Η Δύση αγνόησε τις απειλές του Πούτιν για τις συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης και η Ρωσία έκρινε ότι έπρεπε να απαντήσει. Το Κρεμλίνο πιστεύει ότι το νέο δόγμα θα τρομάξει τις ΗΠΑ. Ωστόσο, θα μπορούσε να καταλήξει να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

Διαφορές

Από το 2020, που εγκρίθηκε από τον Πούτιν το ρωσικό πυρηνικό δόγμα, έχουν γίνει ορισμένες σημαντικές αλλαγές. Η διατύπωση για σενάρια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων έχει διευρυνθεί από «απειλή για την ίδια την ύπαρξη του κράτους» σε μια «κρίσιμη απειλή για την κυριαρχία και/ή την εδαφική ακεραιότητα». Με άλλα λόγια, το όριο για τη χρήση πυρηνικών όπλων έχει μειωθεί. Ωστόσο, η Μόσχα θεωρεί τώρα ότι η χρήση πυρηνικών όπλων για την προστασία του ρωσικού εδάφους είναι το χαρτί που πρέπει να παίξει στο τραπέζι. Δεν είναι τυχαίο ότι ο κατάλογος των στρατιωτικών απειλών του δόγματος έχει τροποποιηθεί, ώστε να περιλαμβάνει «τις ενέργειες ενός πιθανού αντιπάλου που έχει σχεδιαστεί για να απομονώσει μέρος του εδάφους της Ρωσικής Ομοσπονδίας». Αυτό φέρνει αμέσως στο μυαλό τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ στη Βαλτική, ο οποίος περιβάλλεται από χώρες του ΝΑΤΟ που θα μπορούσαν, θεωρητικά, να επιβάλουν αποκλεισμό.

Οι συντάκτες των αλλαγών φαίνεται να προσπαθούν να περάσουν το μήνυμα ότι το Κρεμλίνο θα λάβει τώρα ακραία μέτρα, ακόμη και αν υπάρχει απειλή για μία μόνο από τις περιοχές της Ρωσίας.

Αλλες αλλαγές στο δόγμα περιλαμβάνουν το να καταστεί σαφές ότι η Μόσχα θα θεωρήσει την επιθετικότητα από μια μη πυρηνική δύναμη με την υποστήριξη μιας πυρηνικής δύναμης ως κοινή επίθεση. Θα θεωρήσει, επίσης, μια επίθεση από οποιαδήποτε χώρα του ΝΑΤΟ ως επίθεση ολόκληρης της Συμμαχίας. Με άλλα λόγια, το Κρεμλίνο θέλει το δόγμα να τρομάζει τις χώρες που εντάσσονται σε συμμαχίες ή συνασπισμούς εχθρικούς προς τη Ρωσία.

Μήνυμα

Το μήνυμα είναι σαφές: δεν μπορείς να κρυφτείς πίσω από πυρηνικές δυνάμεις. Ακόμη περισσότερες αλλαγές σημαίνουν ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιεί τώρα πυρηνική αποτροπή σε σχέση με «κράτη που παραχωρούν τη γη που ελέγχουν, τον εναέριο χώρο ή/και τις θάλασσες για την προετοιμασία ή την εφαρμογή επιθετικότητας κατά της Ρωσίας». Αυτή είναι μια προφανής αναφορά στην Ουκρανία, η οποία, κατά τη σκέψη της Μόσχας, είναι πιόνι των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.

Ενώ Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι η Ρωσία δεν σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα κατά της Ουκρανίας, αυτή ακριβώς η επιλογή έχει πλέον κατοχυρωθεί σε κυβερνητικό έγγραφο. Η Μόσχα προσπαθεί για άλλη μία φορά να πείσει τον εαυτό της -και άλλους- ότι πολεμά το ΝΑΤΟ. Και το επικαιροποιημένο δόγμα δηλώνει ότι οποιοδήποτε κράτος ενταχθεί στο ΝΑΤΟ κινδυνεύει να γίνει στόχος πυρηνικής επίθεσης.

Είναι, επίσης, σημαντικό ότι η Ρωσία αφαίρεσε ένα σημείο στο δόγμα σχετικά με τη συμμόρφωση με τις συμφωνίες ελέγχου των εξοπλισμών (παρόλο που η Μόσχα εξακολουθεί να έχει υπογράψει πολλές τέτοιες συμφωνίες). Θεωρητικά, αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία μπορεί τώρα να αποθηκεύσει πυρηνικές κεφαλές και πυραύλους, καθώς και να πραγματοποιήσει πυρηνικές δοκιμές, ενώ ισχυρίζεται ότι όλα αυτά είναι υπό την αιγίδα της πυρηνικής αποτροπής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε προηγούμενες επαναλήψεις το δόγμα ανέφερε ότι τα πυρηνικά όπλα ήταν «μόνο ένα μέσο αποτροπής». Στη νέα έκδοση αφαίρεσαν τη λέξη «μόνο». Αυτό σημαίνει ότι οι συγγραφείς υπαινίσσονται ότι τα πυρηνικά όπλα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο πεδίο της μάχης.

Τέλος, εν μέσω της αντιπαράθεσής της με τη Δύση, η Ρωσία έχει διευρύνει σημαντικά τον κατάλογο των πιθανών απειλών που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια πυρηνική απάντηση. Εκτός από την προαναφερθείσα «απομόνωση τμήματος της ρωσικής επικράτειας», αυτή η λίστα περιλαμβάνει τώρα και επιθέσεις σε επικίνδυνους για το περιβάλλον στόχους (κυρίως, πυρηνικούς σταθμούς), την παρεμπόδιση της πρόσβασης στις μεταφορές πυρηνικών υλικών κ.λπ.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ

Οι ρωσικές υβριδικές απειλές εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης…

Οι υβριδικές απειλές από το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν συνδυάζουν μυστικές τακτικές, όπως η παραπληροφόρηση, οι κυβερνοεπιθέσεις και η οικονομική χειραγώγηση.

Την τελευταία δεκαετία, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν αναπτύξει σαφή κατανόηση ότι ο υβριδικός πόλεμος του Κρεμλίνου αποτελεί σημαντική πρόκληση ασφαλείας, η οποία απαιτεί συντονισμένα αντίμετρα και συνεχή επαγρύπνηση.

Αυτή ήταν μία από τις οκτώ προτεραιότητες πολιτικής που τέθηκαν για τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή εν μέσω στοιχείων ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο τέτοιες τεχνικές για να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων και την κοινή γνώμη στη Δύση, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας.

Οι επιχειρήσεις επιρροής αυξάνονται στη γειτονιά της Ε.Ε. Από το 2016, η Ε.Ε. έχει αναπτύξει φιλόδοξες προτάσεις μέσω του Κοινού Πλαισίου για την Αντιμετώπιση των Υβριδικών Απειλών και συμφωνώντας σε μια ενιαία θέση για την αύξηση της ανθεκτικότητας και την ενίσχυση των δυνατοτήτων, τα οποία αποτελούν θεμελιώδη έγγραφα για την απάντηση του μπλοκ. Αργότερα ενισχύθηκαν με τη δημιουργία μιας υβριδικής εργαλειοθήκης της Ε.Ε., μιας ολοκληρωμένης συλλογής μεθόδων για την αντιμετώπιση απειλών μεταξύ τομέων. Αντιδρώντας στην αυξανόμενη παραπληροφόρηση, η Ε.Ε. πρότεινε μια ευρεία έννοια χειραγώγησης και παρέμβασης ξένων πληροφοριών (FIMI), ενώ οι υβριδικές απειλές αντιμετωπίστηκαν, επίσης, ευρέως στη Στρατηγική της Ενωσης Ασφαλείας της Ε.Ε.

Επίτροποι

Είναι ενθαρρυντικό ότι τέσσερις Ευρωπαίοι Επίτροποι έχουν επιφορτιστεί με την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών, παραπληροφόρησης και ανθεκτικότητας. Η αντιπρόεδρος Henna Virkkunen θα επικεντρωθεί στην ψηφιακή ασφάλεια και την παραπληροφόρηση, ενώ η ύπατη εκπρόσωπος Kaja Kallas θα επιβλέπει τις απαντήσεις σε υβριδικές απειλές στην εξωτερική πολιτική, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας Ε.Ε.-ΝΑΤΟ. Ο Michael McGrath θα επικεντρωθεί στην εσωτερική ανθεκτικότητα και τις δημοκρατικές διαδικασίες μαζί με τον Hadja Lahbib, ο οποίος θα αναλάβει την ευθύνη για την ανθεκτικότητα και τη διαχείριση κρίσεων.

Επιπλέον, μια έκθεση του πρώην Φινλανδού προέδρου, Sauli Niinistö, που ζητήθηκε από τη νέα Επιτροπή, προτείνει την ενίσχυση των κοινών δυνατοτήτων της Ε.Ε., τη βελτίωση του διασυνοριακού συντονισμού και την ευθυγράμμιση της στρατιωτικής και πολιτικής ετοιμότητας, για να διασφαλιστεί μια ισχυρή και ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή απάντηση.

…και πώς αντιμετωπίζονται

Μια αποτελεσματική πολιτική υβριδικών απειλών της Ε.Ε. απαιτεί τους ακόλουθους 10 βασικούς στόχους και πρωτοβουλίες:

1 Η αντιμετώπιση υβριδικών απειλών να γίνει κορυφαία προτεραιότητα στην ατζέντα της Ε.Ε.

2 Εισαγωγή της αποτροπής με τιμωρία ως βασικό στοιχείο της στρατηγικής. Αυτό πρέπει να περιλαμβάνει τιμωρητικά μέτρα, όπως κυρώσεις σε άτομα και οντότητες, κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων και νομικές ενέργειες.

3 Δημιουργία λίστας με τα τρωτά σημεία της Ρωσίας και εκείνων που εμπλέκονται σε κακοήθεις δραστηριότητες.

4 Υποστήριξη ανεξάρτητων ρωσόφωνων Μέσων για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας του Κρεμλίνου.

5 Επιτάχυνση της εφαρμογής των προτάσεων της Εκθεσης Niinistö. Ενίσχυση τεχνικών και πνευματικών συστημάτων για την παρακολούθηση υβριδικών απειλών, συμπεριλαμβανομένων των μονάδων EU Hybrid Fusion Cell και Stratcom.

6 Ενίσχυση των κανονισμών της Ε.Ε. για την προστασία στρατηγικών τομέων από ξένες παρεμβάσεις και συγκεκαλυμμένη ιδιοκτησία για τον αποκλεισμό εχθρικών κρατών.

7 Διεξαγωγή κοινών ασκήσεων και εκπαίδευσης της Ε.Ε. για την ενίσχυση της ετοιμότητας, εστιάζοντας σε χώρες που στοχοποιούνται συχνά από εχθρική επιθετικότητα.

8 Θέσπιση σαφών και ισχυρών μέτρων για την προστασία των εκλογών από την εχθρική προπαγάνδα και τις ξένες παρεμβάσεις.

9 Χρησιμοποιήστε ρυθμιστικούς μηχανισμούς της Ε.Ε. για να ενθαρρύνετε τις διαδικτυακές πλατφόρμες να αντιμετωπίζουν την παραπληροφόρηση σύμφωνα με τον Κώδικα Πρακτικής για την Παραπληροφόρηση.

10 Ενίσχυση της κοινωνικής ανθεκτικότητας με τη συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και του τομέα της πληροφορικής στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών.