Στρατηγική

Στην πρώτη του θητεία ο Τραμπ «έπαιζε» με μια πιθανή αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ με αφορμή τον επιμερισμό των βαρών (ιδίως σε μια Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες το 2018). Στην προεκλογική του εκστρατεία φέτος, είπε ότι θα ενθαρρύνει τη Ρωσία να κάνει «ό,τι διάολο θέλει» με τα μέλη του ΝΑΤΟ, που δεν ξόδεψαν αρκετά στον αμυντικό τους προϋπολογισμό, δημιουργώντας αμφιβολίες για το Αρθρο 5, τη ρήτρα συλλογικής άμυνας της Συνθήκης του Βόρειου Ατλαντικού του 1949, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του οργανισμού.

Ο υποψήφιος του Τραμπ για υπουργός Αμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, έχει χαρακτηρίσει τους Ευρωπαίους συμμάχους του ΝΑΤΟ ως «ξεπερασμένους και ανίσχυρους». Η επιλογή του πρώην γενικού εισαγγελέα Μάθιου Γουίτακερ από την ομάδα Τραμπ ως πρεσβευτή στο ΝΑΤΟ προκάλεσε, επίσης, ανησυχία, καθώς δεν φαίνεται να έχει μεγάλη εμπειρία στην εξωτερική πολιτική. Διπλωμάτες, ωστόσο, μου είπαν ότι είναι καλό σημάδι ότι η νέα επιλογή για πρεσβευτή του ΝΑΤΟ ανακοινώθηκε τόσο νωρίς.

Πολλοί φάνηκαν, επίσης, καθησυχασμένοι από τον νέο σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, συνταγματάρχη εν αποστρατεία Mάικ Βαλτς, και από τον γερουσιαστή Mάρκο Ρούμπιο, που επιλέχθηκε για υπουργός Εξωτερικών (το 2023 συνέγραψε τη νομοθεσία των ΗΠΑ, που απαγορεύει σε οποιονδήποτε πρόεδρο να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ χωρίς έγκριση της Γερουσίας ή του Κογκρέσου).

Αυτό που πολλοί λένε ότι έμαθαν από την πρώτη θητεία του Τραμπ είναι ότι πρέπει να προσέχει κανείς τις κινήσεις του παρά τον «θόρυβο» που δημιουργεί στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Σημείωσαν, για παράδειγμα, ότι ο Τραμπ αύξησε τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι το «απρόβλεπτο» του χαρακτήρα του δημιουργεί νευρικότητα.

Το «κλειδί», ουσιαστικά, είναι να παραμείνει το ΝΑΤΟ σε εγρήγορση. Και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εάν η στρατιωτική Συμμαχία μπορεί να υπερασπιστεί κάθε εκατοστό της επικράτειάς της. Με απλά λόγια: αποτροπή. Και αυτό σημαίνει άφθονο ισχυρό στρατιωτικό εξοπλισμό (που διαθέτουν οι ΗΠΑ) και πολιτική βούληση να τηρηθεί το Αρθρο 5. Είναι το δεύτερο από αυτά τα δύο πράγματα για τα οποία ανησυχούν οι άνθρωποι του ΝΑΤΟ.

Συσχετισμοί

Η τακτική του ΝΑΤΟ να κρατήσει την Ουάσιγκτον σε συνδυασμό με τη Συμμαχία είναι διττή και μπορεί να εντοπιστεί σχεδόν σε όλα όσα είπε ο Μαρκ Ρούτε τον Οκτώβριο, όταν ανέλαβε γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ. Το πρώτο είναι οι υψηλότερες αμυντικές δαπάνες μεταξύ των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ και το δεύτερο είναι μεγαλύτερη εστίαση στην Κίνα. Στην πραγματικότητα, ήταν ο Τραμπ που πέτυχε αυτά τα δύο πράγματα στην πρώτη του θητεία και αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο μέσα στη Συμμαχία.

Αλλος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ με τον οποίο μίλησα ήταν πιο ωμός: «Οι Αμερικανοί έχουν καλύτερα αεροπλανοφόρα, καλύτερα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, καλύτερη αεράμυνα. Επιπλέον, το μέγεθος του στρατού τους είναι γιγαντιαίο απέναντι σε κάθε ευρωπαϊκό».

Μην αποκλείετε το ενδεχόμενο, λοιπόν, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι να αγοράσουν αμερικανικά όπλα σε μια προσπάθεια να ευχαριστήσουν τη νέα κυβέρνηση, αντί να αυξήσουν τη δική τους παραγωγή.

Οσον αφορά την Κίνα, το ΝΑΤΟ έχει ήδη κινηθεί προς μια πολύ πιο σκληρή στάση έναντι του Πεκίνου. Οι ηγέτες των τεσσάρων εταίρων της Συμμαχίας Ασίας-Ειρηνικού (Αυστραλία, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία και Νότια Κορέα) έχουν ήδη παραστεί στις τρεις τελευταίες Συνόδους Κορυφής του ΝΑΤΟ. Η τετράδα θα έχει, επίσης, θέση στις συναντήσεις Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων στο μέλλον. Οι διπλωμάτες του ΝΑΤΟ συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι η Συμμαχία είναι καλή για τις ΗΠΑ, καθώς τα 32 μέλη της αντιπροσωπεύουν το ήμισυ της παγκόσμιας στρατιωτικής και οικονομικής ισχύος, ενώ η Κίνα δεν έχει 31 φίλους ή συμμάχους.

«ΑΓΚΑΘΙ»

Ανοιχτό μέτωπο Ευρώπης-Μασκ

Οι Αμερικανοί συγχέουν το ΝΑΤΟ με την Ε.Ε. Ενώ η πεποίθηση εντός της Συμμαχίας είναι ότι ο Τραμπ είναι εντάξει με το ΝΑΤΟ εφόσον οι Ευρωπαίοι πληρώνουν περισσότερα, η Ε.Ε. προετοιμάζεται για εμπορικό πόλεμο. Ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας και υποστηρικτής του Τραμπ, Ελον Μασκ, έχει βασικό ρόλο σε αυτήν την ανησυχία. Ο Μασκ έχει τσακωθεί δημόσια με Ευρωπαίους πολιτικούς στο X (πρώην twitter), που αγόρασε πριν από δύο χρόνια. Ο φόβος είναι ότι τα συμφέροντα του Μασκ θα είναι πολύ συνυφασμένα με αυτά της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Το X βρίσκεται στο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό στόχαστρο, ιδίως σε σχέση με τον πρόσφατα θεσπισμένο νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) που διέπει την εποπτεία διαδικτυακού περιεχομένου στην Ε.Ε. Οι περισσότεροι «γίγαντες» του Διαδικτύου προσπαθούν να συμμορφωθούν με αυτό. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε διαδικασίες εναντίον του X, οι οποίες θα μπορούσαν να επιφέρουν πρόστιμα έως και 1 δισεκατομμύριο ευρώ (1,04 δισεκατομμύρια δολάρια).

Ο φόβος είναι ότι αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει πανίσχυρο διατλαντικό ρήγμα, με το ΝΑΤΟ να υφίσταται παράπλευρες ζημιές.

«ΚΡΥΦΟ ΧΑΡΤΙ»

Ο καθοριστικός ρόλος της Πολωνίας

Υπάρχει μία ευρωπαϊκή χώρα που πρέπει να προσέξουμε: η Πολωνία. Ανεξάρτητα από την κυβέρνηση της Βαρσοβίας, οι σχέσεις με την Ουάσιγκτον είναι θερμές. Αυτό είναι για καλό λόγο. Η Πολωνία ξοδεύει περισσότερα από οποιοδήποτε άλλο μέλος του ΝΑΤΟ για την άμυνα (προβλεπόμενο 4,7% του ΑΕΠ το 2025).

Εχει, επίσης, επενδύσει μαζικά σε όπλα των ΗΠΑ. Μία νέα αμερικανική βάση βαλλιστικής άμυνας (στο Ρετζίκοβο) άνοιξε εκεί τον Νοέμβριο, μία αμερικανική εταιρία κατασκευάζει πυρηνικούς αντιδραστήρες στη χώρα και 10.000 στρατιώτες των ΗΠΑ σταθμεύουν στην Πολωνία.

Θα είναι, άραγε, η Βαρσοβία το «κρυφό χαρτί» που θα κρατήσει τις ΗΠΑ αγκυροβολημένες στην Ευρώπη; Πολλοί αξιωματούχοι με τους οποίους μιλάω το ελπίζουν.

Κάτι άλλο που πρέπει να παρακολουθείται είναι τι μπορεί να συμβεί με τα στρατεύματα των ΗΠΑ που έχουν αναπτυχθεί στο ευρωπαϊκό έδαφος και εάν αναδιατάσσονται εκτός Ευρώπης ή μετακινούνται, κυρίως, από τη Δυτική Ευρώπη στην ανατολική πλευρά.

ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ

Ρ. Μπάουερ: «Εχουμε λίγο χρόνο για να προετοιμαστούμε»

Ο πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ, ο Ολλανδός ναύαρχος Ρομπ Μπάουερ, κάλεσε σε κλειστή σύσκεψη τις βιομηχανίες να προσαρμόσουν τις γραμμές παραγωγής, ώστε να λειτουργούν υπό συνθήκες πολέμου, με τον ίδιο να τονίζει ότι η Δύση έχει χρόνο να προετοιμαστεί για πιθανές στρατιωτικές αντιπαραθέσεις με τη Ρωσία.

Τον Νοέμβριο του 2024, ο Πούτιν κλιμάκωσε τις απειλές κατά της Δύσης, στοχεύοντας ιδιαίτερα τις χώρες που υποστηρίζουν τα πλήγματα της Ουκρανίας εντός της Ρωσίας. Ο Πούτιν προειδοποίησε ότι η Ρωσία μπορεί να αντιδράσει εναντίον των δυτικών κρατών που διευκολύνουν αυτές τις ουκρανικές επιχειρήσεις.

Στο μεταξύ, ο Ρομπ Μπάουερ προειδοποιεί ότι ο ρωσικός στρατός έχει αυξηθεί σημαντικά σε μέγεθος σε σύγκριση με τα προπολεμικά επίπεδα, αλλά η ποιότητά του έχει μειωθεί από τότε. «Αυτήν τη στιγμή, οι Ρώσοι δεν αποτελούν την ίδια απειλή όπως τον Φεβρουάριο του 2022, επομένως έχουμε λίγο χρόνο για να προετοιμαστούμε», είπε, προσθέτοντας ότι η Δύση πρέπει να αυξήσει τις επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία.