Οσο προχωράει κανείς στο εσωτερικό του πάρκου συναντά περιπατητές που, όμως, μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Δυο-τρεις νεαροί κάνουν βόλτα με το σκύλο τους, δυο-τρεις ηλικιωμένοι απολαμβάνουν το χειμωνιάτικο ήλιο. Λείπουν, όμως, τα παιδιά. Τα γέλια τους, που ακούγονται, όπως συνηθίζεται, σε κάθε δημόσιο πάρκο.

Και πώς να μη λείπει η ζωή από το πάρκο στο Πεδίον του Αρεως, από τους μεγαλύτερους πράσινους πνεύμονες στην «καρδιά» της Αθήνας, μια που χρόνια τώρα, εξαιτίας της εγκατάλειψης από τις αρμόδιες υπηρεσίες, «μαραζώνει», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους κατοίκους της περιοχής. Παρά τα δέκα εκατομμύρια ευρώ που σπαταλήθηκαν για έργα υποδομής η ανάπλασή του (σ.σ.: ολοκληρώθηκε το 2010) είναι σαν να μην έγινε ποτέ.

Την ημέρα οι χρήστες κυκλοφορούν σαν φαντάσματα μέσα στο πάρκο. Φτιάχνουν χάρτινα παραπήγματα και κοιμούνται στα παρτέρια. Μόλις βραδιάζει, μαζεύονται έξω από το ιστορικό αναψυκτήριο «Green Park» για να προμηθευτούν από τα «βαποράκια» τη δόση τους. Κάτοικοι και καταστηματάρχες λένε ότι αισθάνονται «φυλακισμένοι πίσω από τα κάγκελα», που έχουν τοποθετήσει προκειμένου να «προστατέψουμε τα σπίτια και τις επιχειρήσεις μας», και περιγράφουν σκηνικά τρόμου.

«Η κατάσταση είναι τραγική», λέει μια νεαρή γυναίκα, μητέρα δύο ανήλικων παιδιών. «Καθημερινά, βλέπουμε νέους ανθρώπους, σκελετωμένους και παραδομένους στη ζάλη των ναρκωτικών. Φωνάζουν, τσακώνονται. Δεν ξέρεις ποτέ τι θα σου συμβεί, γι’ αυτό και δεν αφήνω τα παιδιά μου να περάσουν μόνα τους από εδώ…», προσθέτει και καταγγέλλει τους υπεύθυνους φορείς πως «δεν έχουν κανένα απολύτως σχέδιο για την επαναλειτουργία του πάρκου».

Η απουσία φύλαξης, τα σκουπίδια (χαρτιά, μπουκάλια, ακόμη και σύριγγες και προφυλακτικά), ο ελλιπής φωτισμός, αλλά και οι κλειστές παιδικές χαρές κάνουν το πάρκο αφιλόξενο.

Αλλωστε, οι εικόνες «μιλούν» από μόνες τους. Οπου και να κοιτάξει κανείς, θα δει κατεστραμμένα αγάλματα και μνημεία, διαλυμένα παγκάκια, σφραγισμένα περίπτερα, λουκέτα στις παιδικές χαρές και κλειστά σιντριβάνια. Θα δει έναν ροδώνα άνυδρο και τις υδάτινες διαδρομές που είχαν φτιαχτεί στο πλαίσιο της ανάπλασης γεμάτες από βουρκόνερα, τις δημόσιες βρύσες για τους επισκέπτες στη συντριπτική τους πλειονότητα κλειστές ή κατεστραμμένες, το ίδιο και οι τουαλέτες. Θα έρθει αντιμέτωπος με δυσάρεστες οσμές, καθώς ένα μεγάλο μέρος του πάρκου έχει μετατραπεί σε «υπαίθριο ουρητήριο».

Η επιτροπή

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, η επιτροπή «Επι μένουμε Πεδίον του Αρεως» (αριθμεί περί τα 3.550 μέλη) τα τελευταία χρόνια δίνει τη δική της «μάχη» ώστε το πάρκο να αλλάξει πρόσωπο.

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Τσιαμπούρη, μέλος της επιτροπής, κάτοικοι και καταστηματάρχες καθημερινά ζουν μια κόλαση. «Η φύλαξη του πάρκου είναι περιορισμένη και ανεπαρκής και η Περιφέρεια Αττικής “νίπτει τας χείρας της”», λέει και αναφέρεται στις υποσχέσεις που ακούγονται κατά καιρούς για την ανάληψη μέτρων. Μέτρα, τα οποία, ωστόσο, παραμένουν στα χαρτιά, με αποτέλεσμα ο χώρος να απαξιώνεται όλο και περισσότερο.

«Δυστυχώς, ακούμε μόνο λόγια. Προεκλογικά, μάλιστα, η κ. Δούρου ήταν όλο υποσχέσεις, έλεγε ότι θα κάνει το πάρκο το ομορφότερο στολίδι της Αθήνας. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Μονάχα ορισμένες αποσπασματικές παρεμβάσεις, οι οποίες στην ουσία δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Το πάρκο θα γίνει χώρος αναψυχής και πρασίνου για τους πολίτες της Αθήνας μόνο όταν υπάρξουν συνεργασία και συνεννόηση όλων των φορέων».

Ανάλογη άποψη έχει και ο Θοδωρής Κοκκινάκης. «Το Πεδίον του Αρεως δεν μπορεί να “αναστηθεί” ουσιαστικά, αν δεν αποκτήσει λειτουργίες: αν δεν ανοίξουν οι παιδικές χαρές, τα περίπτερα και γενικότερα αν δεν μπει ζωή, τότε η κατάσταση θα παραμένει συνεχώς η ίδια. Η λειτουργία του χώρου θα αυξήσει την επισκεψιμότητα και έτσι θα σταματήσει και η εγκληματικότητα».

Πρόσφατα και έπειτα από έντονες πιέσεις των μελών της επιτροπής η Περιφέρεια Αττικής εγκαινίασε το Θέατρο Αλσος (κτίριο Οικονομίδη). Ο ηθοποιός, συγγραφέας και παρουσιαστής Γιώργος Οικονομίδης, το όνομα του οποίου συνδέθηκε με το ιστορικό αναψυκτήριον «Αλσος», που δέσποζε στην κοσμική Αθήνα τη δεκαετία του ’50, ανέδειξε καλλιτέχνες οι οποίοι ακολούθησαν λαμπρή καριέρα.

Αν και η περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, δήλωσε ότι «πρόκειται για άλλον έναν κρίκο στην αλυσίδα των ενεργειών που τούτη η Περιφερειακή Αρχή προωθεί με στόχο να γίνει το Πεδίον του Αρεως εκείνο το δημόσιο πάρκο που αξίζουν οι πολίτες της Αθήνας», οι πολίτες φοβούνται ότι η ενέργεια αυτή είναι «ένα ακόμη πυροτέχνημα στα δεκάδες άλλα που σκάνε κατά καιρούς». Περιμένουν, δε, την εξέλιξη του διαγωνισμού για την ανάδειξη του πλειοδότη που θα αξιοποιήσει το ιστορικό κτίριο των 1.600 τ.μ. ως χώρο αναψυχής, εστίασης και πολιτισμού.

Από την ανάπλαση στην απόλυτη εγκατάλειψη

Και επειδή στην Ελλάδα όταν κλείνει μια «πληγή», πολλές φορές ανοίγει δυστυχώς μια άλλη, ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή.

Η ανάπλαση του Πεδίου του Αρεως αποφασίστηκε το 2008, παρά τις αντιδράσεις και τις ενστάσεις των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής. Τελικά, με τις οδηγίες του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τομπάζη, το έργο παραδόθηκε στις 28 Δεκεμβρίου του 2010, καλύπτοντας συνολικά 250 στρέμματα του πάρκου. Το κόστος άγγιξε τα 9.663.990 ευρώ με χρηματοδότηση από το Γ’ ΚΠΣ και από εθνικούς πόρους.

Στο πλαίσιο της ανάπλασης, φυτεύτηκαν 1.200 δένδρα, 50.000 ανθόφυτα, 7.500 θάμνοι και 2.500 τριανταφυλλιές, ενώ προστέθηκαν 9 στρέμματα χλοοτάπητα και 8 στρέμματα με φυτά εδαφοκάλυψης. Ξηλώθηκαν 22.650 τ.μ. ασφάλτου στις παλιές διαδρομές και στη θέση της μπήκε χώμα, ενώ τοποθετήθηκαν παράλληλα 8.800 τ.μ. μαρμαροκυβόλιθοι και 3.800 τ.μ. γρανιτοκυβόλιθοι. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου που υλοποιήθηκε αφορά σε βασικά έργα υποδομής, όπως τα χιλιόμετρα υπόγειων δικτύων άρδευσης, αποχέτευσης, συλλογής ομβρίων υδάτων και ηλεκτροδότησης.

Παράλληλα ενισχύθηκε και αναβαθμίστηκε ο φωτισμός του χώρου. Η ανάπλαση βασίστηκε στη λογική της διατήρησης της ιστορίας του πάρκου, καθώς περιλαμβάνονται σ’ αυτό σημαντικά μνημεία και γλυπτά.

Μέχρι εδώ ήταν καλά. Ομως, στα χρόνια που ακολούθησαν, καταγγέλλουν οι κάτοικοι, οι αρμόδιοι φορείς εγκατέλειψαν το πάρκο. «Μπορεί να έγινε η ανάπλασή του, ωστόσο, στη συνέχεια δεν υπήρξε καμία πρόβλεψη για τη συντήρησή του. Ετσι, ο χώρος άρχισε σιγά σιγά να υποβαθμίζεται».

Τόπος αναψυχής από την εποχή του Οθωνα

Οπως οι περισσότεροι χώροι, έτσι και το άλσος του Πεδίου του Αρεως κουβαλά τη δική του ιστορία. Σχεδιάστηκε το 1934 με σκοπό να τιμηθούν οι ήρωες της Επανάστασης του 1821.

Εχει έκταση 277 στρεμμάτων μαζί με το λόφο Φινόπουλου. Στην είσοδο του άλσους βρίσκεται ο έφιππος ανδριάντας του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’. Στην πλευρά επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας υπάρχει το μνημείο των πεσόντων Αγγλων, Αυστραλών και Νεοζηλανδών, με το άγαλμα της Αθηνάς πάνω σε ψηλό βάθρο. Επίσης, εντός του άλσους βρίσκονται και άλλα μνημεία, όπως του Ιερού Λόχου και άλλων επιφανών.

Ο χώρος παραχωρήθηκε το 1927 στην ιδρυθείσα τότε «Επιτροπή Δημοσίων Κήπων και Δενδροστοιχιών Αθηνών» με σκοπό τη μεταβολή του σε άλσος, όπως ο τότε Εθνικός Κήπος.

Το 1933 αποφασίστηκε η έναρξη εργασιών ανάπλασης και δενδροφύτευσης. Τα έξοδα ανέλαβε να καταβάλει το «Ειδικό Ταμείο Μονίμων Οδοστρωμάτων Αθηνών».

Οι εργασίες δενδροφύτευσης και ανάπλασης άρχισαν πραγματικά δύο χρόνια μετά και συνεχίσθηκαν επί κυβερνήσεως Ι. Μεταξά μέχρι το 1940. Στην πενταετία εκείνη φυτεύτηκαν περίπου 46.000 δένδρα και θάμνοι.

Μετά την απελευθέρωση τον Οκτώβριο του 1944, εξασφαλίσθηκε η άρδευση του άλσους.

Σημειώνεται ότι το 1935 ανατίθεται στα μέλη του Σωματείου Ελλήνων Γλυπτών η φιλοτέχνηση των προτομών των ηρώων του 1821 που τοποθετούνται στη Λεωφόρο των Ηρώων. Το 1938 στήθηκε ο έφιππος βασιλιάς Κωνσταντίνος στην κεντρική είσοδο και το 1952 το άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς για το ηρώο των πεσόντων στην Ελλάδα Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών στις μάχες 1941-45.

Από το 1950 ξεκινάει τη σταδιοδρομία του στο Θέατρο Αλσος ο θηρευτής «νέων ταλέντων» Γιώργος Οικονομίδης, ενώ στο «Green Park» κυριαρχούσε ο Ομηρος Αθηναίος.

Βάλια Νικολάου
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής