Για τους Αμερικανούς στρατιωτικούς παρατηρητές της σύγκρουσης αυτός ο πόλεμος, όπως και οι προηγούμενοι ισραηλινοαραβικοί πόλεμοι, πιθανότατα θα δώσουν πολλά μαθήματα. Και ενώ είναι ακόμη πολύ νωρίς για να πούμε ακριβώς ποια θα είναι αυτά τα μαθήματα, δεν είναι πολύ νωρίς να προσδιορίσουμε τα σωστά ερωτήματα που πρέπει να τεθούν καθώς η πολεμική σύγκρουση ξετυλίγεται. Υπάρχουν, λοιπόν, τουλάχιστον τέσσερα μεγάλα ερωτήματα στα οποία ο στρατός θα πρέπει να απαντήσει ενώ μαίνεται ο πόλεμος στη Γάζα.

ΕΡΩΤΗΜΑ 1: Γιατί η Χαμάς έπιασε στον ύπνο το Ισραήλ;

Ισως το πιο θεμελιώδες ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι πώς η Χαμάς μπόρεσε να πραγματοποιήσει μια επίθεση της κλίμακας που είδαμε στις 7 Οκτωβρίου 2023, χωρίς το Ισραήλ να το καταλάβει.

Η επίθεση της Χαμάς προκαλεί έκπληξη, δεδομένων των πολλών πλεονεκτημάτων του Ισραήλ:

• Υπερσύγχρονο τείχος στα σύνορα αξίας πολλών δισ. δολαρίων, εξοπλισμένο με σειρά αισθητήρων.
• Πλήθος πρακτόρων, αξιόπιστες και εξελιγμένες υπηρεσίες πληροφοριών.

Εχουν ήδη γίνει αρκετές προσπάθειες να απαντηθεί τι πήγε λάθος. Οι πρώτες εξηγήσεις δείχνουν σειρά από επιχειρησιακές γκάφες (π.χ. αποτυχία παρακολούθησης ορισμένων επικοινωνιών της Χαμάς). Από την πλευρά του, ο Χαλεβί έχει υποσχεθεί πολλές φορές ότι, όταν τελειώσει ο πόλεμος, «Θα μάθουμε, θα ερευνήσουμε».

Η Shin Bet (η ισραηλινή εγχώρια υπηρεσία πληροφοριών) διά στόματος του επικεφαλής Ρόνιν Μπαρ έχει δώσει παρόμοια υπόσχεση.

Και όμως, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που οι Αμυντικές Δυνάμεις του Ισραήλ πιάνονται στον ύπνο. Ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, το 1973, βρήκε την Αίγυπτο να παραβιάζει με επιτυχία την ισραηλινή γραμμή άμυνας κατά μήκος της διώρυγας του Σουέζ. Αυτό συνέβη γιατί το Ισραήλ είχε επαναπαυτεί στις δάφνες της επιτυχίας του Πολέμου των Εξι Ημερών, το 1967. Σε εκείνον τον πόλεμο το Ισραήλ είχε νικήσει έναν πολύ μεγαλύτερο συνασπισμό αραβικών κρατών. Το 1973 οι Ισραηλινοί πίστευαν ότι η προηγούμενη επιτυχία τους θα συνεχιζόταν και στο μέλλον. Εκαναν λάθος όμως.

ΕΡΩΤΗΜΑ 2: Ο Δαυίδ μπορεί να νικήσει ξανά τον Γολιάθ;

Οι αμυντικές δυνάμεις του Ισραήλ βασίζονται εδώ και καιρό στην τεχνολογική υπεροχή τους για να εγγυηθούν το στρατιωτικό πλεονέκτημά τους. Οι Ενοπλες Δυνάμεις ήταν στην πρώτη γραμμή σειράς στρατιωτικών τεχνολογικών καινοτομιών (από την ενεργό άμυνα για τεθωρακισμένα οχήματα έως την περίφημη αντιπυραυλική ασπίδα Iron Dome). Το τείχος της Γάζας προοριζόταν, επίσης, να είναι μια επίδειξη τέτοιων καινοτομιών: χαλύβδινος τοίχος ύψους 10 μέτρων, ενισχυμένος με τσιμεντένιο φράγμα σκαμμένο κάτω από τη γη, φορτωμένος με εξαιρετικό σύστημα αισθητήρων που συνδέονται με πολυβόλα μεγάλου διαμετρήματος που μπορούν να πυροβολήσουν αυτομάτως. Ο τοίχος φαινόταν να είναι ένα θαύμα πολεμικής τεχνολογίας.

Σε μια βίαιη ανατροπή της μοίρας, ωστόσο, στις 7 Οκτωβρίου η Χαμάς έγινε ο «Δαυίδ» που νίκησε τον «Γολιάθ» του Ισραήλ. Εκεί όπου οι Ισραηλινοί είχαν αναπτύξει εξελιγμένους αισθητήρες εδάφους συνδεδεμένους με κυψελοειδείς πύργους που ήταν συνδεδεμένοι με τηλεκατευθυνόμενα πολυβόλα και θέσεις διοίκησης, η Χαμάς κατέρριψε βασικούς κυψελοειδείς κόμβους με μικρά drones που μετέφεραν μικρά πυρομαχικά. Εκεί που οι Ισραηλινοί είχαν κατασκευάσει ένα ψηλό, ατσάλινο τείχος, η Χαμάς το παραβίασε με βασικά εκρηκτικά και μπουλντόζες. Ακόμη και η επίθεση με αλεξίπτωτο πλαγιάς της Χαμάς δεν είναι κάτι καινοτόμο. Αλλες παλαιστινιακές μαχητικές ομάδες χρησιμοποίησαν παρόμοια τακτική, αν και σε μικρότερη κλίμακα, πριν από περίπου 35 χρόνια.

Ο πόλεμος της σήραγγας

Μία από τις βασικές επιχειρησιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ισραηλινός στρατός (όταν επιχειρηθεί η χερσαία επίθεση) είναι το μετρό της Γάζας: ένας λαβύρινθος σηράγγων μήκους 500 χιλιομέτρων, σύμφωνα με πληροφορίες, κάτω από τη Λωρίδα. Ομως, όση λαϊκή προσοχή και αν έχουν λάβει τα τούνελ τις τελευταίες εβδομάδες, αξίζει να θυμόμαστε ότι ο… πόλεμος των σήραγγας χρονολογείται από την αρχαιότητα. Η Ισραηλινή Αμυντική Δύναμη, από την πλευρά της, έχει αρπάξει την ανάπτυξη λύσεων στο πρόβλημα της σήραγγας από τον τελευταίο μεγάλο χερσαίο πόλεμο στη Γάζα, την επιχείρηση «Προστατευτική Ακμή». Ο στρατός έχει αναπτύξει σειρά από καλύτερους μηχανισμούς ανίχνευσης για τον εντοπισμό των σηράγγων, καθώς και τη χρήση ρομποτικής για την έρευνά τους.

Τελικά, η επιχείρηση «Swords of Iron» θα δοκιμάσει το «χτύπημα για τα λεφτά» που λαμβάνει ένας σύγχρονος στρατός από τέτοιες λύσεις υψηλής τεχνολογίας και σε ποιο βαθμό μπορούν να αντιμετωπιστούν χρησιμοποιώντας φθηνότερες, απλούστερες τεχνολογίες. Αυτά τα μαθήματα θα ισχύουν για την Ισραηλινή Αμυντική Δύναμη, φυσικά, αλλά θα είναι επίσης σχετικά με τις Ηνωμένες Πολιτείες (έναν άλλο στρατό που βασίζεται παρόμοια στην ιδέα των τεχνολογικών ασημένιων σφαιρών).

ΕΡΩΤΗΜΑ 3: Πώς θα αντιμετωπιστεί το αντάρτικο στη Λωρίδα της Γάζας;

Η πρόκληση για το πώς να πολεμήσετε σε πυκνά αστικά κέντρα (χωρίς να τα ισοπεδώσετε) απασχολεί τους στρατιωτικούς σχεδιαστές για δεκαετίες. Μέχρι στιγμής, το πρόσφατο ιστορικό αρχείο εδώ είναι θλιβερό. Σε μάχες όπως στο Γκρόζνι, στη Φαλούτζα, στη Μοσούλη κ.λπ., όταν οι στρατοί συνάντησαν έναν αποφασισμένο αντίπαλο σε ένα αστικό περιβάλλον, το αποτέλεσμα ήταν, τις περισσότερες φορές, η απόλυτη καταστροφή. Δεν είναι περίεργο που ο στρατός των ΗΠΑ είναι μπερδεμένος με το πρόβλημα των μαχών σε μεγαλουπόλεις (πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα δέκα εκατομμυρίων ή περισσότερων ανθρώπων) για χρόνια. Με τα δύο εκατομμύρια και πλέον κατοίκους στριμωγμένους σε μια περιοχή περίπου στο μέγεθος της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ η Γάζα θα είναι μια δοκιμαστική περίπτωση για το πόσο μακριά έχουν φτάσει οι στρατοί στην επίλυση αυτής της πρόκλησης.

Με τα χρόνια, η στρατιωτική δύναμη του Ισραήλ έχει δοκιμάσει ποικιλία επιχειρησιακών τεχνικών. Η επιχείρηση «Cast Lead», το 2008-2009, παρουσίασε μια σχετικά γρήγορη αλλά βαθιά ώθηση στη Γάζα. Αντίθετα, η «Operation Protective Edge», το 2014, παρουσίασε χερσαίες μάχες κατά μήκος της περιφέρειας, καθώς το Ισραήλ προσπαθούσε να εξουδετερώσει το διασυνοριακό δίκτυο σήραγγας της Χαμάς. Αλλες ισραηλινές προσπάθειες να ελέγξει τη Λωρίδα επικεντρώθηκαν σε επιχειρήσεις μόνο με αεροδυναμική/χρήση αεροσκαφών όπως το «Pillar of Defense», το 2012. Δεδομένων των δηλωθέντων στόχων του Ισραήλ για την καταστροφή της Χαμάς και τη διάσωση των 230 ή περισσότερων ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς, ο ισραηλινός στρατός πιθανότατα θα πρέπει να πραγματοποιήσει μια πολύ πιο έντονη επιχείρηση από ό,τι στο παρελθόν.

Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι έχει, ήδη, πλήξει περισσότερους από 5.500 στόχους εντός της Γάζας. Δυστυχώς, οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για χιλιάδες νεκρούς, δεκάδες χιλιάδες τραυματίες και εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους στη Γάζα. Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν, λοιπόν, ότι η μάχη στα αστικά κέντρα -χωρίς μαζική καταστροφή- παραμένει άλυτο επιχειρησιακό πρόβλημα.

Αν ο ισραηλινός στρατός θέλει πραγματικά να καθαρίσει το τεράστιο σύστημα σηράγγων της Χαμάς, οι Ισραηλινοί θα πρέπει να βάλουν σημαντικές ποσότητες χερσαίας δύναμης μάχης -τανκ, μηχανοκίνητο πεζικό, πυροβολικό, όλμους, μηχανικούς- στο έδαφος, προκειμένου να μπουν σε κτίρια και υπόγεια. Και ενώ το Ισραήλ έχει λάβει κάποια μέτρα για να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες αμάχων, τελικά θα είναι μια δοκιμή για το αν η αμυντική δύναμη του Ισραήλ (ή οποιοσδήποτε προηγμένος στρατός) μπορεί να πολεμήσει έναν αστικό πόλεμο, να επιτύχει τον στρατηγικό του στόχο και να αφήσει την πόλη ανέπαφη και τον άμαχο πληθυσμό άθικτο.

ΕΡΩΤΗΜΑ 4: Ποια τα μαθήματα για ΗΠΑ και Ισραήλ;

Παρόλο που η επιχείρηση «Swords of Iron» είναι πιθανότατα ακόμη στα σπάργανα, αυτός ο πόλεμος φαίνεται ότι θα αποτελέσει σημείο καμπής για τη Μέση Ανατολή και για τον ρόλο των ΗΠΑ στην περιοχή. Ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί ο πόλεμος, θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες συνέπειες για τις ισραηλοαμερικανικές σχέσεις. Ο πόλεμος θα δώσει, επίσης, πληθώρα γνώσεων σχετικά με τη φύση της σύγχρονης μάχης που θα απασχολεί τους στρατιωτικούς αναλυτές για τα επόμενα χρόνια.

Τελικά, είναι πολύ νωρίς για να πούμε ποιες θα είναι οι απαντήσεις σε οποιοδήποτε από αυτά τα τέσσερα μεγάλα ερωτήματα, αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο: θα υπάρξουν μαθήματα από αυτή τη σύγκρουση για τον στρατό των ΗΠΑ. Τα πρώτα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ορισμένα από τα ίδια ζητήματα, τα οποία αντιμετώπισαν οι ΗΠΑ τις τελευταίες δύο δεκαετίες στο Ιράκ και το Αφγανιστάν (στρατηγικός αιφνιδιασμός, μάχες σε αστικές περιοχές σχεδιασμός για μεταπολεμικά ζητήματα), παραμένουν άλυτα τουλάχιστον στο ισραηλινό πλαίσιο.

Οι Αμερικανοί ειδικοί, λοιπόν, θα πρέπει να αναρωτηθούν: θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι καλύτερο; Αν όχι, τότε οι ΗΠΑ έχουν ακόμα περισσότερα να μάθουν. Πριν από πενήντα χρόνια, ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, το 1973, ώθησε τον στρατό των ΗΠΑ να επανεξετάσει την προσέγγισή του στον σύγχρονο πόλεμο και «το εμβληματικό δόγμα της Μάχης AirLand». Αυτή η σύγκρουση, επίσης, μπορεί να προσφέρει εξίσου βαθιές γνώσεις. Ωστόσο, αν ο στρατός των ΗΠΑ επιλέγει να μάθει και να υιοθετήσει αυτά τα μαθήματα, είναι ένα άλλο ερώτημα για το οποίο δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακόμη την απάντηση.

Ειδήσεις σήμερα

Ισραήλ: Επιχειρεί στη Γάζα ο στρατός – Πάνω από 8.000 οι νεκροί, το Ιράν διαμηνύει ότι το Ισραήλ «ξεπέρασε τις κόκκινες γραμμές»

Τουρκία: Ο πρέσβης του Ισραήλ χαρακτήρισε τον Ερντογάν «φίδι» – Η οργισμένη αντίδρασή του

Από την Αθήνα ως το Βερολίνο, οι εργαζόμενοι «ματώνουν» για να βγάλουν το νοίκι

Κιβωτός του Νώε: Αρχαιολόγοι αποκαλύπτουν «ερείπια» που βρέθηκαν στον τύμβο σε σχήμα βάρκας της Τουρκίας