Γράφει ο Ανδρέας Ντίνης

Στις 16 Φεβρουαρίου 1999 ο ελληνικός λαός ξημέρωσε με την είδηση πως μία ημέρα νωρίτερα, ο ηγέτης των Κούρδων Αμπντουλάχ Οτσαλάν είχε βρεθεί από τα χέρια της τότε ελληνικής κυβέρνησης στα νύχια της τουρκικής μυστικής υπηρεσίας ΜΙΤ. Το ET Magazine του EleftherosTypos.gr  θυμάται την δραματική ιστορία και σας εξιστορεί τα όσα συνέβησαν πριν την σύλληψη του Άπο (σ.σ. έτσι αποκαλούσαν τον Οτσαλάν ).

Εκείνο το πρωινό της  16ης Φεβρουαρίου στα εγχώρια αλλά και διεθνή μέσα ενημέρωσης «έπαιζαν» βίντεο και φωτογραφίες του Κούρδου ηγέτη, με καλυμμένα τα μάτια και δεμένα τα χέρια. Μετά από ένα έντονο διπλωματικό και κατασκοπευτικό θρίλερ ο «Άπο» έπεσε στα χέρια των Τούρκων, οι οποίοι είχαν εξαπολύσει διεθνές ανθρωποκυνηγητό εναντίον του με σκοπό την σύλληψη του.

Η αρχή της «Οδύσσειας»  και η περιπλάνηση

Ηταν Οκτώβρης του 1998 όταν ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Συρία ύστερα από τελεσίγραφο της Αγκυρας προς τη συριακή κυβέρνηση, με το οποίο ζητούνταν η τελευταία να πάψει να στηρίζει τους Κούρδους αντάρτες που δρούσαν στο τουρκικό έδαφος. Με αεροπλάνο, μέσω της Δαμασκού έφτασε στην Αθήνα στις 9 Οκτώβρη, αλλά η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε κατηγορηματικά να του επιτρέψει την παραμονή στη χώρα, ενώ η ΕΥΠ του εκμίσθωσε αεροπλάνο και τον έστειλε στη Μόσχα.

Στις 12 Οκτωβρίου 1998 ο ηγέτης του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος αναχωρεί από τη Μόσχα για τη Ρώμη, αφού προηγουμένως έχουν γίνει πολλές μυστικές διαπραγματεύσεις με πολλές ευρωπαϊκές χώρες που αρνούνται να τον δεχτούν. Τελικά δεν παραμένει στη Ρώμη, αλλά τα ίχνη του χάνονται για σχεδόν ένα μήνα. Οι ενδείξεις, σύμφωνα με τον τύπο, συγκλίνουν στο συμπέρασμα πως εξακολουθεί να παραμένει κρυμμένος στη Ρωσία και τη Λευκορωσία.

Στις 12 Νοεμβρίου του ίδιου έτους ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν προσγειώνεται στο Φιουμιτσίνο της Ρώμης και συλλαμβάνεται, από την ιταλική Αστυνομία. Αρχικά ανακοινώνεται η σύλληψή του από τον υπουργό Εξωτερικών Λαμπέρτο Ντίνι, ως καταζητούμενου για παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου, ενώ την ίδια στιγμή στη Ρώμη και άλλες πόλεις χιλιάδες Κούρδοι διαδηλώνουν υπέρ του ηγέτη τους. Η Τουρκία απειλεί ευθέως πλέον την Ιταλία με διπλωματικό επεισόδιο και ζητά την έκδοσή του, κατηγορώντας τον για θάνατο 30.000 αμάχων.

Τέσσερις μέρες μετά στις 16 Νοεμβρίου ξεσπά διπλωματική κρίση μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας, ενώ ο πρωθυπουργός Μάσσιμο Ντ’ Αλέμα εμφανίζεται αρχικά αποφασισμένος να μην υποκύψει στις πιέσεις και κάνει σκληρή δήλωση κατά των τουρκικών παρεμβάσεων.

Στις 20 Νοεμβρίου ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, που μέχρι τότε βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό στη Ρώμη, μπορεί πλέον να κυκλοφορεί ελεύθερος, καθώς οι ιταλικές αρχές απέρριψαν το αίτημα της Τουρκίας για έκδοση, με την αιτιολογία ότι το ιταλικό Σύνταγμα απαγορεύει την έκδοση ατόμων σε χώρα που εφαρμόζει ακόμη τη θανατική ποινή.

Διαβάστε εδώ όλα τα θέματα του ET Magazine 

Η ένταση μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας κορυφώνεται. Στις 22 Νοεμβρίου η τουρκική κυβέρνηση απειλεί ευθέως με μποϊκοτάζ των ιταλικών προϊόντων αν δεν παραδοθεί ο Οτσαλάν στην Τουρκία.

Ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Σαντέρ αντιδρά στις τουρκικές δηλώσεις και στις 24 Νοεμβρίου 1998 απειλεί με αντίποινα τους Τούρκους, αν υπάρξει μποϊκοτάζ στα ιταλικά προϊόντα. Η Γερμανία κάνει έκκληση για ενότητα. Τελικά η ένταση εκτονώνεται, ο Οτσαλάν δίνει κάποιες συνεντεύξεις, στις οποίες αφήνει αιχμές για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης. Από εκεί και έπειτα τις κινήσεις του Κούρδου πολιτικού καλύπτει ένα πέπλο μυστηρίου. Κανείς δεν ξέρει πού βρίσκεται ή αν παραμένει στην Ιταλία, ως τις 15 Ιανουαρίου, ημέρα που αναχωρεί αιφνιδιαστικά από την ιταλική πρωτεύουσα προς άγνωστη κατεύθυνση. Ακούγονται πολλά για την επίσκεψη του στη Ρωσία, την Εσθονία, την Αρμενία και αλλού.

Στις 29 Ιανουαρίου ο απόστρατος πλοίαρχος Π.Ν. Αντώνης Ναξάκης, σύμφωνα με δική του ομολογία, αναλαμβάνει από μόνος του, χωρίς να έχει καμμία έγκριση, την πρωτοβουλία να μεταφέρει τον Οτσαλάν και τους συντρόφους του στην Ελλάδα με ιδιωτικό τζετ αεροσκάφος από το Μινσκ της Λευκορωσίας. Ο Ναξάκης ειδοποιεί τον τότε Έλληνα Υπ-Εξ Θεόδωρο Πάγκαλο κατόπιν εορτής (δηλαδή μετά την παράνομη άφιξη του Οτσαλάν στη χώρα) και στη συνέχεια κρύβει τον Οτσαλάν στο σπίτι του, αφού προηγουμένως φιλοξενείται για ένα βράδυ στο σπίτι της Βούλας Δαμιανάκου στη Νέα Μάκρη.

Στις 31 Ιανουαρίου μια νέα οδύσσεια ξεκινά για τον Κούρδο ηγέτη. To αεροπλάνο που τον μεταφέρει περιφέρεται και πάλι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ζητώντας άδεια προσγείωσης από διάφορες χώρες, την οποία δεν παίρνει. Η Ολλανδία τον διώχνει, το ίδιο και η Ελβετία. Από το Μινσκ ξαναγυρίζει στην Ελλάδα για να οδηγηθεί τελικά στην Κένυα.

Στις 2 Φεβρουαρίου 1999 ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν βρίσκεται στην Κένυα και κρύβεται στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη μαζί με τους συντρόφους του. Τον συνοδεύει και ο Έλληνας ταγματάρχης της Ε.Υ.Π. Σάββας Καλεντερίδης ως σωματοφύλακάς του. Την ίδια μέρα η κυβέρνηση της Άγκυρας καλεί τους πρεσβευτές της Σερβίας, της Νορβηγίας και του Βελγίου και τους ζητά να μη δεχτούν τον Οτσαλάν, ο οποίος εκείνη τη χρονική στιγμή είναι άγνωστο πού βρίσκεται.

Στις 13 Φεβρουαρίου στην Κένυα φτάνει ο Έλληνας δικηγόρος του Οτσαλάν Φαήλος Κρανιδιώτης, ο οποίος συζητά με τον Κούρδο ηγέτη και τον Έλληνα πρέσβη και επιστρέφει στην Ευρώπη για να ζητήσει βοήθεια. Ο Οτσαλάν σκέφτεται να παραδοθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Οι πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Φεβρουαρίου του 1999 βρίσκουν τον Κούρδο ηγέτη να μεταφέρεται με χειροπέδες στην Τουρκία με ένα ιδιωτικό αεροσκάφος. Όλα όσα έγιναν και αφορούν στη σύλληψή του παραμένουν άγνωστα. Η Άγκυρα πανηγυρίζει και στα Μ.Μ.Ε. κυκλοφορούν βίντεο της μεταφοράς του. Ο Καλεντερίδης είναι το πρόσωπο που δέχεται την πιο σοβαρή κριτική, κυρίως για τους αδέξιους επιχειρησιακούς του χειρισμούς.

https://youtu.be/wnImlUmSMOw

Από τη σύλληψή του και εντεύθεν ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν είναι ο μοναδικός κρατούμενος στη νησίδα Ιμραλί στη Θάλασσα του Μαρμαρά, σε φυλακές υψίστης ασφαλείας. Στο νησί παραμένει μονάδα στρατιωτικού προσωπικού -1.000 άτομα- για τη φύλαξή του. Το αποτέλεσμα της δίκης ήταν καταδίκη σε θάνατο, αλλά μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη, οπότε η θανατική ποινή απαγορεύτηκε στην Τουρκία τον Αύγουστο του 2002.

Οι χειρισμοί της Ελλάδας

Ο χειρισμός της υπόθεσης από την ελληνική κυβέρνηση, το Υπουργείο Εξωτερικών και την ΕΥΠ χαρακτηρίστηκε από πανικό, προχειρότητα και απίστευτους διαλόγους. Ο υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος αποκαλούνταν στις συνομιλίες «μεγάλος τραγουδιστής», ο πράκτορας Σάββας Καλεντερίδης «δεσποινίς Κατεχάκη», η πρεσβευτική κατοικία «εθνικά χρώματα» και ο Οτσαλάν «γιαγιά»!

Όπως έγραφε στην έκθεσή του ο Έλληνας πρέσβης στο Ναϊρόμπι, Γιώργος Κωστούλας, από την τρίτη ημέρα, οι Αμερικανοί γνώριζαν για τη διαμονή του Οτσαλάν στην Ελληνική πρεσβεία. Συγχρόνως οι Κενυατικές αρχές τον πίεζαν συνεχώς. Απέδωσε μάλιστα την ευθύνη για την απαγωγή του Οτσαλάν στους Κενυάτες, που έδωσαν ψεύτικες διαβεβαιώσεις για την ασφαλή μεταφορά του. Ο Κούρδος ηγέτης έμεινε στην Ελληνική πρεσβεία, για 14 ημέρες, πριν ξεκινήσει η μεταφορά του στο αεροδρόμιο του Ναϊρόμπι, που εξελίχθηκε σε φιάσκο.

Διαβάστε εδώ την έκθεση του Έλληνα πρέσβη

Οι πιέσεις των ΗΠΑ και της Τουρκίας προς την Ελλάδα δεν ήταν απλά έντονες. Το Ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ζητούσε από τον Καλεντερίδη «να πετάξουν έξω από την πρεσβεία» τον Οτσαλάν. Στο παιχνίδι της αρπαγής και της παράδοσής του, στους Τούρκους πράκτορες, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο οι Κενυάτες που ελεγχόταν από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Αυτοί διαβεβαίωσαν ότι διέθεταν αεροπλάνο στον Οτσαλάν για να πετάξει σε όποια χώρα επιθυμούσε. Έβαλαν μάλιστα τελεσίγραφο δύο ωρών για αναχώρηση. Ο Κούρδος ηγέτης, αν και αρχικά αρνήθηκε, τελικά είπε: «αρκετά προβλήματα προκάλεσα σε φίλους, δε θέλω να σας θέσω σε κίνδυνο» και δέχθηκε.

Οι Κενυάτες αρνήθηκαν να μεταφερθεί στο αεροδρόμιο με αυτοκίνητο της πρεσβείας και ανέλαβαν τη μεταφορά του με δικά τους οχήματα. Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ και το βιβλίο του Τούρκου δημοσιογράφου Μεχμέτ Αλί Μπιράντ «Τελευταίο Πραξικόπημα», η CIA παρέδωσε τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν στις Τουρκικές μυστικές υπηρεσίες. «Περπατούσε προς το αεροσκάφος έχοντας στο ένα χέρι τη βαλίτσα και στο άλλο το κομπολόι, χωρίς να υποψιάζεται τίποτα.

Είχε την πεποίθηση ότι θα μεταβεί στην Ολλανδία. Μόλις μπήκε μέσα έπεσαν πάνω του τρία άτομα και δεν μπόρεσε να αντιδράσει. Κατάλαβε τότε, ότι η περιπετειώδης διαδρομή του, που είχε αρχίσει από τη Συρία πριν από τέσσερις μήνες, είχε φτάσει στο τέλος της». Ο Μπιράντ υποστήριζε επίσης ότι για να προσφέρουν αυτή τη βοήθεια οι Αμερικανοί, έθεταν έναν όρο. Να μην συμβεί κανένα «ατύχημα» στον Οτσαλάν, να μην εκτελεστεί και να δικαστεί με δίκαιη δίκη.

Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν παραμένει φυλακισμένος στην Τουρκία….

Έως το 2009, ζούσε μόνος του στη φυλακή, αλλά μετά από εκθέσεις του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι αρχές μετέφεραν στο Ιμραλί άλλους πέντε πολιτικούς κρατούμενους, με τους οποίους προαυλίζεται δύο φορές την εβδομάδα για ένα δίωρο. Επίσης του επιτρέπουν δύο ώρες την εβδομάδα να αθλείται ενώ μπορεί να δανείζεται 3 βιβλία τη φορά από τη βιβλιοθήκη της φυλακής, που διαθέτει 3.000 τόμους. Αν και προβλέπεται από τον κώδικα των φυλακών στην Τουρκία τηλεφωνική επικοινωνία, ο Οτσαλάν δεν έχει αυτό το δικαίωμα, ούτε και του επιτρέπουν να έχει αλληλογραφία, έστω και με λογοκρισία.

Επιτρέπεται όμως να δέχεται γράμματα από φυλακισμένους (!) αλλά πολλές φορές τα γράμματα αυτά έχουν άθικτη μόνο την πρώτη παράγραφο, με την καλημέρα και το όνομα του αποστολέα, και όλο το άλλο κείμενο είναι σβησμένο με μαύρο μελάνι.

Στις 21 Μαρτίου του 2013 ο Οτσαλαν κάλεσε από την φυλακή τους Κούρδους αντάρτες σε αποχώρηση από το έδαφος της Τουρκίας και σε υπογραφή εκεχειρίας με τη χώρα. Λίγες μέρες αργότερα το PKK κήρυξε επίσημα κατάπαυση του πυρός, υποστηρίζοντας την πρόταση Οτσαλαν . Η διαδικασία αποχώρησης ξεκίνησε τον Απρίλιο του ίδιου έτους και συνεχίστηκε για τους επόμενους μήνες, παρουσιάζοντας ωστόσο διάφορα προβλήματα που προέκυπταν και από τις δύο πλευρές.

Ο Οτσαλάν συναντήθηκε με τον αδελφό του μετά από δύο χρόνια

Ο Οτσαλάν συνάντησε για πρώτη φορά εδώ και δύο χρόνια τον αδελφό του Μεμέτ, ανακοίνωσε στο Twitter η Περβίν Μπολντάν, συμπροεδρεύουσα του HDP στις 12 Ιανουαρίου.

Ο ιστορικός ηγέτης του PKK βρίσκεται «σε καλή κατάσταση», πρόσθεσε η ίδια. Η συνάντηση επιβεβαιώθηκε από τον ανιψιό του Οτσαλάν Ομέρ Οτσαλάν, βουλευτή, ο οποίος διευκρίνισε ότι ο θείος του παραμένει σε απομόνωση στη φυλακή του Ίμραλι.

«Ως οικογένεια, ζητούμε ο Οτσαλάν να υπόκειται στους ίδιους κανόνες με τους άλλους κρατούμενους… έχει το δικαίωμα να συναντά την οικογένειά του κάθε εβδομάδα», είπε.

Η βουλευτής του HDP Λεϊλά Γκιουβέν, που κρατείται από τον Ιανουάριο 2018, άρχισε απεργία πείνας στη φυλακή στις 8 Νοεμβρίου διαμαρτυρόμενη για τις συνθήκες κράτησης του Οτσαλάν. Η Γκιουβέν συνελήφθη επειδή κατήγγειλε την τουρκική επίθεση κατά του θύλακα του Αφρίν στην βόρεια Συρία, που βρισκόταν τότε σε εξέλιξη.

Το HDP είχε ανακοινώσει τότε ότι η κατάσταση της υγείας του Οτσαλάν είχε επιδεινωθεί σε τέτοιο σημείο «που η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο».

Περισσότεροι από 150 πολιτικοί κρατούμενοι πραγματοποιούν απεργία πείνας στις τουρκικές φυλακές διαμαρτυρόμενοι για την παραμονή στην απομόνωση του Οτσαλάν, σύμφωνα με το HDP.