Γράφει ο Βαγγέλης Λημνιώτης

Δεκαπέντε χρόνια πριν εμφανιστεί ο Πούτιν στα πολιτικά πράγματα, λίγο πριν η Ρωσία πάρει τη θέση της Σοβιετικής Ένωσης, ο κόσμος ήταν χωρισμένος στα δύο. Ας ταξιδέψουμε στο νέο ET Magazine στο EleftherosTypos.gr.

Το Σιδηρούν Παραπέτασμα είχε δημιουργήσει τα αντίπαλα στρατόπεδα. Από τη μία ΗΠΑ κι από την άλλη Σοβιετική Ένωση. Από τις αρχές του ’60 μέχρι και το 1989 μάχονταν ανοιχτά σε κάθε τομέα με στόχο να πετύχουν πρώτοι σε κάτι. Διαστημική, βιομηχανία, πυρηνικά. Αυτό το τελευταίο δεν είναι σκέτο. Είναι μέρος του γενικότερου όλου, του πολεμικού.

Αρκετά χρόνια μετά την πυραυλική κρίση στην Κούβα, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ ήθελαν να θωρακίσουν τον στρατό τους γιατί πίστευαν ότι ο Ψυχρός Πόλεμος δεν θα αργήσει να διώξει το Ψυχρός και να γίνει σκέτος πόλεμος. Οι Αμερικάνοι περηφανεύονταν για τα υποβρύχιά τους και οι Σοβιετικοί δεν θα τους άφηναν να κοκορεύονται για πολύ.

Προς τις εσχατιές του Ψυχρού Πολέμου αποφάσισαν να φτιάξουν το κορυφαίο υποβρύχιο στον κόσμο. Κλάσεως Oscar II. Καλύτερο  δηλαδή από τα κλάσεως Oscar των Αμερικάνων και του ΝΑΤΟ. Κάπως έτσι ξεκίνησε το 1990 να φτιάχνεται το Kursk. Στην εκπνοή της ύπαρξης της ΕΣΣΔ. Το 1994 είχε ολοκληρωθεί και βγήκε στα ανοιχτά πριν καν πάρει άδεια για να βουτήξει στα βαθιά των θαλασσών.

Η κλάση του Kursk πρακτικά σήμαινε ότι ήταν κορυφαίας πυρηνικής τεχνολογίας υποβρύχιο και μπορούσε να ξεπαστρέψει μόνο του ένα ολόκληρο σμήνος από αεροσκάφη. Ήταν εξοπλισμένο με πυραύλους και τορπίλες με πυρηνικές κεφαλές, ενώ διέθετε υψηλή μαγνητική θωράκιση ώστε να μην γίνεται ανιχνεύσιμο από τα αμερικανικά σόναρ.

Μπορούσε να μείνει μέσα στη θάλασσα για τουλάχιστον 120 μέρες σερί και είχε τέτοια αντοχή σε κραδασμούς, ώστε θα έσπαγε άνετα τους υποθαλάσσιους πάγους στην Αρκτική. Διόλου άδικα είχε χαρακτηριστεί ένας Λεβιάθαν των θαλασσών, αφού το εξωτερικό του περίβλημα μπορούσε να αντέξει μέχρι και χτύπημα από πύραυλο. Το καμάρι του ρωσικού στόλου.

Κι ενώ το Kursk διακρινόταν από την ύψιστη μεγαλοπρέπεια, λόγω τεράστιων περικοπών, είχε συμμετάσχει μόλις σε μία αποστολή κι αυτή το 1999 όταν επέβλεπε τον 6ο αμερικάνικο στόλο στη Μεσόγειο που είχε έρθει για την κρίση στο Κόσοβο. Αυτό σήμαινε ότι το πλήρωμά του είχε περάσει λίγες μέρες κάτω από τη θάλασσα και ήταν άπειρο. Αυτό είχε μεγάλη σημασία για αυτό που θα ερχόταν ένα χρόνο αργότερα.

Το καλοκαίρι του 2000 το Kursk είχε βρεθεί στη θάλασσα Μπάρεντς στον Αρκτικό Κύκλο, ανάμεσα στα βόρεια σύνορα Νορβηγίας-Ρωσίας, κοντά στη στρατιωτική βάση του Μπέργκεν στη Νορβηγία. Μαζί του ήταν άλλα δύο ρώσικα υποβρύχια, δύο αμερικάνικα κι ένα αγγλικό.

Στις 12 Αυγούστου το Kursk μπήκε στη ζώνη των αγνοούμενων. Δεν μπορούσε να το εντοπίσει κανείς και κανείς δεν απαντούσε στον ασύρματο. Λίγο πριν χαθεί είχε σημειωθεί μια ισχυρή σεισμική δόνηση 4.2 Ρίχτερ. Αριθμός μικρός για τη στεριά, αλλά πολύ μεγάλος για το υποθαλάσσιο επίπεδο. Μέχρι και σε σεισμογράφο στην Αλάσκα είχε γίνει αισθητός!

Μετά από αρκετές ώρες ακούστηκε και μια δεύτερη έκρηξη. Το υποβρύχιο είχε βρεθεί περί τα 350 πόδια στο βάθος της θάλασσας και από τους 118 του πληρώματος ζούσαν οι 23. Κι αυτοί όχι για πολύ βέβαια. Θα πέθαιναν λίγο αργότερα από το κρύο νερό που είχε εισχωρήσει στο υποβρύχιο.

Τι είχε συμβεί; Μέχρι και πριν μια 5ετία υπήρχε ακόμα θολό τοπίο. Οι ρωσικές αρχές ύστερα από καθοδήγηση του Πούτιν είχαν πει ότι τα αμερικάνικα υποβρύχια είχαν προσκρούσει πάνω στο Kursk και το βύθισαν. Μια ερμηνεία που οι Ρώσοι την δικαιολογούσαν στο βεβαρημένο παρελθόν των Αμερικάνων που από το 1967 επιβλέπουν την εκεί θάλασσα και έχουν προκαλέσει βυθίσεις τουλάχιστον 5 υποβρυχίων. Ως ερμηνεία όμως δεν συμβάδιζε με το γεγονός ότι το υποβρύχιο Kursk ήταν αβύθιστο, ήταν το καμάρι του ρωσικού στόλου γιατί ήταν «αθάνατο».

Μια δεύτερη ερμηνεία που δόθηκε είναι ότι ένα από τα άλλα δύο υποβρύχια του ρωσικού στόλου έριξε τορπίλη και αυτή έπεσε στο Kursk. Άρα η καταστροφή ήταν από φίλια πυρά. Και στις δύο περιπτώσεις έβγαινε λάδι η κυβέρνηση και κανείς δεν μπορούσε να της προσάψει τίποτα.

Αυτό που πραγματικά συνέβη όμως έθετε και θέτει τον Πούτιν στη θέση του ενόχου. Φαίνεται πως είχαν μπει στο υποβρύχιο νέες τορπίλες σούπερ ταχύτητας, οι Shkval. Οι οποίες ήταν και ασταμάτητες από την νατοϊκή τεχνολογία. Οι συγκεκριμένες τορπίλες περιείχαν υψηλή ποσότητα υδρογόνου και υπεροξειδίου και για να λειτουργήσουν σωστά έπρεπε να πάρει μπρος η μηχανή τους.

Ο Μπόρις Κουζνέτσοφ, δικηγόρος των οικογενειών 55 νεκρών, υποστηρίζει εδώ και πάρα πολλά χρόνια και με βιβλίο του ότι το πλήρωμα άνοιξε τις κεφαλές κατά λάθος και η εγκλωβισμένη ποσότητα αερίων προκάλεσε έκρηξη επειδή δεν είχε έξοδο διαφυγής. Ήταν ένα τραγικό συμβάν που είχε ξανασυμβεί. Το ανέσυρε στη μνήμη του ο Μόρις Σπάλντινγκ, μηχανικός και κατασκευαστής τορπιλών όταν μίλησε στη Guardian ένα χρόνο μετά το συμβάν. Το αντιλήφθηκε και ο Χιου Βέρι, επιζήσας καπετάνιος του υποβρυχίου Sidon που καταστράφηκε από ίδιες τορπίλες.

Νωρίτερα, πριν γίνει αυτό, ο καπετάνιος Λιάτσιν είχε στείλει σήμα στο επιτελείο του ναυτικού για την επικινδυνότητα των τορπιλών και την μη λειτουργικότητα της μίας, ζητώντας μάλιστα να την εκτοξεύσουν.  Δεν έλαβε απάντηση.  Δύο λεπτά αργότερα, μετά ακι από την ανάμειξη του αερίου με το μέταλλο του υποβρυχίου, ήρθε και η δεύτερη έκρηξη από τις υπόλοιπες 10 τορπίλες που βρίσκονταν στο οπλοστάσιο του Kursk.

Για ένα τόσο άπειρο πλήρωμα το να πρέπει να διαχειριστεί ένα νέο υπερόπλο, ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Ή δολοφονία. Υπήρχε όμως ακόμα ένα παράδοξο. Το Kursk δεν είχε τεσταριστεί ποτέ και σε τίποτα. Είπαμε και πριν ότι βρήκε στις 30 Δεκεμβρίου του 1994 στη θάλασσα δίχως να έχει πάρει ακόμα άδεια. Η βιάση των Ρώσων είχε παραμελήσει το βασικό. Η αντιακουστική επένδυσή του και το υλικό αυτής ήταν ο λόγος της διαντίδρασης του υδρογόνου που προκάλεσε την δεύτερη και μεγαλύτερη έκρηξη.

Μετά από τέτοια καταστροφή κι όμως υπήρχαν ακόμα 23 άνθρωποι ζωντανοί. Ζωντανοί και με ανάγκη για βοήθεια. Ο Πούτιν είχε πειστεί από το επιτελείο του ότι θα τα καταφέρουν. Στις  11 και 30 το βράδυ της 12ης Αυγούστου, 12 ώρες μετά την εξαφάνιση του Kursk, θα έφταναν τα ειδικά μηχανήματα ανέγερσης του υποβρυχίου, ώστε να σωθούν οι επιζήσαντες. Εδώ εμφανίστηκε το επόμενο πρόβλημα.

Τα διασωστικά οχήματα είχαν μεν φτιαχτεί για να ανασύρουν υποβρύχια όπως το Kursk, αλλά κι αυτά δεν είχαν ποτέ τεσταριστεί. Αποτέλεσμα να μην μπορέσουν να ανασύρουν το υποβρύχιο. Χρειάστηκε να περάσουν 5 μέρες έμπλεες αλαζονείας από την κυβέρνηση μέχρι να αποδεχτεί ο Πούτιν την προσφερόμενη βοήθεια από Αγγλία και Νορβηγία. Ήταν πια αργά.

Στις 22 Αυγούστου στάθηκε στην προκυμαία, ενώπιον συγγενών και οικογενειών των θυμάτων και τους άκουσε να του φωνάζουν «είσαι ανίκανος» και άλλες κατηγορίες. Ήταν η πιο ντροπιαστική στιγμή για τον Βλάντιμιρ. Εκείνη την ημέρα αποφάσισε μέσα του να μην ξαναβρεθεί σε τέτοια θέση. Τα ρώσικα ΜΜΕ και ο Κουζνέτσοφ τον έθεταν προ των ευθυνών του.

Εκείνος έγινε συγκεντρωτικός και πήρε τον έλεγχο όλης της πληροφορίας. Ταυτόχρονα εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του Κουζνέτσοφ που κατέφυγε στο εξωτερικό. Τον κατηγόρησε ότι διέρρευσε απόρρητες κρατικές πληροφορίες. Λίγο μετά τοποθέτησε σε κυβερνητικά πόστα 13 αξιωματικούς που συμμετείχαν στα συμβούλια κατά τη διάρκεια της κρίσης με το Kursk. Τους είχε απολύσει πρώτα για τα μάτια του κόσμου και μετά τους έδωσε καίρια πόστα για να εξασφαλίσει το κλειστό τους στόμα. Πάνω σε αυτό οικοδομήθηκε η μετέπειτα πορεία του.

Όσο για το Kursk, δεν υπήρχε λόγος να είναι το καμάρι της Ρωσίας. Άλλος είχε καπαρώσει τη θέση του…

* Η ταινία Kursk κυκλοφόρησε την Πέμπτη στις αίθουσες από την Odeon.

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]