να πάρουν τον Μπράντο, αλλά μόνον αφότου περάσει πρώτα από δοκιμαστικό.

Ο Κόπολα, ο οποίος δεν ήθελε να προσβάλει έναν ήδη φτασμένο ηθοποιό λέγοντάς του για δοκιμαστικά και οντισιόν, είπε στον Μπράντο ότι το δοκιμαστικό δεν θα ήταν για τις υποκριτικές του ικανότητες, αλλά πως επρόκειτο για μια απλή δοκιμή μακιγιάζ.

Ο σκηνοθέτης πήγε μερικές πιατέλες με προσούτο και ιταλικά τυριά στο σπίτι του Μπράντο στην οδό Μαλχόλαντ, στους λόφους του Χόλιγουντ, για να τον βοηθήσει να «μπει στον χαρακτήρα». Αναπόφευκτα, όταν ο 47χρονος ηθοποιός μπήκε στο δωμάτιο, φορώντας μια ρόμπα και με τα μακριά, ξανθά του μαλλιά να είναι πιασμένα σε αλογοουρά, μεταμορφώθηκε εντός δευτερολέπτων στον καμπουριασμένο, μουρμούρη και γερασμένο Δον Κορλεόνε. Ο Ruddy ονόμασε αργότερα το περιστατικό «Το θαύμα της Μαλχόλαντ».

Τα στελέχη υποχώρησαν δεόντως και τελικά ενέκριναν και τον Πατσίνο.

Αναμφίβολα ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά της επιτυχίας του «Νονού» είναι το άψογο κάστινγκ του- χωρίς αυτό να υποβαθμίζει την αξία του σεναρίου και της σκηνοθετικής ματιάς του Κόπολα, ή την αξέχαστη μουσική του Νίνο Ρότα, κάτι που αποτελεί έναν ακόμη θρίαμβο του σκηνοθέτη, αφού ο Evans ήθελε για συνθέτη τον Χένρι Μανσίνι, που είχε γράψει την μουσική του «Ροζ Πάνθηρα».

Ο Κόπολα είχε απειλήσει να παραιτηθεί, εάν ο Ρότα δεν αναλάμβανε την μουσική της ταινίας και, για άλλη μια φορά, κατάφερε να περάσει το δικό του.

«Ο Νονός» προβλήθηκε σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες στις 24 Μαρτίου 1972, δέκα ημέρες μετά την πρεμιέρα του στη Νέα Υόρκη, με τους κινηματογράφους να διατάσσονται να μην διακόπτουν τη σχεδόν τρίωρη προβολή του με το συνηθισμένο διάλειμμα. Ο Ruddy και ο Evans δεν ήταν σίγουροι για το τι να περιμένουν.

Σε λιγότερο από ένα δεκαπενθήμερο, ο Νονός κατέρριψε τα ρεκόρ εισιτηρίων που εξακολουθούσε να διατηρεί ως τότε το έπος του 1939, «Όσα παίρνει ο Άνεμος». Θρυλικοί σκηνοθέτες όπως ο Ντέιβιντ Λιν και ο Φρανκ Κάπρα έστειλαν γράμματα στο Κόπολα, εκφράζοντας τον θαυμασμό τους. Το κοινό στηνόταν σε ουρές έξω από τους κινηματογράφους για ώρες, σε βαθμό που οι Los Angeles Times δημοσίευσαν μια λίστα με συμβουλές για το «πώς να περνάτε την ώρα σας, ενώ περιμένετε να δείτε τον Νονό».

Οι μαφιόζοι, βέβαια, δεν ήθελαν να περιμένουν και έτσι ο Ruddy τους οργάνωσε μια ιδιωτική προβολή που, όσο και αν ήθελε να την κρατήσει διακριτική, απέτυχε να το κάνει. Περίπου 100 λιμουζίνες μαζεύτηκαν έξω από την αίθουσα, ενώ ο προβολατζής ανέφερε, αργότερα, ότι ένας από τους θεατές του είχε δώσει φιλοδώρημα 1.000 δολαρίων.

Οι μαφιόζοι που προσπάθησαν να σαμποτάρουν την ταινία έγιναν οι πιο φανατικοί θαυμαστές της. Μέσα σε μια νύχτα, υιοθέτησαν τις ατάκες της. Πριν από τον «Νονό», κανένας μαφιόζος δεν έλεγε ότι θα κάνει σε κάποιον μια προσφορά που «δεν θα μπορούσε να αρνηθεί». Αυτή ήταν μια πρωτότυπη έμπνευση του Puzo. Αλλά, μετά τον «Νονό», έγινε κοινή μαφιόζικη γλώσσα.

Η επιτυχία της ταινίας φάνηκε και με άλλους τρόπους: «Ο Νονός» πήρε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας στην 45η απονομή των βραβείων και η Paramount μετατράπηκε στο πιο επιτυχημένο και ισχυρό κινηματογραφικό στούντιο στον κόσμο.

Στη συνέχεια, δύο χρόνια αργότερα, ο Κόπολα «ξαναχτύπησε», κάνοντας το μεγαλύτερο σίκουελ όλων των εποχών, το «Νονός 2» το οποίο κέρδισε επίσης το Όσκαρ καλύτερης ταινίας, καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου και ο Κόπολα αυτό του «καλύτερου σκηνοθέτη». Ως νεαρός Βίτο Κορλεόνε, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο κέρδισε ένα Όσκαρ. Ο Κόπολα βοήθησε τον ηθοποιό να εκτοξεύσει την καριέρα του στ’ αστέρια, όπως έγινε και με τον Πατσίνο.

Η τελευταία ταινία της τριλογίας ακολούθησε το 1990 και θεωρείται ευρέως, από κριτικούς και κοινό, ως η πιο αδύναμη από τις τρεις. Αλλά εξακολουθεί να έχει πολλές αρετές, χάρη στον αξιόλογο σκηνοθέτη της, ο οποίος, ειδικά με τις δύο πρώτες ταινίες, άλλαξε το Χόλιγουντ για πάντα. Ο Κόπολα ανέδειξε την τέχνη της πιο σύνθετης κινηματογραφικής αφήγησης και ανάγκασε τα στούντιο να επενδύσουν σε μια νέα γενιά θρυλικών πλέον κινηματογραφιστών, συμπεριλαμβανομένων των Στίβεν Σπίλμπεργκ, Μάρτιν Σκορσέζε και Τζορτζ Λούκας.

Υπό μια έννοια, οι ταινίες που γύρισαν αυτοί οι σκηνοθέτες στα μέσα της δεκαετίας του ’70 και οι οποίες θεωρούνται ως σήμερα «σταθμοί» στην ιστορία του κινηματογράφου, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο- όπως ο «Ταξιτζής», τα «Σαγόνια του Καρχαρία» και ο «Πόλεμος των Άστρων», χρωστάνε όλες κάτι στον «Νονό».

ΠΗΓΗ: Daily Mail