Οι διαδικασίες πλέον επιταχύνονται και οι αιτούντες άσυλο που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου στην Ε.Ε. θα υπόκεινται σε προκαταρκτικό έλεγχο μέσα σε 7 ημέρες το αργότερο, ενώ η απόφαση θα εκδίδεται το αργότερο σε 6 μήνες.

Το κείμενο της Κομισιόν παρέχει υπόδειγμα για τα εθνικά σχέδια εφαρμογής, που πρέπει να εγκριθούν από τα κράτη-μέλη έως το τέλος του τρέχοντος έτους. Τα βασικά στοιχεία του σχεδίου προβλέπουν τα εξής:

• Αλληλεγγύη. Για πρώτη φορά, η Ε.Ε. διαθέτει μόνιμο, νομικά δεσμευτικό, αλλά ευέλικτο μηχανισμό αλληλεγγύης για να διασφαλίσει ότι κανένα κράτος- μέλος δεν αφήνεται μόνο του όταν υφίσταται πίεση.
• Κοινό σύστημα πληροφοριών (Eurodac).Θα στηρίξει τα κράτη-μέλη, ιδίως όσον αφορά στον καθορισμό της ευθύνης και την παρακολούθηση των δευτερογενών μετακινήσεων ατόμων που ζητούν άσυλο.
• Διαχείριση της μετανάστευσης στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Διαχείριση των παράτυπων αφίξεων υπηκόων τρίτων χωρών και θέσπιση ταχέων, αποτελεσματικών και εξορθολογισμένων διαδικασιών για το άσυλο και την επιστροφή, καθώς και ισχυρών διασφαλίσεων. Ολοι οι παράτυποι μετανάστες θα καταγράφονται και θα υποβάλλονται σε έλεγχο της ταυτότητάς τους. Σε δεύτερο στάδιο, θα εφαρμόζεται υποχρεωτική διαδικασία στα σύνορα για όσους είναι πιθανό να μη χρήζουν διεθνούς προστασίας ή να παρουσιάζουν κίνδυνο για την ασφάλεια.
• Συνθήκες υποδοχής.Για τους αιτούντες διεθνή προστασία υπάρχει νωρίτερα πρόσβαση στην αγορά εργασίας (6 μήνες αντί για 9 μήνες), σωματική και ψυχική υγειονομική περίθαλψη και μεγαλύτερη προστασία για τις οικογένειες, τα παιδιά και τους ευάλωτους αιτούντες. Επιπλέον, η οδηγία για τις συνθήκες υποδοχήςδιαθέτει επίσης νέα εργαλεία, που βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος υποδοχής και συμβάλλουν στην πρόληψη δευτερογενών μετακινήσεων. Για παράδειγμα, τα κράτη-μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να κατανέμουν τους αιτούντες σε καταλύματα και γεωγραφικές περιοχές.
• Δίκαιες διαδικασίες.Η μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. μπορεί να είναι βιώσιμη μόνο εάν επιστρέψουν αποτελεσματικά όσοι δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην Ε.Ε. Ο συντονιστής επιστροφών θα διαδραματίσει καίριο ρόλο για τη βελτίωση του κοινού σχεδιασμού των πτήσεων, καθώς και τη συνεργασία για την επιστροφή στις χώρες τους ατόμων που συνιστούν απειλή για την ασφάλεια.
• Δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα.Θέσπιση αποτελεσματικού και σταθερού επιμερισμού των ευθυνών σε ολόκληρη την Ενωση και μείωση των κινήτρων για δευτερογενείς μετακινήσεις. Επιπλέον, θα θεσπιστούν νέοι κανόνες με στόχο την πρόληψη της κατάχρησης του συστήματος (όπως η υποχρέωση των αιτούντων να υποβάλουν αίτηση στο κράτος-μέλος πρώτης εισόδου).
• Αιτούντες άσυλο και τα ευάλωτα άτομα. Αυξημένη παρακολούθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, με τη διασφάλιση αποτελεσματικών διαδικασιών, με παράλληλη προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ενός πραγματικού και αποτελεσματικού δικαιώματος ασύλου, μεταξύ άλλων, για τους πλέον ευάλωτους, όπως τα παιδιά.

Πότε πρέπει να εφαρμοστεί

Το κοινό σχέδιο εφαρμογής θα υποβληθεί τώρα στο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων και στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθεί ως βάση για την προετοιμασία των εθνικών σχεδίων εφαρμογής των κρατών- μελών, τα οποία πρέπει να υποβληθούν έως τον Δεκέμβριο του 2024. Με βάση το κοινό σχέδιο εφαρμογής, το επόμενο βήμα είναι να καταρτίσουν τα κράτη-μέλη τα αντίστοιχα εθνικά τους σχέδια εφαρμογής έως τις 12 Δεκεμβρίου 2024. Τα κράτη-μέλη μπορούν να βασίζονται στην επιχειρησιακή, τεχνική και χρηματοδοτική στήριξη της Επιτροπής και των οργανισμών της Ε.Ε. καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας.