Δύο δεκαετίες μετά την κατασκευή του η ρωσική πυρηνική μονάδα μπαίνει στη δεύτερη φάση, με το ταξίδι και την εγκατάστασή του στο μικρό λιμάνι Πέβεκ στον Αρκτικό, 6.400 χλμ. μακριά από τη Μόσχα. Πλέον είναι γεμάτο από πυρηνικό καύσιμο και το πλήρωμα βρίσκεται στη θέση του. Στόχος του τανκ 159 μέτρων, που έχει βαφτεί στα χρώματα της ρωσικής σημαίας, είναι να τροφοδοτήσει με ηλεκτρικό ρεύμα τις κατοικίες της απομακρυσμένης περιοχής και, φυσικά, τις εταιρίες που κάνουν έργα εξόρυξης υδρογονανθράκων και σπάνιων γαιών στην περιοχή Τσουκότκα.

Πίσω από το μεγαλεπήβολο πρότζεκτ βρίσκονται τα σχέδια του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος δεν έχει κρύψει τις φιλοδοξίες του για εξάπλωση στην Αρκτική, κάτι που προκαλεί στις ΗΠΑ ανησυχία σε γεωπολιτικό επίπεδο. Το «Akademik Lomonosov» θα είναι ο πυρηνικός σταθμός που θα λειτουργεί στο βορειότερο σημείο του πλανήτη και πρόκειται να έχει ρόλο-κλειδί στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Περίπου 2 εκατομμύρια Ρώσοι ζουν στις ακτές του Αρκτικού σε χωριά και πόλεις αντίστοιχα με το Πέβεκ, κατοικίες που συχνά είναι προσβάσιμες μόνο με καράβι ή αεροπλάνο, καιρού επιτρέποντος. Παρά τη δύσκολη προσβασιμότητα, αποτελούν υπολογίσιμη δύναμη, καθώς παράγουν το 20% του ΑΕΠ της χώρας και έχουν εξέχουσα σημασία για τα σχέδια της Ρωσίας σχετικά με την εξερεύνηση των κρυφών αποθεμάτων πετρελαίου και αερίου στον Αρκτικό, καθώς τα σιβηρικά αποθέματα μειώνονται.

Οπως διατείνονται οι υπεύθυνοι του πρότζεκτ, μόνο θετικά έχει να προσφέρει ο πλωτός πυρηνικός σταθμός -που λειτουργεί, φυσικά, και ως παγοθραυστικό-, καθώς θα τροφοδοτεί με ρεύμα απομακρυσμένες περιοχές, χωρίς μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις ή μεγάλες επενδύσεις, όπως απαιτούνται στους συμβατικούς σταθμούς ενέργειας σε μια κατά κύρια βάση ακατοίκητη γη.

Καμπανάκι ανησυχίας

Το σχέδιο όμως έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, αφού οργανώσεις και περιβαλλοντολόγοι κάνουν λόγο για «πλωτό Τσέρνομπιλ» ή για το «Τσέρνομπιλ στον πάγο», προτού ακόμη βγει στους τηλεοπτικούς δέκτες η σειρά του HBO «Chernobyl». Η Rosatom, η κρατική εταιρία υπεύθυνη για τα ρωσικά πυρηνικά πρότζεκτ, υποστηρίζει πως τέτοιου είδους κριτική είναι ελλιπής και άδικη. «Αυτό που έγινε στο Τσέρνομπιλ δεν μπορεί να ξανασυμβεί… Και το γεγονός ότι θα βρίσκεται στα νερά του Αρκτικού σημαίνει πως θα ψύχεται συνεχώς».

Μέχρι το τέλος του μήνα το πλοίο που μοιάζει περισσότερο με γιγαντιαίο κουτί αναμένεται να έχει ολοκληρώσει το ταξίδι του κατά μήκος της διαδρομής στη Βόρεια Θάλασσα προς το αρκτικό λιμάνι της ρωσικής πόλης. Πρόκειται για έναν νέο θαλάσσιο δρόμο που δημιουργήθηκε από το λιώσιμο των πάγων, δημιουργώντας καινούργιες εμπορικές διαδρομές μεταξύ Ευρώπης και Κίνας, κάτι το οποίο ελπίζει να εκμεταλλευτεί η Ρωσία. Τόσο η στρατιωτική σημασία της περιοχής όσο και οι εμπορικοί δρόμοι έχουν κινητοποιήσει τη Ρωσία, που κάνει μεγάλες επενδύσεις σε πυρηνικά παγοθραυστικά, υποβρύχια και άλλες τεχνολογίες πυρηνικών στην αρκτική περιοχή.

Η ιδέα του πλωτού πυρηνικού σταθμού δεν είναι καινούργια. Οπως σημειώνει το CNN, ο αμερικανικός στρατός χρησιμοποίησε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα τοποθετημένο σε καράβι στο Κανάλι του Παναμά για περίπου μία δεκαετία το 1960. Για αστικούς λόγους, η αμερικανική εταιρία ενέργειας PSE&G τοποθέτησε έναν πλωτό πυρηνικό σταθμό στις ακτές του Νιου Τζέρσεϊ, αλλά το πρότζεκτ σταμάτησε τη δεκαετία του 1970 εξαιτίας της αντίδρασης του κοινού και των περιβαλλοντικών ανησυχιών.

Η παγκόσμια κοινή γνώμη εξέφρασε τους προβληματισμούς της μετά την έκρηξη στον πυρηνικό αντιδραστήρα στο Τσέρνομπιλ, στη σημερινή Ουκρανία. Στον απόηχο του τραγικού πυρηνικού δυστυχήματος οι κατασκευές δεκάδων πυρηνικών σταθμών σταμάτησαν και ταυτόχρονα υπήρξε επιβράδυνση της χρήσης χαμηλής ισχύος αντιδραστήρων, όπως αυτός που βρίσκεται στο «Akademik Lomonosov».

Με τις μνήμες από την έκρηξη του αντιδραστήρα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας μετά το τσουνάμι το 2011 να είναι ακόμη νωπές, τα διεθνή παρατηρητήρια για τα πυρηνικά επισημαίνουν πως τα βασικά πλεονεκτήματα του πυρηνικού αντιδραστήρα -ευελιξία και ικανότητα να εργαστεί σε απομονωμένα σημεία- φανερώνουν μερικά περίπλοκα ζητήματα ασφαλείας για τη λειτουργία της πλατφόρμας, όπως τη διάθεση του πυρηνικού καυσίμου ή την περίπτωση να χτυπηθεί από ένα πολύ δυνατό κύμα.

Οι ειδικοί υποστηρίζουν, πάντως, πως το «Akademik Lomonosov» είναι ικανό να αντέξει ακόμη και τσουνάμι (μεγέθους 9) και, επειδή βρίσκεται στη θάλασσα, διαθέτει σύστημα ψύχρανσης του αντιδραστήρα 24 ώρες το 24ωρο.

Από την έντυπη έκδοση