Η νέα φιλόδοξη παραγωγή, σε σκηνοθεσία της έμπειρης Αναστασίας Κουμίδου, θα παρουσιαστεί σε πανελλήνια πρώτη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ από τις 14 έως και τις 23 Μαρτίου. Ετσι, ζωντανεύει επί σκηνής το συνειρμικό, αινιγματικό και νεωτερικό σύμπαν του σπουδαίου λογοτέχνη και εικαστικού Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη. Συμμετέχει εξαμελές μουσικό σύνολο, που αποτελείται από διεθνώς εδραιωμένους σολίστ εξειδικευμένους στον κώδικα της σύγχρονης μουσικής.

Το μακρινό 1938

Το πεζογράφημά του «Ο πεθαμένος και η ανάσταση», που γράφτηκε το 1938 και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1944, αποτελεί ορόσημο στην εξέλιξη της ελληνικής πεζογραφίας. Αποτελεί μια ιδεατή συμφιλίωση του θανάτου με τη ζωή. Μιλάει για έναν συγγραφέα που ετοιμάζεται να γράψει ένα βιβλίο για έναν νέο που αγωνιά, ερωτεύεται, απελπίζεται, αυτοκτονεί και, τελικά, ανασταίνεται. Το κείμενο του Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη καταπιάνεται με τον έρωτα, την απογοήτευση, τη θρησκευτικότητα, την αναζήτηση του εαυτού, καθώς και την πορεία προς την καλλιτεχνική δημιουργία, μέσα από τη σχέση του παλιού με το νέο.

Στο συγκεκριμένο έργο, ο εσωτερικός μονόλογος, ο οποίος είχε ήδη εισαχθεί στην ελληνική λογοτεχνία από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, αποκτά στην περίπτωση του Πεντζίκη μια ιδιαίτερη, διαφοροποιημένη και πιο εξελιγμένη μορφή, επιβεβαιώνοντας τη μοναδική του συμβολή στη διαμόρφωση ενός νέου αφηγηματικού ύφους.

Ο Νικόλας Τζώρτζης χώρισε τη νέα όπερα σε δώδεκα σκηνές, έχοντας ως βασικό στόχο να δημιουργήσει ένα έργο χωρίς «ραφές», ώστε να αποτυπωθεί μουσικά η ροή του λόγου του Πεντζίκη. «Ηθελα οι καταστάσεις να διαδέχονται η μία την άλλη με τρόπο “μαγικό”, να μην είναι ποτέ απόλυτα σαφές το πέρασμα», σημειώνει ο συνθέτης και συνεχίζει: «Οπως στο βιβλίο το ίδιο, ένιωθα πως δεν υπήρχαν τομές, γιατί και αυτές ακόμα που υπήρχαν αναφέρονταν σε ένα επίπεδο της αφήγησης, της δράσης, ενώ τα υπόλοιπα επίπεδα συνέχιζαν ανεπηρέαστα. Ως σημείο αναφοράς για εμένα λειτούργησε η ταινία “Birdman” ή (“Η απρόσμενη αρετή της αφέλειας”) του Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιάριτου, με τον τρόπο που δημιουργεί την ψευδαίσθηση πως είναι γυρισμένη όλη χωρίς μοντάζ, σαν ένα συνεχές πλάνο από μια κάμερα που ίπταται. Αυτή η αίσθηση της συνέχειας ήταν για εμένα ένα από τα πρωταρχικά ζητούμενα. Εν συνεχεία προσπάθησα να βρω τις “σκηνές” του έργου, να δημιουργήσω την αφηγηματική κλωστή πάνω στην οποία θα βασιζόμουν για τη δόμηση της μουσικής, κάτι που αποτέλεσε και οδηγό για τη συγγραφή του λιμπρέτου. Οσο πέρναγε ο καιρός τόσο σαφέστερη γινόταν η όπερα που έκρυβε μέσα του το κείμενο: η ερωτική άρια, η άρια της απελπισίας του πρωταγωνιστή, το ντουέτο γυναίκα-άνδρας, το lamento της μάνας, το ρετσιτατίβο του αφηγητή, όλα στοιχεία που συναντάμε στις παραδοσιακές όπερες, παρά την αποσπασματική και αποστασιοποιημένη (ενίοτε και ακυρωτική) αφήγηση του Πεντζίκη».

Συνεργασία

Η Αναστασία Κουμίδου, για την πρώτη της αναμέτρηση με σύγχρονο οπερατικό έργο, σημειώνει: «Στη συνεργασία μου αυτή με την Εναλλακτική Σκηνή, ο χρόνος ανακυκλώθηκε, καθώς διαπίστωσα ότι οι περισσότεροι συνεργάτες είναι Θεσσαλονικείς. Οταν μου έγινε η πρόταση να σκηνοθετήσω την όπερα του Νικόλα Τζώρτζη “Ο πεθαμένος και η ανάσταση”, ενώθηκε το έρμα, ένας αδιόρατος ομφάλιος λώρος με την προσωπική μου διαδρομή, το έργο του συγγραφέα και τη γενέτειρά μου. Η πολύμηνη επεξεργασία της σκηνοθετικής σύλληψης πήρε σάρκα και οστά μέσα από μια αδιάλειπτη συνεργασία με τον συνθέτη Νικόλα Τζώρτζη και τους υπέροχους συνεργάτες αυτής της πρωτότυπης όπερας, μια δημιουργική διαδικασία αλληλεπίδρασης και ώσμωσης. Δημιουργήθηκε ένα σκηνοθετικό hypertext, ένας εικαστικός και υποκριτικός γεωγραφικός τόπος και χρόνος που κινείται παράλληλα, μέσα από αντανακλάσεις, διαθλάσεις, με προβεβλημένο το στοιχείο της αφήγησης, καθώς αυτό εμπλέκεται στη μουσική και λειτουργεί ζωτικά, ενεργά, άλλοτε έντονα συγκρουσιακά και άλλοτε υποδόρια».

Συντελεστές

Η μουσική διεύθυνση είναι του Κορνηλίου Σελαμσή, το σκηνικό, τα κοστούμια και τον σχεδιασμό του βίντεο υπογράφει ο Γιάννης Κατρανίτσας, ενώ τον σχεδιασμό φωτισμών ο Νίκος Σωτηρόπουλος.

Τους απαιτητικούς ρόλους του έργου ερμηνεύουν οι Νίκη Λαδά (υψίφωνος), Νικόλαος Κύρτσος (βαρύτονος) και Αναστάσης Ροϊλός (ηθοποιός).

Ο Θεσσαλονικιός πεζογράφος, ποιητής και αυτοδίδακτος ζωγράφος Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης (1908-1993) υπήρξε μία από τις πιο πολυσχιδείς και καινοτόμες μορφές της ελληνικής λογοτεχνίας. Το έργο του διακρίνεται για τον μοναδικό συγκερασμό της νεωτερικής γραφής με αυτοβιογραφικά στοιχεία, ενώ παράλληλα αντλεί βαθιά πνευματικότητα από τη βυζαντινή γραμματεία.

Info

«Ο ΠΕΘΑΜΕΝΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ»*

Οπερα σε σύνθεση Νικόλα Τζώρτζη και σκηνοθεσία Αναστασίας Κουμίδου

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ: 14, 15, 16, 21, 22, 23 Μαρτίου 2025

ΩΡΕΣ ΕΝΑΡΞΗΣ: 20.30 και Κυριακή 19.30

ΠΟΥ: Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής (Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος)

Εισιτήρια: 10-20 ευρώ

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ: Ταμεία ΕΛΣ, ΚΠΙΣΝ (τηλ.: 2130885700, ww.nationalopera.gr, ομαδικές πωλήσεις: 2130885742), www.ticketservices.gr και Εκδοτήρια Ticket Services (Πανεπιστημίου 39)

* Από το ομώνυμο πεζογράφημα του Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη. Μέγας χορηγός ΕΛΣ: ΔΕΗ.