Αυτό που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό είναι ο κομβικός ρόλος ενός μισοκατεστραμμένου πολεμικού πλοίου, που χρησιμοποιεί η Μανίλα ως «προπύργιο» στην περιοχή, για να ανασχέσει την κινεζική επιθετικότητα. Είναι γνωστό ότι η Κίνα προσπαθεί με επιχειρήματα περί «ιστορικών δικαιωμάτων» και γεωπολιτικής ισχύος (ανάλογα με αυτά της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο) όπως και με την κατασκευή τεχνητών νησίδων και πλατφορμών, να θεμελιώσει κυριαρχικά δικαιώματα στην εκτεταμένη θαλάσσια ζώνη, ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή θα τα «καταπιούν» οι γείτονές της και η διεθνής έννομη τάξη.

«Δυνατό χαρτί»

Πέρα από τα νομικά επιχειρήματα, η απάντηση των μικρομεσαίων Φιλιππίνων στον κινεζικό γίγαντα ακούει στο όνομα «Σιέρα Μάδρε». Πρόκειται για ένα παμπάλαιο πολεμικό πλοίο των ΗΠΑ με την αρχική ονομασία LST-821, που κατασκευάστηκε το 1944 με σκοπό να συμμετάσχει σε… απόβαση στην Ιαπωνία και τo 1969 παραχωρήθηκε στο Νότιο Βιετνάμ. Μετά την πτώση της Σαϊγκόν μετέφερε 3.000 πρόσφυγες και το 1976 κατέληξε στο ναυτικό των Φιλιππίνων, λαμβάνοντας τη σημερινή του ονομασία. Ως αξιόμαχο σκαρί δεν λέει και πολλά πράγματα. Ομως, ως ναυάγιο που εξόκειλε στην ατόλη Αγιουνγκίν (οι Κινέζοι την αποκαλούν Ρενάι Τζιάο) κατά τη διάρκεια μιας περιπολίας το 1999, εξελίχθηκε σε «δυνατό χαρτί» της Μανίλας, που κάθεται στον λαιμό του Πεκίνου.

Δεν είναι σαφές αν το «Σιέρα Μάδρε» προσάραξε επίτηδες στην ατόλη, όπως το τουρκικό εμπορικό «Φιγκέν Ακάτ» στη Μικρή Ιμια τον Δεκέμβριο του 1995. Το βέβαιο είναι ότι το φιλιππινέζικο σκάφος σκουριάζει και αποσυντίθεται εδώ και δεκαετίες πάνω στη μικρή λωρίδα άμμου που μόλις εξέχει από τον ωκεανό, όπως επίσης και ότι οι Φιλιππίνες κωφεύουν στις απανωτές εκκλήσεις του Πεκίνου να το ρυμουλκήσουν στο ναυπηγείο για επισκευή ή για παλιοσίδερα. Ισχυρίζονται ότι το σκάφος παραμένει εν υπηρεσία!

H ατόλη Αγιουνγκίν/Ρενάι Τζιάο, γνωστή στους ναυτικούς χάρτες και ως «Δεύτερος Υφαλος Τόμας», βρίσκεται 105 ναυτικά μίλια δυτικά των ακτών της φιλιππινέζικης επαρχίας Παλαουάν και η κυβέρνηση της Μανίλα τον θεωρεί τμήμα της φιλιππινέζικης ΑΟΖ. Ετσι έχει στηθεί γύρω του ένα σουρεαλιστικό σκηνικό. Σκάφη του κινεζικού λιμενικού και του πολεμικού ναυτικού περιπολούν σε μόνιμη βάση γύρω του για εκφοβισμό, την ώρα που μια εναλλασσόμενη φιλιππινέζικη φρουρά προσπαθεί να συντηρήσει στοιχειωδώς το ναυάγιο του «Σιέρα Μάδρε» για να μη διαλυθεί και βυθιστεί από τη σκουριά. Συχνά συμβαίνουν «επακουμβήσεις» και θερμά επεισόδια, που δεν έχουν όμως ξεπεράσει την «κόκκινη γραμμή».

Δημοσιογραφικές αποστολές έχουν μεταφέρει κατά καιρούς εικόνες από τη σκουριά που κατατρώει το σκάφος και τα νερά που έχουν μπει στο εσωτερικό του, παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες της φρουράς.

Διεκδικήσεις

Στην πραγματικότητα οι κινεζικές διεκδικήσεις είναι έωλες βάσει του διεθνούς δικαίου και στηρίζονται στην ωμή βία. Το 2016 το Μόνιμο Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο της Χάγης -με την πρόσθετη παρέμβαση των ΗΠΑ- απέρριψε ομόφωνα τις αξιώσεις του Πεκίνου στην περιοχή, χωρίς ωστόσο να το καταπτοήσει. Η Κίνα εξακολουθεί να θεωρεί ότι το 90% των υδάτων της Θάλασσας της Νότιας Κίνας τής ανήκει «για ιστορικούς λόγους» και θεωρεί «καταπάτηση της εθνικής της κυριαρχίας» τη συνεχιζόμενη προσάραξη του «Σιέρα Μάδρε» στο Ρενάι Τζιάο.

«Καλούμε τις Φιλιππίνες να μετακινήσουν το ταχύτερο το παράνομα εγκαταλελειμμένο πολεμικό πλοίο και να απέχουν από κάθε πρωτοβουλία που υπονομεύει την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή», ανακοίνωσε πριν από λίγες εβδομάδες το κινεζικό υπ. Εξωτερικών.

Ωστόσο, ο καθηγητής του Δικαίου της Θάλασσας Τζέι Μπατονγκμπακάλ επισημαίνει ότι το «Σιέρα Μάδρε» έχει τεράστια συμβολική αξία, ως έμπρακτη απόδειξη της φιλιππινέζικης δικαιοδοσίας στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα της περιοχής. «Βάσει της απόφασης του 2016 στη Χάγη», σημειώνει, «οι Φιλιππίνες έχουν το δικαίωμα να διαχειρίζονται, να εκμεταλλεύονται, να συντηρούν και να προστατεύουν τους φυσικούς τους πόρους στην περιοχή». Διευκρινίζει δε, ότι η χώρα του δεν επικαλείται πλήρη κυριαρχία πάνω στη μικρή νησίδα άμμου, αλλά υπερασπίζεται τα αποκλειστικά, κυριαρχικά της δικαιώματα ως παράκτιο κράτος.