Aπό τις πανεπιστημιακές εστίες έως τα πολυσύχναστα κέντρα μεγαλουπόλεων ο κόσμος κρατάει λευκά χαρτιά ως σύμβολο διαμαρτυρίας για μια φονική πυρκαγιά σε κτίριο της επαρχίας Σιντζιάνγκ, εξαιτίας του δρακόντειου lockdown. Η πιο δραματική στιγμή ήρθε όταν ακούστηκαν τα συνθήματα «Σι Τζινπίνγκ, παραιτήσου» και «Κομμουνιστικό Κόμμα, κάνε στην άκρη».

Τέτοιες πράξεις στην Κίνα απαιτούν μεγάλη γενναιότητα. Ειδικά όταν ο ισχυρός άνδρας του καθεστώτος έχει εδραιώσει πρόσφατα την απόλυτη εξουσία του σε ένα κομματικό συνέδριο και έχει εξασφαλίσει μια τρίτη θητεία σπάζοντας την παράδοση των προκατόχων του, που είχαν πάρει αποστάσεις από την εποχή της «προσωπολατρίας» του Μάο.

» Πόσο άσχημα είναι τα πράγματα για τον Σι;

Εως τώρα δεν υπάρχει ένδειξη ότι έχει κλονιστεί η θέση του στην κορυφή του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ωστόσο, μιλάμε για το πρώτο κύμα δημόσιας αποδοκιμασίας και αντίστασης στην πολιτική του, εδώ και μία δεκαετία που κυβερνάει την Κίνα. Η δημόσια κατακραυγή είναι πολύ ηχηρή για να μην ακουστεί.

Ο Σι μετέτρεψε τη «zero Covid» πολιτική σε προσωπικό σχέδιο. Από τη στιγμή που ο κόσμος αμφισβητεί τις βασικές επιλογές της -όπως τα μαζικά μοριακά τεστ και τις μάσκες παντού- αναπόφευκτο είναι να χρεωθεί προσωπικά και το πολιτικό κόστος. Ο Χοφούνγκ Χουν, πανεπιστημιακός στο Johns Hopkins, εκτιμά ότι βρισκόμαστε σε φάση που το Κομμουνιστικό Κόμμα και η κοινωνία αναζητούν νέο σημείο ισορροπίας. Στην πορεία, λοιπόν, είναι λογικό να υπάρξουν συγκρούσεις και αστάθεια.

» Πόσο βάρος έχει η λαϊκή αποδοκιμασία;

Το τελευταίο συγκρίσιμο ιστορικό επεισόδιο ήταν η φοιτητική εξέγερση του 1989. Τότε όμως οι διαδηλώσεις ήταν πολύ μεγαλύτερες σε μέγεθος και οι φοιτητές κατέλαβαν την εμβληματική Πλατεία της Ουράνιας Γαλήνης (Τιενανμέν) στην καρδιά του Πεκίνου. Οι περισσότεροι νέοι άνθρωποι που διαμαρτύρονται σήμερα για τα περιοριστικά μέτρα του Covid δεν έχουν μνήμες από εκείνη την εποχή. Και όχι μόνο αυτό, αλλά στην Κίνα είναι εξαιρετικά δύσκολο να δουν και βίντεο από εκείνα τα γεγονότα εξαιτίας της λογοκρισίας.

Η μεγαλύτερη απειλή για τον Σι προέρχεται από την αφύπνιση εκατομμυρίων νέων, μορφωμένων ανθρώπων, που δείχνουν έτοιμοι να αμφισβητήσουν την εξουσία του.

Φοιτητές σε περισσότερα από 100 πανεπιστήμια εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στους διαδηλωτές, σύμφωνα με τον Κάι Σία, ένα πρώην μέλος της ιδεολογικής σχολής στελεχών του Κομμουνιστικού Κόμματος, που τώρα ζει στις ΗΠΑ.

» Μπορεί να αποφευχθεί η βίαιη καταστολή;

Μολονότι έγιναν πολλές συλλήψεις και βγήκαν τανκς στους δρόμους, έως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές (απόγευμα Πέμπτης) το καθεστώς είχε αποφύγει μια εκτεταμένη αιματηρή καταστολή των διαδηλώσεων, προτιμώντας να τις καταπνίγει εν τη γενέσει τους (αποκλείοντας κεντρικά σημεία, ελέγχοντας κινητά για βίντεο και φωτογραφίες, τρομοκρατώντας τους πολίτες με επισκέψεις στα σπίτια τους, κηρύσσοντας αργία στα πανεπιστήμια κ.λπ.). Η ισχυρή αστυνομική παρουσία απέτρεψε το ξέσπασμα μεγάλων διαδηλώσεων, ενώ στο πλαίσιο της στρατηγικής του καρότου, οι Αρχές της Γκουανζού, μιας πόλης 19 εκατομμυρίων, ήραν το lockdown σε κάποιες συνοικίες, επιτρέποντας προσωρινά τη λειτουργία σχολείων, εστιατορίων και κινηματογράφων.

» Πώς αντιδρά η Δύση;

Καθώς βρίσκεται σε περίοδο κάποιας εξομάλυνσης των σχέσεων με την Κίνα, η Ουάσιγκτον απέφυγε τους υψηλούς τόνους. Σε πρώτη τουλάχιστον φάση ο πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, και ο υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, απέφυγαν να κάνουν δηλώσεις. Μόνο ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζιμ Κίρμπι, εξέφρασε την αλληλεγγύη των ΗΠΑ στους διαδηλωτές και κάλεσε την κινεζική κυβέρνηση να μην τους πειράξει. Κάπως πιο έντονη ήταν η προσωπική παρέμβαση του Καναδού πρωθυπουργού, Τζάστιν Τριντό, υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, κάτι που δικαιολογείται από τη μίνι «προσωπική βεντέτα», που άνοιξε με τον Σι Τζινπίνγκ στην τελευταία σύνοδο του G20.

Κατά τα άλλα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, δεν ματαίωσε το προγραμματισμένο ταξίδι του στο Πεκίνο, επιτρέποντας μάλιστα στους Κινέζους να του… πάρουν δείγμα DNA μέσα από rapid test (κάτι π.χ. που είχε αποφύγει ο Μακρόν όταν πήγε στη Μόσχα).

Η πλέον σκληρή αντίδραση ήρθε από τον Βρετανό πρωθυπουργό, Ρίσι Σούνακ, ο οποίος προανήγγειλε το τέλος της «χρυσής εποχής» στις σχέσεις Κίνας-Ηνωμένος Βασιλείου, χαρακτηρίζοντας επιπλέον την Κίνα εχθρό «των αξιών και των συμφερόντων μας». Εξάλλου, ο εκπρόσωπος του Γερμανού καγκελάριου Ολαφ Σολτς, Στέφεν Χεμπεστράιτ, διερωτήθηκε γιατί η Κίνα επιμένει να μην αγοράζει δυτικά εμβόλια, αντί να καταφεύγει σε τόσο αυστηρά μέτρα καταναγκασμού των πολιτών της.

Ποιες είναι οι επιλογές του Σι

Με την κατάσταση να είναι έκρυθμη οι επιλογές του Σι Τζινπίνγκ για τη συνέχεια είναι αρκετά περιορισμένες. Από την αρχή της πανδημίας δεν έκρυψε την προτίμησή του στα δρακόντεια lockdowns για τον περιορισμό του κορονοϊού – μέτρα που έχουν κρατήσει μερικά εκατομμύρια Κινέζους «φυλακισμένους» στα σπίτια τους έως και για 100-120 ημέρες. Η Κίνα εξακολουθεί να αρνείται την εισαγωγή δυτικών εμβολίων mRNA (Ρfizer, Moderna), που έχουν αποδειχθεί πιο αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των παραλλαγών του κορονοϊού. Ο αριθμός των κρουσμάτων στο Πεκίνο διπλασιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα και συνέχισε να βαίνει αυξανόμενος.

Ακόμη, πάντως, και οι στατιστικές που δίνουν οι κινεζικές Αρχές, με τα κρούσματα να κυμαίνονται λίγο πάνω-λίγο κάτω από τα 40.000, αφορούν ένα μικρό κλάσμα του συνολικού κινεζικού πληθυσμού του 1,43 δισεκατομμυρίου. Επισήμως μόνο 5.200 άνθρωποι έχουν πεθάνει από Covid-19 στην Κίνα από το ξεκίνημα της πανδημίας, με τον πραγματικό αριθμό να εκτιμάται αρκετά υψηλότερος.

Οπως και να έχει, μια απότομη άρση των μέτρων θα πυροδοτήσει έξαρση των μολύνσεων σε έναν πληθυσμό που δεν είναι επαρκώς εμβολιασμένος, ιδίως στις μεγάλες ηλικίες. Τα νοσοκομεία της Κίνας δεν έχουν επαρκείς ΜΕΘ για να ανταποκριθούν σε ένα φαινόμενο τύπου Μπέργκαμο, ενώ θεωρείται μάλλον απίθανο να ρίξει η κυβέρνηση την εθνική της υπερηφάνεια και να προμηθευτεί εμβόλια από τη Δύση. Γι’ αυτό το πιθανότερο σενάριο είναι να συνεχίσει ο Σι στην ίδια γραμμή, ανοίγοντας κατά τόπους μικρές βαλβίδες εκτόνωσης, με την ελπίδα η διαμαρτυρία κάποια στιγμή να κοπάσει. Ή, έστω, να μη φουντώσει ακόμη περισσότερο.

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΖΙΑΝΓΚ ΖΕΜΙΝ

Απειλή για τον «αρκούδο» o νεκρός «βασιλιάς βάτραχος»

Την τράπουλα της κοινωνικής αναταραχής στην Κίνα ήρθε να ανακατέψει ο θάνατος του πρώην προέδρου και γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος, Ζιανγκ Ζεμίν, σε ηλικία 96 ετών. Μιας πολιτικής φιγούρας με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά από τον Σι Τζινπίνγκ, τον οποίο τα αυθόρμητα αντιπολιτευόμενα κινήματα θα μπορούσαν θεωρητικά να χρησιμοποιήσουν ως αντίπαλον δέος.

Λόγω των χαρακτηριστικών του προσώπου του και γενικά του σωματότυπού του, ο εκλιπών ηγέτης είχε περάσει στη λαϊκή αργκό ως «βασιλιάς βάτραχος» («King Toad»). Για τους ίδιους λόγους ο Σι Τζινπίνγκ αποκαλείται «Teddy Bear» («αρκούδος» ή «αρκουδάκι», όπως αυτά που έχουν τα παιδιά στα δωμάτιά τους). Αυτά, βέβαια, μακριά από τα αυτιά της εξουσίας και, κυρίως, στους κύκλους των αντιφρονούντων του εξωτερικού.

Το παρελθόν

Ο μεγάλος εφιάλτης του Σι Τζινπίνγκ θα ήταν να επαναληφθεί (όχι σαν φάρσα) ο Απρίλιος του 1989. Τότε ο θάνατος του πρώην ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος, Χου Γιαομπάνγκ, πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας στη χώρα, που κατεστάλησαν βίαια από τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό τον Ιούνιο.

Μπορεί ο ισορροπιστής Ζεμίν να μην ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής (όπως δεν ήταν και ιδιαίτερα αντιπαθής). Ομως, τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες οι δημόσιες εκδηλώσεις πένθους μπορεί να δώσουν πρώτης τάξεως αφορμή για λαϊκές συγκεντρώσεις, όπου θα ακουστούν αντικυβερνητικά συνθήματα.

Ο Ζιανγκ Ζεμίν δεν ήταν ιδιαίτερα δημοκράτης, αλλά στην περίοδο της «βασιλείας» του (1989-2002) άνοιξε την οικονομία της Κίνας στη Δύση και επέτρεψε την εγγραφή καπιταλιστών επιχειρηματιών στο Κόμμα, βάζοντας ταυτόχρονα τη χώρα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και αποκαθιστώντας τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Δικό του έργο θεωρείται και η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων από το Πεκίνο το 2008. Σε κάθε περίπτωση το όραμά του ήταν πολύ διαφορετικό από το εθνικιστικό-ιμπεριαλιστικό σχέδιο του Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος θέλει να μετατρέψει την Κίνα σε παγκόσμια δύναμη, ανταγωνιστική στις ΗΠΑ.

ΣΑΝ… ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ

Για την ιστορία η «καρτουνοποίηση» του Ζιανγκ Ζεμίν και του Σι Τζινπίνγκ έγινε viral στο Χονγκ Κονγκ, ιδίως κατά τη λεγόμενη δημοκρατική «Εξέγερση της Ομπρέλας», το 2014. Tα memes με τη βατραχίσια φιγούρα του Ζεμίν έδιναν κι έπαιρναν, όπως και οι σατιρικές εξομοιώσεις του Σι με τον «Γουίνι το αρκουδάκι». Εξ αυτού του λόγου οι Αρχές απαγόρευσαν τη δημοφιλή παιδική σειρά στην Κίνα!

Ειδήσεις σήμερα