Ηταν πρωί Σαββάτου της 10ης Ιουνίου του 1944 όταν γερμανική στρατιωτική φάλαγγα των Ες-Ες ξεκίνησε από τη Λιβαδειά προς Δίστομο, Στείρι, Κυριάκι με σκοπό τον εντοπισμό ανταρτών.

Σαν δόλωμα οι Γερμανοί είχαν δυο ελληνικά φορτηγά με άνδρες των Ες Ες μεταμφιεσμένους σε χωρικούς. Ταυτόχρονα άλλη στρατιωτική φάλαγγα κατευθυνόταν από την Αμφισσα προς το Δίστομο.

Οι λόχοι συναντήθηκαν χωρίς να έχουν εντοπίσει αντάρτες εκτός από δεκαοχτώ παιδιά που κρύβονταν. Εξι από αυτά προσπάθησαν να δραπετεύσουν και εκτελέστηκαν. Οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο και απειλώντας τους ντόπιους έμαθαν ότι υπήρχαν αντάρτες στο Στείρι.

Στη θέση Λιθαράκι στο Στείρι οι Γερμανοί έπεσαν σε ενέδρα των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Η μάχη ήταν σκληρή και κράτησε περίπου μέχρι τις δύο το μεσημέρι αναγκάζοντας τους Γερμανούς σε οπισθοχώρηση.

Αντίποινα

Ως αντίποινα οι Γερμανοί και ύστερα από διαταγή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ προκάλεσαν μια από τις μεγαλύτερες κτηνωδίες στην ανθρωπότητα. Στο Δίστομο έσφαξαν όσους έβρισκαν μπροστά τους, βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους. Βίαζαν τις γυναίκες και στη συνέχεια τις σκότωναν, έκαιγαν σπίτια. Αφησαν συνολικά 218 νεκρούς. Σταμάτησαν όταν νύχτωσε και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Λιβαδειά.

Κατά την επιστροφή στη βάση τους, οι Γερμανοί σκότωναν όποιον άμαχο έβρισκαν στον δρόμο τους. Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, Eλβετού George Wehrly, ο οποίος έφτασε στο Δίστομο μετά από λίγες μέρες, κάνει λόγο για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή, ενώ αναφέρεται ότι οι σφαγιασθέντες βρίσκονταν παντού, ακόμα και κρεμασμένοι πάνω σε δέντρα…

Ο άνθρωπος που έδωσε τη διαταγή για το μακελειό στο Δίστομο Χανς Ζάμπελ μετά το τέλος του πολέμου συνελήφθη στη Γαλλία και εκδόθηκε στην Ελλάδα. Στην πορεία ζητήθηκε η μεταφορά του στη Γερμανία για τις εκεί έρευνες όπου και παρέμεινε. Η πρωτοφανής θηριωδία προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.

https://www.youtube.com/watch?v=1MslEf4pIgY

Η μαρτυρία της Ελένης Σφουντούρη συγκλονίζει.Ήταν μια από αυτές που επέζησαν της σφαγής στο Δίστομο… «Πήδηξα απο το παράθυρο της κουζίνας του σπιτιού μου.Φοβήθηκα πάρα πολύ επειδή ήταν άγριος αυτός ο Γερμανός και επιτέθηκε στον πατέρα μου αμέσως μόλις μπήκε μέσα και δεν μπορούσα να το υποφέρω,να βλέπω τέτοια σκηνή, δεν είχα ξαναδεί κάτι παρόμοιο».

«Ακούω μια γυναικεία φωνή να σκούζει, να οδύρεται, να θρηνολογεί. Ηταν η μάνα μου. Φτάνω τρέχοντας και τι να δω! Την αδερφή μου κομματιασμένη, βιασμένη, κατακρεουργημένη. Κατασκισμένα ρούχα και σάρκες είχαν γίνει ένα. Το αίμα έτρεχε από τα σκέλια της. Τα βυζιά της κατασφαγμένα, φέτες. Το πρόσωπό της παραμορφωμένο και σ’ όλο το σώμα σημάδια άγριας πάλης. Δίπλα της σε μια κούνια το μικρό κορίτσι της τη Ζωή, εφτά μηνών, το είχαν ξεκοιλιάσει, του είχαν κόψει τον λαιμό…».

Είναι μια από τις συγκλονιστικές αφηγήσεις του 22χρονου τότε Παναγιώτη Περγαντά (κατέγραψε ο Στάθης Σταθάς) για ένα από τα πιο ειδεχθέστερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διέπραξαν γερμανικά στρατεύματα των Ες-Ες στις 10 Ιουνίου του 1944 στο Δίστομο: 218 νεκροί, εκ των οποίων 117 γυναίκες, 111 άντρες, ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των 16 ετών.

Εβδομήντα τρία ολόκληρα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη ναζιστική θηριωδία και οι μνήμες εξακολουθούν να στοιχειώνουν τους ανθρώπους που έζησαν τη φρίκη.