Αυτή η ανταλλαγή πυρών μεταξύ των δύο χωρών (οι οποίες ιστορικά απέφευγαν να στοχοποιήσουν άμεσα τα εδάφη η μία της άλλης) έχει εγείρει φόβους για μια δυνητικά σοβαρή στρατιωτική κλιμάκωση στην περιοχή. Το χτύπημα του Ισραήλ πραγματοποιήθηκε κατά ιρανικής στρατιωτικής τοποθεσίας που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το Κέντρο Πυρηνικής Τεχνολογίας του Ισφαχάν, το οποίο φιλοξενεί πυρηνικούς αντιδραστήρες έρευνας, μονάδα μετατροπής ουρανίου και μονάδα παραγωγής καυσίμου, μεταξύ άλλων εγκαταστάσεων.

Αν και η επίθεση δεν είχε άμεσο στόχο τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, προηγούμενες αναφορές υποδηλώνουν ότι το Ισραήλ εξέταζε τέτοιες επιθέσεις. Η ιρανική ηγεσία, με τη σειρά της, απείλησε να επανεξετάσει την πυρηνική της πολιτική και να προωθήσει το πρόγραμμά της σε περίπτωση επίθεσης σε πυρηνικές εγκαταστάσεις. Αυτά τα γεγονότα υπογραμμίζουν την απειλή από τη δυναμική της περιφερειακής κλιμάκωσης που δημιουργεί η πυρηνική ικανότητα του Ιράν κοντά στο κατώφλι της βόμβας, η οποία του δίνει την αντίληψη ενός συγκεκριμένου βαθμού αποτροπής (τουλάχιστον έναντι των άμεσων αντιποίνων των ΗΠΑ), ενώ παράλληλα χρησιμεύει ως ένας ευνόητα δελεαστικός στόχος για την ισραηλινή επίθεση.

Καθώς οι εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχουν απομακρυνθεί από τον παραδοσιακό χαρακτήρα του πληρεξουσίου και εκδηλώνονται ως άμεσες επιθέσεις κατά των εδαφών της άλλης πλευράς, η επείγουσα ανάγκη εξεύρεσης έγκαιρης και μη στρατιωτικής λύσης στο ιρανικό πυρηνικό ζήτημα έχει αυξηθεί σημαντικά.

Ενώ η τρέχουσα εκτίμηση είναι ότι το Ιράν δεν διαθέτει πυρηνικά όπλα, η Ισλαμική Δημοκρατία διατηρεί ένα πολύ προηγμένο πυρηνικό πρόγραμμα, που της επιτρέπει να αναπτύξει μια ικανότητα πυρηνικών όπλων σχετικά γρήγορα (αν το αποφασίσει). Η ικανότητα «κοντά στο κατώφλι» του Ιράν δεν απέτρεψε το Ισραήλ από το να αναλάβει την πρόσφατη επίθεσή του. Αλλά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι ένας δελεαστικός στόχος για μια επίθεση που θα μπορούσε να έχει δυνητικά αποσταθεροποιητικές συνέπειες.

Το Ιράν θεωρεί το πυρηνικό του πρόγραμμα ως αποτρεπτικό μέσο κατά τυχόν άμεσων επιδρομών των ΗΠΑ ή εισβολής στο έδαφός του, ενεργώντας ως… ασφαλιστήριο συμβόλαιο κατά αυτής. Αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια μιας απόπειρας εισβολής, το Ιράν θα μπορούσε γρήγορα να παράξει πυρηνικά όπλα. Αυτή η ικανότητα επιτρέπει στην ηγεσία του Ιράν να συμμετάσχει σε αποσταθεροποιητικές δραστηριότητες στην περιοχή με περιορισμένη (αντιλαμβανόμενη) πιθανότητα αντιποίνων κατά του εδάφους του. Οι ανησυχίες για την κλιμάκωση και η πιθανή ιρανική ώθηση προς την οπλοποίηση του πυρηνικού του προγράμματος μπορεί να ήταν ένα από τα πολλαπλά ζητήματα που συνέβαλαν στην άρνηση των ΗΠΑ να συμμετάσχουν σε ισραηλινά αντίποινα μετά τα πλήγματα του Ιράν στις 13 Απριλίου στο Ισραήλ.

Το Ισραήλ βλέπει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα ως υπαρξιακή απειλή και επιδιώκει εδώ και καιρό την εξάλειψή του. Η επίθεση του Ισραήλ σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις κοντά σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις -και ενάντια στο σύστημα αεράμυνας του Ιράν για τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις- φαίνεται να έχει βαθμονομηθεί ακριβώς για να καταδείξει ότι το Ισραήλ έχει τη δυνατότητα να επιτεθεί απευθείας σε βαριά προστατευμένες πυρηνικές εγκαταστάσεις βαθιά εντός του Ιράν.

Δελεαστικός στόχος

Στις 19 Απριλίου, το Ισραήλ πραγματοποίησε πλήγμα στην 8η Αεροπορική Βάση Shekari, κοντά στην πόλη Ισφαχάν. Η αεροπορική βάση βρίσκεται μόλις 22 χιλιόμετρα βόρεια από το πυρηνικό συγκρότημα του Ισφαχάν και περίπου 105 χιλιόμετρα νότια του εργοστασίου εμπλουτισμού ουρανίου στη Nατάνζ.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν θα συνεχίσουν να αποτελούν δελεαστικό στόχο για το Ισραήλ σε οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ των δύο. Επιπλέον, το Ισραήλ μπορεί επίσης να συμπεράνει ότι η δική του αδήλωτη πυρηνική ικανότητα στην Ντιμόνα στην έρημο Νεγκέβ απέτυχε να λειτουργήσει αποτρεπτικά έναντι δύο μεγάλων επιθέσεων στο έδαφός του. Οι επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και του Ιράν στις 13 Απριλίου πιθανότατα ενίσχυσαν την αίσθηση στρατηγικής ευπάθειας του Ισραήλ, αν και αυτή η αντίληψη μπορεί να μετριάστηκε εν μέρει από τη σε μεγάλο βαθμό επιτυχή άμυνα ενάντια στις απόπειρες επιδρομών με drones και πυραύλους.

Το Ισραήλ στόχευε ιστορικά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μέσω σχετικά περιορισμένων σαμποτάζ με τη μορφή κυβερνοεπιθέσεων, δολοφονιών επιστημόνων και βομβών που τοποθετήθηκαν σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Αυτή η στρατηγική επέτρεψε στο Τελ Αβίβ να γυρίσει επανειλημμένα τον χρόνο πίσω στην πυρηνική πρόοδο του Ιράν, παραμένοντας επομένως σε μεγάλο βαθμό εντός των «κανόνων» που έχουν θεσπίσει Ιράν και Ισραήλ στη διεξαγωγή του σκιώδους πολέμου τους.

Τώρα, με τις δύο χώρες να χτυπούν ανοιχτά η μία την άλλη, τα δεδομένα αλλάζουν.

Κακές επιλογές

Η πιθανότητα ιρανικής οπλοποίησης και ισραηλινών επιθέσεων στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρή κλιμάκωση και, ενδεχομένως, σε μια ευρύτερη στρατιωτική σύγκρουση στην περιοχή. Αν το Ιράν αναμένει ότι το Ισραήλ προετοιμάζεται να πραγματοποιήσει πλήγματα κατά των πυρηνικών του εγκαταστάσεων, μπορεί να αποφασίσει να σπεύσει προς την παραγωγή πυρηνικού όπλου προτού το Ισραήλ προλάβει να προκαλέσει οποιαδήποτε σημαντική ζημιά στην ικανότητά του να το κάνει γρήγορα. Με τη σειρά του, αναμένοντας μια προκαταρκτική ώθηση προς τα πυρηνικά όπλα από την Τεχεράνη, η Ιερουσαλήμ μπορεί να παρακινηθεί να πραγματοποιήσει πλήγματα για να αποτρέψει το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικού όπλου.

Πρώτο: Η διαφορά στα χρονοδιαγράμματα εδώ ευνοεί το Ισραήλ και δημιουργεί κίνδυνο για το Ιράν. Το πρώτο θα μπορούσε να επιχειρήσει ένα χτύπημα σε σύντομο χρονικό διάστημα -ίσως ημέρες ή εβδομάδες-, ενώ το Ιράν θα χρειαζόταν πιθανώς αρκετούς μήνες έως έναν χρόνο από το σημείο της απόφασης να αποκτήσει ένα βιώσιμο όπλο, αν και οι εκτιμήσεις παραμένουν αβέβαιες.

Δεύτερο: Η Τεχεράνη μπορεί να λάβει την απόφαση να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα ως απάντηση σε περιορισμένο ισραηλινό χτύπημα στις πυρηνικές της εγκαταστάσεις. Το ιρανικό πυρηνικό συγκρότημα είναι πολύ διασκορπισμένο, οι βασικές εγκαταστάσεις πολύ σκληρές και η πυρηνική τεχνογνωσία πολύ παγιωμένη για να εξαλειφθεί μέσω περιορισμένων στρατιωτικών επιθέσεων. Οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν στο Natanz και το Fordow, όπου το Ιράν παράγει το σχάσιμο υλικό που απαιτείται για την παραγωγή πυρηνικών όπλων, είναι είτε πλήρως (στην περίπτωση της εγκατάστασης εμπλουτισμού στο Fordow) είτε εν μέρει (στη Natanz) υπόγειες και προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό. Οποιοδήποτε ισραηλινό χτύπημα που θα προκαλούσε ζημιά σε άλλες ιρανικές πυρηνικές τοποθεσίες -όπως η παραγωγή φυγοκεντριστών ή οι εγκαταστάσεις μετατροπής ουρανίου ή ακόμα και ο ερευνητικός αντιδραστήρας βαρέος ύδατος Khonab που δεν λειτουργεί ακόμη- θα απέτρεπε το πρόγραμμα αλλά τελικά θα άφηνε το Ιράν με την ικανότητα να συνεχίσει να επιταχύνει τον εμπλουτισμό του ουρανίου, πιθανώς να κινηθεί προς την παραγωγή ουρανίου οπλικής ποιότητας (εμπλουτισμένο 90% με ουράνιο 235).

Τρίτο: Οποιοδήποτε έργο που μπορεί να εκτελεί επί του παρόντος το Ιράν για να εξοπλίσει την πυρηνική του τεχνολογία πιθανότατα θα εκτελούνταν σε διάσπαρτες και άγνωστες τοποθεσίες, καθιστώντας τη στρατιωτική στόχευση πολύ δύσκολη.

Τέταρτο: Αν το Ιράν εκτιμήσει ότι οι περιφερειακοί πληρεξούσιοι και οι ικανότητές τους σε πυραύλους και drone ήταν ανεπαρκείς για να αποτρέψουν το Ισραήλ από τη διεξαγωγή άμεσων επιδρομών εναντίον του στρατηγικά σημαντικού πυρηνικού του προγράμματος, η Τεχεράνη μπορεί να δει τον πραγματικό οπλισμό του πυρηνικού του προγράμματος ως τη μόνη επιλογή που απομένει, που μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια του ιρανικού καθεστώτος.

Πέμπτο: Χωρίς να αναπτύξει πλήρη ικανότητα πυρηνικών όπλων, το Ιράν μπορεί πρώτα να απαντήσει εμπλουτίζοντας ουράνιο σε επίπεδα οπλικής ποιότητας. Ενώ το ουράνιο οπλικής ποιότητας από μόνο του δεν αρκεί για την παραγωγή πυρηνικού όπλου, θα ήταν ένα αποφασιστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Το Ιράν μπορεί επίσης να ανταποδώσει περαιτέρω ισραηλινές επιθέσεις αποχωρώντας από τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (NPT) του 1968. Την απόσυρση θα ακολουθούσε ο αποκλεισμός των επιθεωρητών της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ) από τη χώρα.

Εκτο: Αυτή η αβεβαιότητα -και μια επίσημη άρνηση της δέσμευσης του Ιράν στο πλαίσιο της NPT να παραιτηθεί από την ικανότητα πυρηνικών όπλων- κινδυνεύει να επιδεινώσει σοβαρά την περιφερειακή αστάθεια. Μια αποχώρηση του Ιράν από την NPT μπορεί επίσης να δώσει κίνητρο για τη διάδοση των πυρηνικών όπλων στην περιοχή, με τη Σαουδική Αραβία να έχει προηγουμένως απειλήσει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα αν το κάνει το Ιράν.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Αμεση εμπλοκή των Αμερικανών

* Το αντιπαραγωγικό αποτέλεσμα ενός περιορισμένου πλήγματος στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα μπορούσε να οδηγήσει το Ισραήλ να εξετάσει μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση για να ανακόψει το πρόγραμμα όσο το δυνατόν πιο αποφασιστικά. Αυτή η επιλογή, ωστόσο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα καταλήξει σε έναν ολοκληρωτικό, εξαιρετικά καταστροφικό πόλεμο μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ, που πιθανώς θα παρασύρει άλλες περιφερειακές χώρες, τις Ηνωμένες Πολιτείες, πιθανώς και άλλες στη σύγκρουση.

* Για να ανατραπεί ουσιαστικά το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με στρατιωτική επιχείρηση, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν χτυπήματα σε εγκαταστάσεις που εκτείνονται σε όλη την ιρανική επικράτεια και θα απαιτούσαν την καταστολή της ιρανικής (και πιθανώς συριακής) αεράμυνας. Η επιχείρηση θα χρειαζόταν επίσης επιθέσεις σε βαλλιστικούς πυραύλους και άλλες στρατιωτικές τοποθεσίες, καθώς διαφορετικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε οποιαδήποτε άμεση ιρανική απάντηση.

* Οι επιθέσεις σε υπόγειες εγκαταστάσεις στο Fordow και στο Natanz θα απαιτούσαν τη χρήση όπλων ικανών να διαπεράσουν αρκετές δεκάδες μέτρα βράχου και οπλισμένου σκυροδέματος πριν εκραγούν μέσα στις εγκαταστάσεις. Το μόνο συμβατικό όπλο που θα μπορούσε εύλογα να το πετύχει αυτό είναι το αμερικανικό GBU-57A/B Massive Ordnance Penetrator, το οποίο -με πάνω από 12 μετρικούς τόνους και μήκος 6 μ.- μπορεί να μεταφερθεί μόνο από μεγάλα αμερικανικά βομβαρδιστικά, όπως το B-2 Spirit με έδρα στο Μιζούρι.

* Αυτή η τακτική πραγματικότητα και η κλίμακα της δύναμης που απαιτείται για να χτυπηθούν τόσοι πολλοί στόχοι σχεδόν ταυτόχρονα υποδηλώνουν ότι ένα επιτυχημένο χτύπημα κατά του μεγαλύτερου μέρους του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν θα απαιτούσε εκτεταμένη υποστήριξη των ΗΠΑ, αν όχι άμεση ανάμιξη.

* Ωστόσο, η πολιτική δυναμική των ΗΠΑ παραμένει στο παρασκήνιο. Με την υποστήριξη των ΗΠΑ, το Ισραήλ μπορεί να αισθάνεται ότι έχει τη στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη που χρειάζεται για να επιφέρει ένα αποφασιστικό πλήγμα στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και να αντιμετωπίσει τις συνέπειες προτού το Ιράν αποφασίσει να οπλίσει.

* Η Ουάσιγκτον θα πρέπει επίσης να συνεχίσει να καθιστά σαφές ότι δεν θα εμπλακεί άμεσα σε καμία επιθετική στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ και ότι θα θέσει όρους για οποιαδήποτε μελλοντική στρατιωτική υποστήριξη στο Ισραήλ στη σύγκρουσή του με το Ιράν πριν φθάσουμε σε δρόμο χωρίς γυρισμό.

Ειδήσεις σήμερα

Λάρισα: Εμφανίστηκαν στην παλαιά εθνική οδό αγριογούρουνα [βίντεο]

Μητσοτάκης για τα 35 νέα λεωφορεία στην Αττική: Η ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών είναι μια πραγματικότητα

Καιρός: Ο Ωμέγα εμποδιστής φέρνει κακοκαιρία με κρύο, βοριάδες και πτώση της θερμοκρασίες – Που θα βρέξει

O Κασσελάκης απαντά σε ΣΥΡΙΖΑ: «Σταλινικές ανακοινώσεις που εκθέτουν το κόμμα»

Νόμπελ Οικονομίας: Στους Ατσεμόγλου, Τζόνσον και Ρόμπινσον το βραβείο

Η Ουκρανία λέει πως κατέστρεψε ρωσικό στρατιωτικό αεροσκάφος σε βάση των Ουραλίων