Η απόφαση της κυβέρνησης του προέδρου Τρούμαν να προχωρήσει στη χρήση του έσχατου όπλου για να συνθηκολογήσει η αυτοκρατορική Ιαπωνία στην Ασία και στον Ειρηνικό ήταν και είναι μία από τις κορυφαίες αποφάσεις όλων των εποχών.

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Εχουν γραφτεί έκτοτε πολλά (εκατομμύρια σελίδες). Αρκετά είναι αλήθειες, ενώ πολλά βρίσκονται στον κόσμο της μυθοπλασίας και φαντασίας. Η συνθηκολόγηση του Χιροχίτο και το τέλος του απύθμενου ιαπωνικού μιλιταρισμού ήρθαν σχεδόν τρεις μήνες μετά την ολοκληρωτική πτώση του Γ’ Ράιχ και το φυσικό τέλος του ζεύγους Αδόλφου Χίτλερ – Εύας Μπράουν στο κρησφύγετο της καγκελαρίας.

Η ενεργοποίηση της πυρηνικής βόμβας αποτέλεσε την πιο κρίσιμη στιγμή του απόρρητου αμερικανικού σχεδίου «Μανχάταν», στο οποίο είχαν μερική πρόσβαση, πέραν των Αμερικανών, Βρετανοί και Καναδοί επιστήμονες από την περίοδο 1942-1943. Πρόσωπα-κλειδιά ο εκ των κορυφαίων πυρηνικών / θεωρητικών φυσικών Ρόμπερτ Οπενχάιμερ (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια) και ο επικεφαλής του σχεδίου υποστράτηγος του Σώματος του Μηχανικού, Λέσλι Γκρόουβς.

Το πλείστο μέρος της έρευνας και ανάπτυξης έλαβε χώρα στα εργαστήρια του Λος Αλαμος στο Νέο Μεξικό, καθώς και στις περιοχές Οούκ Ρίντζ της Πολιτείας Τενεσί, και Χάνφορντ της Πολιτείας Ουάσιγκτον. Ο άνθρωπος που ήταν κυβερνήτης του στρατηγικού αεροσκάφους Β-29 ήταν ο 30χρονος σμηναγός Πολ Τίμπετς (της USAF) και η βόμβα ήταν η Little Boy ουρανίου 235, ενώ το αεροσκάφος ονομάστηκε Enola Gay, στο όνομα της μητέρας του, στην οποία είχε ιδιαίτερα μεγάλη αδυναμία. Από τη ρίψη της βόμβας στη Χιροσίμα έχασαν τη ζωή τους περίπου 70.000 άτομα, ενώ πολλοί πέθαναν μετά λόγω ασθενειών που προκάλεσε η έκθεση σε ραδιενέργεια.

Στα τέλη Ιουλίου του 1945 ο Πολ Τίμπιτς αναχώρησε από τη βάση Kingsman/W-47 στη Νεβάδα, με ενδιάμεσο προορισμό τη νήσο Tirian του συμπλέγματος των βόρειων Μαριανών νήσων στον Ειρηνικό ωκεανό. Από εκεί απογειώθηκε για το τελευταίο μέρος εφαρμογής του σχεδίου με στόχο μέσω της ρίψης της πυρηνικής βόμβας να προκληθεί η καθολική πτώση της σκληρής και πεισματικά επιμένουσας Ιαπωνίας.

Το Τόκιο με τη ρίψη της δεύτερης πυρηνικής βόμβας στις 9 Αυγούστου στο Ναγκασάκι συνθηκολόγησε και αποδέχθηκε άνευ όρων την παράδοση της Ιαπωνίας στους Συμμάχους, με πρωτοβουλία του αυτοκράτορα Χιροχίτο. Από τις αρχές του 1945 οι δυσκολίες ήσαν για την Ιαπωνία τεράστιες. Οι Αμερικανοί κυριαρχούσαν σε θάλασσα και αέρα. Η κυβέρνηση Τότζο είχε παραιτηθεί. Ομως, μια αμερικανική εισβολή στο ιαπωνικό αρχιπέλαγος θα κόστιζε πολύ σε απώλειες στους Αμερικανούς, αλλά και στον άμαχο πληθυσμό των νησιών. Οι Ιάπωνες υπερασπίστηκαν πεισματικά την Οκινάβα και την Ιβοτζίμα και ήσαν αποφασισμένοι να πολεμήσουν μέχρι τελικής πτώσης. Αναλυτές της εποχής υποστήριζαν ότι οι Ιάπωνες θα αμύνονταν -παρά τις τεράστιες απώλειες- μέχρι τουλάχιστον τα μέσα του 1946. Οι Ιάπωνες επιδίωκαν μια διαμεσολάβηση της Μόσχας, αλλά οι Δυτικοί Σύμμαχοι ήθελαν την άνευ όρων παράδοση του Τόκιο.

Υπήρχαν πολλοί που ήθελαν να δούνε αν η βόμβα θα ήταν αποτελεσματική. Υπήρχαν κάποιοι άλλοι που είπαν ότι οι ΗΠΑ έριξαν την πυρηνική βόμβα για να εκφοβίσουν την τότε ΕΣΣΔ, ώστε να αποδεχθεί την αμερικανική υπεροπλία, και σαφέστατα ήταν προειδοποίηση προς τον Στάλιν. Στο Ανώτατο Συμβούλιο Αμυνας της Ιαπωνίας υπήρχαν πάρα πολλοί που δεν ήθελαν να παραδοθούν ακόμα και την επομένη ημέρα της ρίψης της πυρηνικής βόμβας στη Χιροσίμα. Ενας οικονομικός και στρατιωτικός αποκλεισμός των ιαπωνικών νήσων θα κόστιζε πάρα πολύ σε όλους σε πόρους και χρόνο. Μια συμμαχική εισβολή στην Ιαπωνία θα προκαλούσε πολύ μεγάλα προβλήματα και απώλειες ειδικά στους Αμερικανούς.

Πολλοί είπαν να αποδέχονταν τη σοβιετική ειρηνευτική διαμεσολάβηση. Ομως, η σοβιετική εισβολή άρχισε δύο ημέρες μετά τη Χιροσίμα. Και οι Ιάπωνες έχαναν ήδη τη Μαντζουρία και τις Κουρίλλες νήσους. Πάντως, ακόμα και σήμερα λαμβάνουν χώρα συμπόσια και ημερίδες για το αν ήταν σωστή ή λάθος η απόφαση να ρίξουν τις πυρηνικές βόμβες οι ΗΠΑ, ενώ από πλευράς νομικής και ηθικής έχουν γραφτεί και ακουστεί πολλά.

Οπως και να ’χουν τα πράγματα, η ρίψη των δύο πυρηνικών βομβών είναι η μόνη στα 75 χρόνια που ακολούθησαν. Περάσαμε μέσα από τον Ψυχρό Πόλεμο, ενώ πολλά πυρηνικά όπλα έχουν συστηματικά μέσω συμφωνιών μειωθεί. Αλλά ο αριθμός των πυρηνικών δυνάμεων έχει αυξηθεί σε εννέα (ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία, Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Πακιστάν, Βόρεια Κορέα, Ισραήλ). Και, βέβαια, σε «καυτές» γωνιές του πλανήτη, όπως στα Ιμαλάια, στο Κασμίρ, στην Κορεατική χερσόνησο και στη Μέση Ανατολή, οι κίνδυνοι πυρηνικής ανάφλεξης είναι αισθητοί.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση