Αποφασιστικότητα από Πολιτεία και διοικήσεις

Γραφει ο Βασίλης Διγαλάκης (Βουλευτής Χανίων της Ν.Δ., πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, τέως υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, τέως πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης)

Τα θλιβερά γεγονότα των τελευταίων ημερών με βιαιοπραγίες εναντίον μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, με μακάβριες απειλές εκφοβισμού πρύτανη και με προσπάθειες κατάληψης πανεπιστημιακών χώρων, δυστυχώς και με τη συμμετοχή φοιτητών, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο το θέμα της γενικότερης ασφάλειας στα πανεπιστήμια.

ΚΑΤ’ ΑΡΧΑΣ, να διακρίνουμε δύο έννοιες: της ασφάλειας και της προστασίας των πολιτών από εκείνη της φύλαξης των πανεπιστημίων. Η ασφάλεια και η προστασία, στην προκειμένη περίπτωση, του ακαδημαϊκού και λοιπού προσωπικού και των φοιτητών είναι μια αρμοδιότητα που, όπως αναφέρεται στο Σύνταγμα, δεν μπορεί να ανατεθεί σε ιδιώτη αλλά ανήκει αποκλειστικά στο κράτος και στην Ελληνική Αστυνομία ή σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να ανατεθεί σε δημοσίους υπαλλήλους. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είναι αυτή που με τη ρύθμιση για την αποκατάσταση της ακαδημαϊκής ελευθερίας στον ν. 4623/2019 επέτρεψε στις δημόσιες Αρχές να μπορούν να ασκούν τις κατά νόμο αρμοδιότητές τους εντός των χώρων των πανεπιστημίων, όπως αυτό κρίθηκε αναγκαίο την προηγούμενη εβδομάδα, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οσον αφορά στη φύλαξη των πανεπιστημίων, αυτή συνεχίζει να υπάγεται στον έλεγχο των εκλεγμένων πρυτανικών Αρχών, καθώς εμπίπτει στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους και του αυτοδιοίκητου χαρακτήρα των Ιδρυμάτων.

ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ, το οποίο απασχολεί συχνά τον δημόσιο διάλογο, και μάλιστα εντονότερα όταν εκδηλώνονται τέτοια φαινόμενα παραβατικότητας, είναι εάν φέρουν ευθύνη μόνο οι διοικήσεις των πανεπιστημίων ή η Αστυνομία ή και οι δύο. Είναι αλήθεια ότι η εμπέδωση μιας στρεβλής αντίληψης για το άσυλο για πολλά χρόνια έκανε την Πολιτεία και τους θεσμούς της διστακτικούς στην επιβολή του νόμου και αυτό επέτρεψε τις πάσης φύσεως παραβατικές συμπεριφορές μέσα στο πανεπιστήμιο. Η αδράνεια αυτή της Πολιτείας έκανε τις διοικήσεις των πανεπιστημίων και τους εργαζομένους επιφυλακτικούς για τις πραγματικές προθέσεις της, καθώς αυτοί ανυπεράσπιστοι θα είχαν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τις συνέπειες την επόμενη ημέρα. Προφανώς, υπήρχαν διοικήσεις πανεπιστημίων που έδειξαν ατολμία και επέλεξαν απλώς να κρύψουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί, όμως υπήρξαν και πρυτανικές Αρχές που απευθύνθηκαν στις αρμόδιες Αρχές επί προηγούμενων κυβερνήσεων, αλλά δεν υπήρξε η αντίστοιχη ανταπόκριση. Η Αστυνομία πρέπει και οφείλει να ασκεί πρόληψη, να διαφυλάττει την ασφάλεια και να προστατεύει την ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς διαθέτει και την επιχειρησιακή επάρκεια και τη δέουσα εμπειρία.

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ για να αποτελέσουν παρελθόν φαινόμενα και θύλακες παραβατικότητας, εκφοβισμού και εξτρεμισμού είναι αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα. Αποφασιστικότητα από όλους, Πολιτεία και διοικήσεις των πανεπιστημίων, και αποτελεσματική εφαρμογή του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου. Μόνο με τη συναντίληψη και τη συμμετοχή όλων θα απελευθερώσουμε το πανεπιστήμιο από κάθε λογής παρείσακτους και επιτήδειους, μόνο έτσι το πανεπιστήμιο θα μπορέσει να συνεχίσει ακάθεκτο την πορεία προς τα εμπρός.

Ιστορίες ανοχής και αγανάκτησης

Γράφει η Εφη Κ. Μπάσδρα (Καθηγήτρια Βιοχημείας-Εμβιομηχανικής στην Ιατρική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών)

«Η ανοχή είναι συνενοχή» έγραφαν παλιά κάποιοι στους τοίχους. Ισχύει για τα φαινόμενα βίας στα πανεπιστήμιά μας που εδώ και δεκαετίες τα ταλαιπωρούν και τα απαξιώνουν καθημερινά. Εικόνες από καταλήψεις, καταστροφές, βανδαλισμούς, καδρόνια, λοστούς, ξύλο έρχονται, επανέρχονται και επιτείνονται σε μία ιστορία μάλλον ανεξέλεγκτης βίας. Πριν από μερικές ημέρες, μετά από παρέμβαση της Αστυνομίας, παραδόθηκε πίσω στο ΑΠΘ πανεπιστημιακός χώρος που βρισκόταν σε κατάληψη τα τελευταία τριάντα χρόνια! Φανταστείτε κάτι ανάλογο σε ένα ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο. Εικόνες που αδικούν κατάφωρα τα ελληνικά πανεπιστήμια, που παρά την ελλειμματική χρηματοδότηση και τη σημαντική συρρίκνωση του διδακτικού προσωπικού στα χρόνια της κρίσης συνεχίζει να στέκεται ψηλά στις διεθνείς αξιολογήσεις.

ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΒΙΑΣ δεν είναι ανεξάρτητα από τη γενικότερη λειτουργία των πανεπιστημίων μας. Ο μίτος της Αριάδνης πιάνεται από όταν οι κυβερνήσεις άρχισαν να συναλλάσσονται με τους πανεπιστημιακούς για τη διοίκηση, το πανεπιστήμιο κομματικοποιήθηκε και οι φοιτητές μπήκαν στο παιχνίδι… ορίζοντας τις αρχές. Γρήγορα τα πράγματα ξέφυγαν και οδηγηθήκαμε σε τραμπουκισμούς και βανδαλισμούς. Η αλήθεια είναι ότι έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες ελέγχου και εξάλειψης των φαινομένων βίας από την πολιτεία, ανεπιτυχώς βέβαια, όπως αποδεικνύεται απ’ την επικαιρότητα. Τον περασμένο χρόνο η κυβέρνηση νομοθέτησε τη σύσταση πανεπιστημιακής αστυνομίας. Παρά τις αρχικές αντιδράσεις από την πλειονότητα των διοικήσεων των πανεπιστημίων, η πανεπιστημιακή αστυνομία νομοθετήθηκε, ένα όμως χρόνο μετά το σώμα δεν έχει τεθεί σε λειτουργία παρά τις όποιες ανακοινώσεις.

ΔΥΣΤΥΧΩΣ και η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου δεν φαίνεται να λειτουργεί. Οι καθυστερήσεις αυτές εκλαμβάνονται μάλλον ως διστακτικότητα, γεγονός που λειτουργεί πολλές φορές ως πρόκληση εξερεύνησης των ορίων ανοχής της πολιτείας. Και αυτό γιατί διαχρονικά, ειδικά στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οι νόμοι αναιρούνται από την επόμενη ή ακόμη και από την ίδια αρχή! Διαβάζουμε ότι η κυβέρνηση πρόκειται να φέρει έναν καινούργιο νόμο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πολύ φοβούμαι ότι θα ακολουθήσει τη μοίρα των υπολοίπων, θα ακυρωθεί στην πορεία.

Η ΠΑΙΔΕΙΑ σε μία χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει αν δεν δημιουργηθούν εκείνες οι συναινέσεις που θα εγγυηθούν την με διάρκεια εφαρμογή ενός πλαισίου αρχών της εκπαίδευσης για όλες τις βαθμίδες. Από τη δομή, τη λειτουργία, τις διοικήσεις, την ασφάλεια. Για τη χώρα μας φαντάζει ουτοπία… Η λέξη κρίση στην ελληνική γλώσσα έχει διπλή έννοια: Σημαίνει την όξυνση μιας κατάστασης αλλά και την κριτική ικανότητα. Υποπτεύομαι ότι ευφυώς υπονοεί πως η μία έννοια οδηγεί στην επόμενη. Οι επαναλαμβανόμενες ιστορίες βίας δεκαετιών στο ελληνικό πανεπιστήμιο μάλλον δεν βεβαιώνουν την επαγωγική αντίληψη της έννοιας…

Ο κακώς εννοούμενος «εκδημοκρατισμός»

Γράφει ο Νικόλαος Σ. Μουσιόπουλος (Καθηγητής Μηχανολόγος-Μηχανικός, τέως Κοσμήτορας Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ)

Τα πρόσφατα γεγονότα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έφεραν πάλι στο προσκήνιο το μείζον θέμα της ανομίας στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας. Περίπου μισό αιώνα μετά τη μεταπολίτευση η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να ταλανίζεται από τις συνέπειες του κακώς εννοούμενου «εκδημοκρατισμού» στο ελληνικό πανεπιστήμιο: Ο καθένας νομίζει ότι έχει το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει, αδιαφορώντας για την ύπαρξη ή όχι κανόνων, ενώ παράλληλα η βεβαιότητα ότι πρακτικά οποιοδήποτε παράπτωμα παραμένει ατιμώρητο έχει ως αποτέλεσμα την ασυδοσία.

Η ΠΑΡΟΥΣΑ κυβέρνηση έσπευσε να εξαγγείλει την κατάργηση του ακαδημαϊκού ασύλου. Αυτό δεν εμπόδισε εξωπανεπιστημιακούς, συγκυριακά συνοδευόμενους από κάποιους φοιτητές, να εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται ανενόχλητοι στα ιδρύματα, συχνά με ορμητήριο τα λεγόμενα «στέκια». Στους χώρους αυτούς, με χαρακτήρα αβάτου, φαντάζει δύσκολο να επιβληθεί η εφαρμογή των νόμων του ελληνικού κράτους. Στις έκνομες δραστηριότητες εξωπανεπιστημιακών περιλαμβάνεται το εμπόριο ναρκωτικών, ενώ δεν είναι σπάνια και τα φαινόμενα χρήσης βίας: καθηγητές, φοιτητές και εργαζόμενοι στα ιδρύματα γίνονται θύματα επιθέσεων, πολλές φορές με στόχο τη ληστεία. Η ανυπαρξία φυλάκων διευκολύνει τα κακοποιά στοιχεία στη διάπραξη κάθε λογής αδικημάτων, ακόμα και κακουργηματικού χαρακτήρα, που σε άλλους χώρους θα συνεπάγονταν την άμεση επέμβαση της αστυνομίας.

ΜΕ ΒΑΣΗ τα παραπάνω, η ελληνική κοινωνία χαιρέτισε την ψήφιση του Ν.4777/2021 που μεταξύ των άλλων καθιερώνει αποτελεσματική φύλαξη των πανεπιστημίων και έλεγχο της πρόσβασης σε αυτά. Δυστυχώς όμως η κυβέρνηση υποεκτίμησε τις δυσκολίες στην εφαρμογή του νόμου στην πράξη, ενώ φαίνεται ότι αιφνιδιάστηκε από τη σθεναρή αντίδραση της αντιπολίτευσης, που προσδοκώντας μικροκομματικά οφέλη έδειξε να αδιαφορεί για τη διαιώνιση της ανομίας στα πανεπιστήμια. Πέρασε έτσι ένας χρόνος και ο Ν.4777/2021 είναι ακόμα στα χαρτιά.

ΜΠΡΑΒΟ ΛΟΙΠΟΝ στον άξιο πρύτανη ΑΠΘ Νίκο Παπαϊωάννου που με τις ενέργειές του δρομολόγησε τον καθαρισμό του ελληνικού πανεπιστημίου από την κόπρο του Αυγεία. Η απομάκρυνση των εξωπανεπιστημιακών από το «στέκι» του Βιολογικού ΑΠΘ σχεδόν ύστερα από 35 χρόνια κατάληψης ευαισθητοποίησε την κοινή γνώμη και έτσι υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι η αφαίρεση του αποστήματος αυτού θα αποτελέσει έναυσμα για να γίνουν οι πανεπιστημιακοί χώροι ασφαλέστεροι και να προστατεύεται εφεξής αποτελεσματικά η δημόσια περιουσία. Επιβάλλονται λοιπόν η χωρίς άλλη καθυστέρηση εφαρμογή του Ν.4777/2021 και η ενεργοποίηση πειθαρχικών

διατάξεων στο εσωτερικό των πανεπιστημίων, ώστε οι… ρωμαλέοι φοιτητές να γνωρίζουν ότι η παραβατική συμπεριφορά δεν θα παραμένει χωρίς συνέπειες. Οι παρεμβάσεις αυτές είναι εκ των ων ουκ άνευ για την οικοδόμηση μιας εύρωστης δημόσιας ανώτατης παιδείας που αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη του τόπου.