Σε συντριπτικό βαθμό ψηφίστηκε από τους Δημοκρατικούς βουλευτές, καθώς και από 60 Ρεπουμπλικανούς. Αναμφισβήτητα η υπερψήφιση της τροπολογίας δικαιώνει πάγιες ελληνικές θέσεις (ειδικά στα θέματα των αεροπορικών παραβιάσεων στο Αιγαίο), ενώ προσδίδει επικυρίαρχη έμφαση στην προβληματική, αντισυμμαχική και εκκεντρική συμπεριφορά της Τουρκίας.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, που ενισχύει την τάση να καταστεί νόμος των ΗΠΑ μέσα στους επόμενους μήνες ως τμήμα του αμυντικού προϋπολογισμού για το 2023. Σημειώνεται ότι έχουν κατατεθεί για τον συγκεκριμένο νόμο πάνω από 650 τροπολογίες για διάφορα θέματα, ενώ ο προϋπολογισμός της υπερδύναμης ξεπερνά τα 840 δισ. δολ, ενώ εκτιμάται ότι πιθανότατα να κατατεθεί παρόμοια τροπολογία στη Γερουσία. 

Κινήσεις Μπάιντεν

Για να υπερκεραστεί η συγκεκριμένη απαγόρευση, σύμφωνα με όσα προβλέπονται από την τροπολογία, θα πρέπει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να πιστοποιήσει στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου (εξωτερικών σχέσεων, αμυντικών υπηρεσιών κ.ά.) ότι υπάρχουν λόγοι εθνικής ασφάλειας, ως και να δώσει αναλυτική περιγραφή των μέτρων που θα ληφθούν για να διασφαλιστεί ότι τα νέα τουρκικά F-16 δεν θα χρησιμοποιούνται για υπερπτήσεις πάνω από την Ελλάδα.

«Μίλησα στη Βουλή για την τροπολογία που μόλις υπερψηφίστηκε και απαγορεύει την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία, χωρίς πιστοποίηση από το Κογκρέσο. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στον Ερντογάν να εξακολουθήσει να χρησιμοποιεί την ιδιότητα του μέλους του ΝΑΤΟ, για να αποφεύγει τις συνέπειες για τις πράξεις του», τόνισε ο έμπειρος Δημοκρατικός βουλευτής, Φρανκ Παλόνε.

Με βάση την υπερψηφισθείσα τροπολογία, απαγορεύεται ο πρόεδρος των ΗΠΑ να μεταφέρει όπλα σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, που τον τελευταίο χρόνο έχει προβεί σε παραβιάσεις του εναέριου χώρου ή έχει παραβιάσει την κυριαρχία ή την εδαφική ακεραιότητα άλλης χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ.

Ο πρόεδρος πρέπει επίσης να πιστοποιήσει στις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής και της Γερουσίας ότι η Τουρκία «δεν έχει λάβει μέτρα για να υποβαθμίσει τη διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ, δεν έχει εκθέσει το ΝΑΤΟ σε εχθρικούς παράγοντες ή υποβάθμισε τη γενική ασφάλεια των χωρών- μελών του ΝΑΤΟ». Η διαδικασία ολοκλήρωσης του αμυντικού νομοσχεδίου, ο οποίος είναι γνωστός ως Νόμος περί Εθνικής Αμυνας Εξουσιοδότησης (NDAA), είναι μακρά και η Γερουσία θα πρέπει επίσης να υπογράψει για να σταλεί στο γραφείο του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν για να υπογραφεί σε νόμο. Οι αναθεωρήσεις του νομοσχεδίου με τη σημερινή του μορφή είναι σχεδόν βέβαιες.

Η συμφωνία των 6 δισ.

Η τουρκική κυβέρνηση ζήτησε F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού τον Οκτώβριο του 2021. Η συμφωνία των 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων θα περιλαμβάνει την πώληση 40 νεόκτιστων αεροσκαφών F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού για 80 μοντέλα F-16 C/D που διαθέτει η τουρκική Πολεμική Αεροπορία στην απογραφή της. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ενημέρωσε το Κογκρέσο ότι υποστηρίζει την πώληση και ο Μπάιντεν τον περασμένο μήνα υποστήριξε λέγοντας ότι ήταν βέβαιος ότι θα εξασφάλιζε την απαραίτητη έγκριση του Κογκρέσου. Πρέπει να πουλήσουμε τα F-16 στην Τουρκία. Το είπα τον Δεκέμβριο και η θέση μου δεν έχει αλλάξει από τότε. Δεν είναι προς το συμφέρον μας να μην τα πουλήσουμε. Χρειαζόμαστε την έγκριση του Κογκρέσου για να φτάσουμε εκεί, και νομίζω ότι θα φτάσω εκεί», είπε.

Ο Μπάιντεν είχε συναντηθεί πρόσφατα στη Μαδρίτη με τον Ταγίπ Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, αλλά αρνήθηκε τότε ότι η προτεινόμενη συμφωνία με την Αγκυρα ήταν ένα «αντάλλαγμα», ώστε να υποστηρίξει η Τουρκία τα αιτήματα ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη Συμμαχία και να υπερκεραστούν ορισμένα αιτήματα της Αγκυρας προς το Ελσίνκι και τη Στοκχόλμη (περί δράσης τρομοκρατικών και ανατρεπτικών στοιχείων στις δύο σκανδιναβικές χώρες, προερχόμενων από γκιουλενικούς και εξτρεμιστικούς κουρδικούς κύκλους). 

Περί εθνικής ασφάλειας

Επίσης, ο πρόεδρος Μπάιντεν θα μπορεί να άρει τους περιορισμούς αν πιστοποιήσει στο Κογκρέσο σειρά θέσεων και «στοιχείων» ότι είναι προς το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ μια τέτοια πώληση. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να εξηγήσει λεπτομερώς τα μέτρα που λαμβάνει για να διασφαλίσει ότι τα αμερικανικά όπλα δεν θα χρησιμοποιούνται από τον παραλήπτη για παραβιάσεις της κυριαρχίας ή της εδαφικής ακεραιότητας άλλης χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ.

Πληροφορίες του υπογράφοντος από αμερικανικούς στρατιωτικούς και διπλωματικούς κύκλους φέρουν την αμερικανική ηγεσία να προβαίνει μέσα στις επόμενες εβδομάδες σε ανακοινώσεις επί του θέματος, και οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι η γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Πενταγώνου έχει επικεντρωθεί σε 9 σημεία σε υποστήριξη της θέσης του Αμερικανού προέδρου προς το Κογκρέσο για την «υπερκέραση» της τροπολογίας.

Τουρκικά ΜΜΕ και αναλυτές έγιναν… Τούρκοι

Ολα τα τουρκικά μέσα μετέδιδαν χθες την είδηση σοκαρισμένα. Ανέφεραν ότι «πέρασε η τροπολογία του ελληνικού λόμπι – Ζητούν να μην παραβιάζουν τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη τον ελληνικό εναέριο χώρο». Τούρκοι σχολιαστές ανέλυαν ότι με την απόφαση αυτή, αν τελικά περάσει από όλα τα στάδια, αλλάζουν οι ισορροπίες.

Η παρουσιάστρια του Ηaber Global, Γκιοζντέ Σεκέρ, ανέφερε: «Σας είχαμε τονίσει για την πρόταση του ελληνικού λόμπι και του μέλους της στη Βουλή των Αντιπροσώπων, Κρις Πάπας. Αυτή η τροπολογία εγκρίθηκε από την Ολομέλεια. Ομως, όλο αυτό είναι μια πολύπλοκη διαδικασία και πρέπει να την καταλάβουμε».

Ο διεθνολόγος Γιουνούς Εμρέ Ερντολέν ανέφερε: «Δεν μιλάμε για απαγόρευση, αλλά για όρους πώλησης. Η τροπολογία αναφέρει πως σε περίπτωση που ο Μπάιντεν θέλει να πουλήσει F-16 στην Τουρκία, πρέπει να αποδείξει πως αυτό είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ και θα πρέπει να διαβεβαιώσει το Κογκρέσο πως τα συγκεκριμένα μαχητικά δεν θα παραβιάσουν τον εναέριο χώρο της Ελλάδας».

Το CNN TURK ανέφερε χθες το βράδυ: «Ζητούν από την Τουρκία να μην παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο», «Οι ΗΠΑ είχαν σε παλαιότερες συμβάσεις για τα F-16 θέσει όρους για την Κύπρο», «Τώρα πάνε να δώσουν F-35 στην Ελλάδα».

Η παρουσιάστρια του CNN TURK, Χαντέ Φιράτ, είπε: «Ζητούν ξεκάθαρα βήματα για να δοθούν διαβεβαιώσεις πως τα F-16 δεν θα χρησιμοποιηθούν για την παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώρου. Ξεκάθαρα».

Ο ακαδημαϊκός Μεσούτ Χακί Τζασίν ανέφερε: «Στις παλαιότερες συμβάσεις μας για τα F-16 είχαμε καταλήξει σε συμφωνία για να μην παραβιάζουν τα F-16 τον εναέριο χώρο στην Κύπρο. Το ξέρω, καθώς ήμουν ο αρμόδιος αξιωματικός για τις συμβάσεις. Ομως εκεί υπήρχε μια διαφορά, καθώς τότε μιλούσαμε για δύο διαφορετικά κράτη. Αλλά τώρα μιλάμε για δύο κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ».

Η εφημερίδα «Χουριέτ» αναφέρει ότι «η πώληση των F-16 εξαρτἀται από τον Μπάιντεν» και προσθέτει: «Με την κίνηση του ελληνικού λόμπι τέθηκαν δύο όροι. Με τα συγκεκριμένα μαχητικά να μη γίνονται υπερπτήσεις πάνω από τα νησιά του Αιγαίου και να μη χρησιμοποιηθούν εναντίον της Ελλάδας».

Τουρκία: Πέντε επισημάνσεις για το πραξικόπημα του 2016

Συμπληρώνονται έξι χρόνια από την απόπειρα γκιουλενικών και άλλων στοιχείων κατά του Ερντογάν, ενώ μέχρι και σήμερα (και θα παραμείνουν για πολύ) πολλά επιμέρους σημεία της προσπάθειας ανατροπής του δεν έχουν διευκρινιστεί. Το πραξικόπημα των γκιουλενικών, μέσω των συνδέσμων τους σε ορισμένες στρατιωτικές, αστυνομικές και στρατοχωροφυλακικές μονάδες, απέτυχε και έκτοτε ο Τούρκος πρόεδρος προχώρησε σε ένα πογκρόμ κατά των εχθρών του, σε σαρωτικές αλλαγές σε πανεπιστήμια, εκπαιδευτικά ιδρύματα, μονάδες δημοσίας τάξης, στρατιωτικούς σχηματισμούς και σχολές, διπλωματική υπηρεσία, ενώ η μετάπτωση σε προεδρικό σύστημα ενδυνάμωσε προσωπικά και καθεστωτικά την παρουσία του στη σύγχρονη Τουρκία.

Ορισμένες επισημάνσεις, μετά από έξι χρόνια, εκτιμάται ότι έχουν ευρύτερες προεκτάσεις και επιπτώσεις:

1. Στρατιωτικά πραξικοπήματα δεν επιτυγχάνονται από ομάδες μεσαίων και χαμηλόβαθμων στελεχών, πλην ίσως των περιπτώσεων σε αφρικανικά κράτη. Στην Τουρκία, όλα τα στρατιωτικά κινήματα διαχρονικά είχαν την υποστήριξη και κάλυψη των αρχηγών των Γενικών Επιτελείων (π.χ. του 1960 ή του 1980). Η γκιουλενική απόπειρα ήταν κάκιστα προετοιμασμένη, ερασιτεχνική και «συνταγή για αποτυχία».

2. Ολοι οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων την περίοδο του κινήματος επιβίωσαν και μάλιστα 2-3 από αυτούς κυριαρχούν στη στρατιωτική ζωή της χώρας. Πρόκειται για τον τότε Α/ΓΕΕΘΑ, στρατηγό ε.α. Χουλουσί Ακάρ, εδώ και πάνω από τρία χρόνια υπουργό Αμυνας, τον τότε υπαρχηγό ΓΕΕΘΑ, στρατηγό Γιασάρ Γκιουρέλ (σχεδόν 4 χρόνια Α/ΓΕΕΘΑ), ως και τον τότε διοικητή της 1ης Στρατιάς στην Κωνσταντινούπολη, στρατηγό Ουμίτ Ντουμτάρ (που έσωσε το βράδυ του πραξικοπήματος τον Τούρκο πρόεδρο) και διετέλεσε μέχρι πέρυσι ως αρχηγός των χερσαίων δυνάμεων.

3. Οι διάφορες απόπειρες στρατιωτικο-αστυνομικών ομάδων και συνωμοσιών που είχαν εμφανιστεί πριν από την απόπειρα του 2016, δηλαδή των σχεδίων Μπαλιόζ/Βαριοπούλα και Εργκένεγκον, διαδραμάτισαν ρόλο στα γεγονότα του Ιουλίου του 2016.

4. Αίσθηση προκάλεσε το γεγονός ότι σε άλλες μεγάλες αεροπορικές βάσεις δεν εμφανίστηκαν ισχυροί πραξικοπηματικοί πυρήνες, ενώ ο ισχυρότερος εμφανίστηκε στη στρατηγικής σημασίας βάση Ιντσιρκλίκ /Αδάνων, όπου ο ταξίαρχος Μπεκίρ Ερσάν Βαν πρωτοστατούσε. Και μάλιστα σε μία βάση όπου υπάρχει ισχυρή αμερικανική παρουσία, ως και 52 τακτικά αεροπορικά πυρηνικά όπλα Β61Β/DCA. Τη στιγμή μάλιστα που το πραξικόπημα ήταν αεροπορικο-κεντρικό, δηλαδή η τουρκική Πολεμική Αεροπορία υπερτερούσε σε συμμετοχή/εμπλοκή των άλλων κλάδων.

5. Από τους 633 γκιουλενιστές και λοιπούς, την έκδοση των οποίων ζήτησε η Αγκυρα (ως συμμετέχοντες στην απόπειρα) οι δυτικές χώρες δεν τους εξέδωσαν. Μεταξύ αυτών τον τότε ακόλουθο Αμυνας της Τουρκίας στην Αθήνα (είναι στην Ιταλία) και τον τότε ναυτικό ακόλουθο/βαθμός πλοιάρχου (είναι στην Ολλανδία). Οι 227 είναι στις ΗΠΑ και οι 406 σε κράτη της Δυτικής Ευρώπης. Με εξαίρεση τη Ρουμανία που εξέδωσε τελικά 2 (το 2020), η Αλγερία εξέδωσε 1, ενώ η διαβόητη μυστική υπηρεσία MIT της Τουρκίας έκανε επιχειρήσεις και απαγωγές γκιουλενιστών σε Κόσοβο, Γεωργία, Σενεγάλη, Μολδαβία, Ταϊλάνδη, Σομαλία κ.α.

Ειδήσεις σήμερα