Ένας στους τρεις (30,7%) έχει πρόσφατα εμπλακεί σε βίαιο καβγά, ενώ ένας στους οκτώ (12,1%) έχει πολύ πρόσφατα συμμετάσχει σε εκφοβισμό άλλου μαθητή, και σε ποσοστό 7,1% σε ηλεκτρονικό εκφοβισμό.

Άκρως αποκαλυπτικά για την κατάσταση στην Ελλάδα είναι τα συμπεράσματα από τα νεότερα ερευνητικά δεδομένα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής Ε.Π.Ι.Ψ.Υ. για την επιθετικότητα και τον εκφοβισμό στους εφήβους, που δημοσιεύονται με αφορμή τη σημερινή Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού.

Βία ανηλίκων: Ποιοι συμμετέχουν στους καυγάδες

Σύμφωνα με τις αναλύσεις, οι 15χρονοι έφηβοι που έχουν πρόσφατα εμπλακεί σε βίαιο καυγά στην Ελλάδα είναι πιθανότερο να είναι αγόρια, να ανήκουν σε αναδομημένες οικογένειες, να ασκούνται συχνά σωματικά, να καταναλώνουν συχνά ενεργειακά ποτά, να κοιμούνται λιγότερο (κορίτσια), να καπνίζουν/ατμίζουν, να έχουν κάνει χρήση κάνναβης, να έχουν ήδη ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, να «το ‘χουν σκάσει» από το σπίτι και να έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας – στο προφίλ των εφήβων αυτών τείνουν επίσης να υπάρχουν το άγχος, η «κοπάνα» από το σχολείο, η χαμηλή υποστήριξη από το φιλικό περιβάλλον και η άποψη ότι η περίοδος του COVID-19 είχε αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή τους.

Σχολικός εκφοβισμός και ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyber-bullying)

Τα είδη εκφοβισμού που αναφέρονται συχνότερα από τα θύματα σχολικού εκφοβισμού είναι η διάδοση ψεμάτων και φημών, ο αποκλεισμός από παρέες και δραστηριότητες και τα προσβλητικά ή υποτιμητικά αστεία, σχόλια ή χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου. Σε χαμηλότερα ποσοστά αναφέρεται θυματοποίηση μέσω σωματικής βίας ή με τη μορφή άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα ή τη θρησκεία.

Όπως και με τους βίαιους καυγάδες, τα αγόρια είναι σε υψηλότερο ποσοστό θύτες εκφοβισμού, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού. Ωστόσο, τα θύματα εκφοβισμού είναι εξίσου αγόρια και κορίτσια. Τα ποσοστά εκφοβισμού (οποιασδήποτε μορφής) είναι στην Ελλάδα χαμηλότερα του μέσου όρου διεθνώς, ενώ στην περίπτωση του σχολικού εκφοβισμού παρουσιάζει επιπλέον μείωση την τελευταία 12ετία. Ωστόσο, αυξάνεται την τελευταία 8ετία το ποσοστό της θυματοποίησης στο σχολείο, ενώ, επιπλέον από το 2018 στο 2022 έχει διπλασιαστεί και το ποσοστό των θυτών και των θυμάτων ηλεκτρονικού εκφοβισμού.

Στην έρευνα που εκπονεί το ΕΠΙΨΥ για τις Συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των έφηβων-μαθητών, από το 1998 ανά 4ετία, ως το εθνικό σκέλος του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος Health Behaviour in School-aged Children (www.hbsc.org), το οποίο τελεί υπό την αιγίδα του Π.Ο.Υ., συμμετείχε το 2022 πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 6.250 μαθητών της ΣΤ΄ Δημοτικού, της Β΄ Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου.

Σχεδόν 1 στους 4 μαθητές στα σχολεία είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού

Από την επεξεργασία των ερωτηματολογίων προέκυψε ότι σχεδόν ένας στους τέσσερις (22,1%) βίωσε πολύ πρόσφατα εκφοβισμό στο σχολείο. Κατά την ίδια περίοδο θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού υπήρξε ένας στους δέκα (9,5%) εφήβους – το 2,9% αναφέρουν ότι το παραπάνω συνέβη τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα.

Το είδος του εκφοβισμού που οι έφηβοι αναφέρουν συχνότερα ότι βίωσαν ως θύματα είναι η διάδοση ψεμάτων και φημών (22,1%) και τα προσβλητικά/υποτιμητικά πειράγματα (22,0%), ενώ ακολουθούν ο αποκλεισμός από παρέες και δραστηριότητες (18,3%), καθώς και τα αστεία, σχόλια ή χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου (13,1%). Σε χαμηλότερα ποσοστά αναφέρονται η χρήση σωματικής βίας (6,7%) και οι άσχημοι χαρακτηρισμοί για την εθνικότητα (7,5%) και τη θρησκεία (5,6%).

Φύλο

Τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό εμπλοκή σε βίαιους καβγάδες και συμμετοχή ως θύτες σε σχολικό και ηλεκτρονικό εκφοβισμό. Τα φύλα δεν διαφέρουν, ωστόσο, ως προς το ποσοστό εκείνων που υπέστησαν εκφοβισμό. Ως θύματα, τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό βιώματα σωματικής βίας, άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα και τη θρησκεία τους και αστείων, σχολίων ή χειρονομιών σεξουαλικού περιεχομένου.

Ηλικία

Με την ηλικία (από τα 11, στα 13 και ακολούθως στα 15 έτη) μειώνεται το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν ότι ενεπλάκησαν πρόσφατα σε βίαιους καβγάδες. Εν τούτοις, οι 3 ηλικιακές ομάδες δεν διαφέρουν ως προς την επανειλημμένη (≥3 φορές) εμπλοκή σε βίαιη συμπεριφορά.

Οι τρεις ηλικιακές ομάδες δεν διαφέρουν ως προς το ποσοστό εκείνων που αναφέρουν πρόσφατη συμμετοχή σε εκφοβισμό άλλων μαθητών, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού. Ωστόσο, οι 13χρονοι αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό ότι υπέστησαν σχολικό εκφοβισμό. Συγκριτικά με τους 15χρονους, οι 11χρονοι ως θύματα αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό βιώματα σωματικής βίας, αποκλεισμού από παρέες και δραστηριότητες και λεκτικών προσβλητικών/υποτιμητικών πειραγμάτων.

Οικονομικό επίπεδο οικογένειας

Οι έφηβοι από οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό ότι ενεπλάκησαν πρόσφατα σε βίαιους καβγάδες, ενώ οι έφηβοι από οικογένειες χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου αναφέρουν σε υψηλότερα ποσοστό ότι υπέστησαν εκφοβισμό με χρήση άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα, τη φυλή και το χρώμα του δέρματος και τη θρησκεία τους.

Η Ελλάδα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες

Σε όλους τους δείκτες της επιθετικής συμπεριφοράς και του εκφοβισμού, η Ελλάδα βρίσκεται κοντά ή και κάτω από τον μέσο όρο των συνολικά 41 χωρών που συμμετέχουν στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα HBSC/WHO.

Αποκάλυψη ΕΤ και Eleftherostypos.gr για τη βία ανηλίκων

Πέντε ληστείες, κλοπές και απόπειρες από ανηλίκους, κάθε ημέρα του 2023. Αύξηση 60% στους ξυλοδαρμούς με δράστες μαθητές Λυκείου, Γυμνασίου και Δημοτικού μέσα σε έναν χρόνο. Διπλάσιες συμμορίες εφήβων τους τελευταίους δώδεκα μήνες. Σχεδόν δύο παιδιά θύματα ληστείας ή βίαιων επιθέσεων κάθε ημέρα. Αυτά είναι τα στοιχεία που είχε φέρει στο φως ο ΕΤ και το Eleftherostypos.gr.

Τα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., που φέρνει στη δημοσιότητα ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής, αποκαλύπτουν τις επικίνδυνες διαστάσεις που έχουν λάβει οι παραβατικές συμπεριφορές ανηλίκων σε όλη τη χώρα. Οι αριθμοί των υποθέσεων που έχει διαχειριστεί η Αστυνομία τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους ξεπερνούν ήδη αυτούς που είχαν καταγραφεί συνολικά όλο το 2022! Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά τα στατιστικά στοιχεία αποτυπώνουν αύξηση σχεδόν σε όλους τους δείκτες ανήλικης εγκληματικότητας.

Ληστείες

Από την αρχή του 2023 μέχρι και το τέλος του Αυγούστου, 435 ανήλικοι έχουν πέσει θύματα ληστείας. Ο σοκαριστικός αριθμός, που κατά βάση αφορά περιστατικά ληστρικών επιθέσεων ανηλίκων εις βάρος συμμαθητών τους, αυξήθηκε κατά 22% μέσα σε μόλις έναν χρόνο. Τα ανήλικα θύματα μέσα σε οκτώ μήνες είναι ήδη περισσότερα από αυτά που καταγράφηκαν όλο το 2022 (426), ενώ έχουν πενταπλασιαστεί σε σύγκριση με τα στατιστικά στοιχεία του 2021.

Εξίσου ανησυχητικός είναι ο αριθμός των ανήλικων δραστών που «πρωταγωνιστούν» στις βίαιες ληστείες με στόχο ανυπεράσπιστους μαθητές.

Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, η ΕΛ.ΑΣ. έχει διαχειριστεί συνολικά 195 περιστατικά (+56% σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα το 2022), με 292 δράστες (+35%). Συνολικά, για κλοπές, ληστείες και αντίστοιχες απόπειρες έχουν βρεθεί ενώπιον των Αρχών 1.544 μαθητές. Ο «τρομακτικός» αριθμός, που αποτυπώνει την έξαρση της παραβατικότητας σε μικρές ηλικίες, έχει εκτοξευθεί από πέρυσι κατά 36%.

ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΔΥΝΑΜΗΣ

Δράστες 13 ετών με… πιστόλι ρεπλίκα

Βράδυ Τρίτης, ώρα 23:10. Σταθμός ΗΣΑΠ, Νέο Ηράκλειο. Δύο νεαροί προσεγγίζουν παρέα τριών 15χρονων μαθητών και με απειλές τούς ζητούν να τους παραδώσουν τα χρήματά τους. Οι ανήλικοι αρνούνται και αμέσως δέχονται «καταιγισμό» από χτυπήματα. Οι δράστες θα φύγουν άπραγοι από το σημείο, λίγη ώρα αργότερα όμως θα τους εντοπίσουν αστυνομικοί. Ηταν μόλις 13 και 14 ετών και πάνω τους είχαν ακόμα και ένα… πιστόλι ρεπλίκα. Ηταν μία ακόμα απόπειρα ληστείας, από τις εκατοντάδες που καταγράφονται κάθε χρόνο, με ανήλικους «πρωταγωνιστές».

Οπως σημειώνουν έμπειροι αστυνομικοί, πολλές φορές οι «άγουροι» δράστες αρπάζουν τα προσωπικά αντικείμενα των θυμάτων μόνο και μόνο σαν λάφυρα επίδειξης δύναμης, στο πλαίσιο ενός «πολέμου» επικυριαρχίας σε γειτονιές της Αθήνας και άλλων περιοχών.

12ΧΡΟΝΗ ΜΕ… ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΠΙΘΕΣΕΩΝ

«Εσβησε το τσιγάρο της στο στήθος της κόρης μου»

«Το κορίτσι ήταν εκεί με πέντε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και με ύβρεις, απειλές και φωνές επιτέθηκε στην κόρη μου και το αποκορύφωμα αυτού ήταν να σβήσει το τσιγάρο που κάπνιζε πάνω στο στήθος της κόρης μου».

Πρόκειται για τη σοκαριστική περιγραφή μητέρας μιας 13χρονης μαθήτριας από την Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, η οποία δέχτηκε επίθεση, έπειτα από παρεξήγηση που είχε με μια συμμαθήτριά της. Το κορίτσι που τη «σημάδεψε» με το τσιγάρο για να την εκδικηθεί ήταν μόλις 12 ετών! Οπως διαπίστωσαν οι Αρχές, εις βάρος της εκκρεμούσε μήνυση για ξυλοδαρμό άλλου κοριτσιού, στις αρχές του μήνα.

Αντίποινα με θύμα 17χρονο

Την ίδια ημέρα, στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, ομάδα δέκα μαθητών ξυλοκοπούσε άγρια έναν 17χρονο. Η επίθεση είχε οργανωθεί ως… αντίποινα, καθώς, μερικές ημέρες πριν, το θύμα είχε χτυπήσει έναν συμμαθητή του στο πρόσωπο όταν εκείνος εξαπέλυσε ύβρεις για τη μητέρα του.

Πρόκειται για δύο από τα περιστατικά ξυλοδαρμών και επιθέσεων με θύματα ανηλίκους, που καταγράφονται με ανησυχητική συχνότητα σε όλη τη χώρα. Είναι ενδεικτικό ότι κάθε ημέρα του 2023 οι Αρχές «υποδέχονται» μία υπόθεση σωματικών βλαβών με δράστες μαθητές Λυκείου, Γυμνασίου, ακόμα και… Δημοτικού. Ο αριθμός παρουσιάζει αύξηση 60% μέσα σε έναν μόλις χρόνο! Τα ανήλικα θύματα αυτών των βίαιων περιστατικών, που λαμβάνουν χώρα σε σχολεία και γειτονιές, έφτασαν τα 420 (+17% σε σύγκριση με το πρώτο οκτάμηνο 2022), ενώ οι ανήλικοι δράστες αυξήθηκαν κατά 33%. Συνολικά, μέσα στο 2023, 328 μαθητές βρέθηκαν ενώπιον των Αρχών για βίαιες επιθέσεις και συμπλοκές. Το 2020 ήταν μόλις 170…

Από τα θρανία στο έγκλημα

«Μην πάω στο Παίδων και τον φάω τον π…». Πρόκειται για ένα από τα μηνύματα που έχει στείλει σε φίλο του μέλος συμμορίας ανηλίκων που εξαρθρώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο από τις Αρχές. Λίγες ώρες πριν, είχε μαχαιρώσει τρεις φορές στο πόδι έναν 15χρονο μαθητή από την Ουκρανία στη Νέα Σμύρνη και, όταν αντιλήφθηκε ότι το αιματηρό συμβάν πήρε δημοσιότητα, δεν δίστασε να απειλήσει ότι θα επισκεφθεί το θύμα στο νοσοκομείο για να του κάνει κακό. Τα μέλη της εγκληματικής ομάδας, μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, είχαν επιδοθεί μέχρι τη σύλληψή τους σε κάθε λογής έκνομη δραστηριότητα. Ληστρικές επιθέσεις σε ανηλίκους, κλοπές ακόμα και στην «καρδιά» της Αθήνας στην πλατεία Συντάγματος, διακίνηση ναρκωτικών ουσιών.

Η άγρια συμμορία της Νέας Σμύρνης ήταν μία από τις συνολικά 20 εγκληματικές ομάδες ανηλίκων που εξαρθρώθηκαν από την ΕΛ.ΑΣ. μέσα στο 2023. Η οργανωμένη δράση αυτών των ομάδων μαρτυρά την κλιμάκωση που καταγράφεται στην παραβατική ροπή μαθητών Γυμνασίων και Λυκείων σε όλη τη χώρα. Ο αριθμός των ανηλίκων που είχαν εμπλοκή σε αυτές τις συμμορίες εκτοξεύθηκε μέσα σε έναν χρόνο κατά 80% (από 20 σε 36), ενώ οι υποθέσεις μέχρι και τον Αύγουστο παρουσιάζουν αύξηση που φτάνει το 122%!

Βία ανηλίκων: Τα στοιχεία της παραβατικότητας