Το περασμένο έτος ο επιχειρηματίας ισραηλινής καταγωγής Ίλαν Σορ καταδικάστηκε για 7 χρόνια και 6 μήνες στη φυλακή, καθώς έλαβε μέρος σε τεράστια τραπεζική απάτη ύψους 1 δις. δολαρίων στη Μολδαβία. Το σκάνδαλο προκάλεσε ζημιά ισάξιας με το 12% της εθνικής οικονομίας εις βάρος των φορολογούμενων. Η σύζυγός του είναι μια Ρωσίδα ποπ σταρ με καλλιτεχνικό όνομα Τζάσμιν και ως ζεύγος είναι γνωστοί για την πλουσιοπάροχη ζωή που διάγουν.

Ελεύθερος πλέον με εγγύηση, ο Σορ είναι ένας ιδιαίτερα δημοφιλής δήμαρχος. Αρνείται ότι ευεργετήθηκε με κάποιον τρόπο από το σκάνδαλο και δημιούργησε ένα πολιτικό κόμμα που φέρει το όνομά του προκειμένου να κατέβει στις εθνικές εκλογές.

«Θα ξαναχτίσουμε τις υποδομές της χώρας μας έτσι όπως ήταν την σοβιετική περίοδο!», δηλώνει περήφανα Σορ, πλέον 31 ετών, απευθυνόμενος στα μέλη του κόμματός του. Το μανιφέστο του επικαλείται την εποχή που η Μολδαβία «άνθιζε» υπό την Σοβιετική Ένωση.

Στα σύνορα μεταξύ Ανατολής και Δύσης η Μολδαβία θεωρείτο ως παράδειγμα προς μίμηση για την εκσυγχρονιστική πορεία που ακολούθησε μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Πλέον εμφανίζεται αρκετά δυσλειτουργική, ως κέντρο ξεπλύματος μαύρου χρήματος, παράνομου εμπορίου, αποτελώντας ουσιαστικά την ρώσικη δίοδο για την Ευρώπη.

Το τεράστιο σκάνδαλο που ξέσπασε το 2014 έχει χαρακτηριστεί ως «η κλοπή του αιώνα» και έχει κλονίσει τις τρωτές σχέσεις του έθνους με την δημοκρατία επαναχαράζοντας τον πολιτικό χάρτη και επισκιάζοντας την πρόθεση ψήφου για τις επερχόμενες εκλογές.

Η τραπεζική απάτη καλύφθηκε μάλιστα από τον πρώην πρωθυπουργό και πρόεδρο του φιλοδυτικού κόμματος Βλαντ Φιλάτ, ο οποίος βρίσκεται πλέον στη φυλακή. Το συμβάν αυτό πυροδότησε το αντικαθεστωτικό δημοκρατικό κίνημα Acum ή Now και ενίσχυσε σημαντικά το φιλορωσικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ο υποψήφιος του μάλιστα, ο Igor Dodon, κατάφερε να κερδίσει την προεδρία το 2016, με τις δημοσκοπήσεις εκτιμούν ότι οι σοσιαλιστές θα διπλασιάσουν το ποσοστό που έλαβαν το 2014 και άγγιζε το 20%.

Πολλοί παραμένουν αρκετά καχύποπτοι για την μεγάλη ανάπτυξη του σοσιαλιστικού κόμματος εξαιτίας της τραπεζικής απάτης και θεωρούν ότι Ρώσοι κίνησαν επί της ουσίας τα νήματα. Η κυβέρνηση κατηγορεί μάλιστα τον Veaceslav Platon ότι είναι κατάσκοπος της Ρωσίας.

Ο Platon έχει διπλή υπηκοότητα της Ρωσίας και της Μολδαβίας, ενώ έχει παντρευτεί την πρώην μις Ουκρανία. Το 2017 καταδικάστηκε σε 18 χρόνια φυλάκισης για την συμμετοχή του στο ίδιο τραπεζικό σκάνδαλο που ενεπλάκη και ο Σορ. Παράλληλα κατηγορείται για συμμετοχή σε άλλες υποθέσεις για ξέπλυμα χρήματος ρώσικων συμφερόντων.

«Ο απώτερος σκοπός του Platon ήταν να σκοτώσει την οικονομία της Μολδαβίας και να παραδώσει την χώρα στο πιάτο για τους Ρώσους», είπε ο Mihail Gofman, πρώην αξιωματούχος της Εθνικής Υπηρεσίας κατά της Διαφθοράς, ο οποίος ερευνούσε την υπόθεση.

«Καταλαβαίνετε τι θα είχε συμβεί στην αξιοπιστία του φιλοευρωπαϊκού κινήματος εάν το σχέδιο της Ρωσίας είχε πετύχει;», ρωτά ο ίδιος.

«Όλοι στην Μολδαβία πλέον αναγνωρίζουμε το γεγονός ότι ζούμε σε ένα κράτος που ελέγχεται από μαφιόζους», ισχυρίζεται ο Andrei Nastase, ένας από τους ηγέτες του Acum. Ο Andrei νίκησε τις εκλογές στην πρωτεύουσα της χώρας το περασμένο έτος και στην συνέχεια η πλειοψηφία του ανετράπη με δικαστική απόφαση. Η Ε.Ε. αντέδρασε αναστέλλοντας χρηματική βοήθεια ύψους 100 εκατ. ευρώ που προοριζόταν για την Μολδαβία κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι καταστρέφει την ποιότητα της δημοκρατίας.

Το κυβερνών δημοκρατικό κόμμα ελέγχεται από τον πλουσιότερο άνδρα της χώρας, τον Vladimir Plahotniuc. Πολλοί, συμπεριλαμβανομένων και δυτικών διπλωματών, πιστεύουν ότι ο Plahotniuc και οι σύμμαχοί του ελέγχουν τα δικαστήρια, τον Σορ, αλλά και τους σοσιαλιστές.

Μολονότι οι Ευρωπαϊκή Ένωση κυριαρχεί στις εξαγωγές, αλλά και στο σύνολο των οικονομικών υποθέσεων της χώρας, ο μεγαλύτερος κίνδυνος που παραμονεύει για το μέλλον της Μολδαβίας είναι ο απόηχος της τραπεζικής απάτης στις εθνικές εκλογές.

Ο Σορ χρησιμοποιήσε τρεις τράπεζες για να δανειστεί 2,9 δις. δολάρια από 77 εταιρείες μεταξύ του 2012 και του 2014, σύμφωνα με αναφορά της εταιρίας Kroll Inc. για λογαριασμό της κεντρικής τράπεζας τη Μολδαβίας. Τα δάνεια βασίστηκαν σε πλαστά συμβόλαια που έφερεαν εγγυητές τρεις Ρώσους δανειστές με ουσιαστικά ανύπαρκτες καταθέσεις, προσθέτει η αναφορά.

Τα χρήματα στη συνέχει ξεπλύθηκαν από 81 λογαριασμούς σε βρετανικές και αμερικάνικες offshore εταιρίες από δύο τράπεζες της Λετονίας. Εκεί άλλαξαν πολλούς λογαριασμούς και ισοτιμίες με φρενήρεις ρυθμούς χρησιμοποιώντας περίπλοκους αλγόριθμους. Πολλά από τα χρήματα επέστρεψαν στις τράπεζες της Μολδαβίας, ωστόσο 1 δισ. δολάρια είχε στο μεταξύ εξαφανιστεί.

Ο Σορ αρνείται ότι έλαβε λεφτά από την απάτη και κατηγορεί άλλους για τα όσα έγιναν. «Παιδιά είμαι έτοιμος να σας βοηθήσω, ελάτε και θα σας δείξω με έγγραφα, λογαριασμούς και αριθμούς τραπεζικών λογαριασμών, ποιος έχει τα χρήματα που δεν μπορούσατε να βρείτε και που», δήλωνε χαρακτηριστικά.

Οι τρεις τράπεζες που χρησιμοποιήθηκαν, σύμφωνα με την Kroll, έχουν πλέον κλείσει.

Έτσι κράτος έχει ξεκινήσει τη διαδικασία πώλησης ενός μεριδίου 64% στον τελευταίο μεγάλο δανειστή, την Moldindconbank, που χρησιμοποιήθηκε στο ρώσικο ξέπλυμα. Ο πιθανός αγοραστής που αναμένει την έκκριση της κεντρικής τράπεζας της Μολδαβίας είναι ο βουλγαρικός όμιλος Doverie United Holding AD.

Ο τραπεζικός τομέας έχει αλλάξει θεμελιωδώς”, δήλωσε ο νέος κυβερνήτης της κεντρικής τράπεζας Octavian Armasu, σημειώνοντας ένα νέο νομικό πλαίσιο και άλλες επισκευές που έγιναν στο χρηματοπιστωτικό τομέα.

«Η οικονομία έχει επίσης κάνει στροφή 180 μοιρών, με τους μέσους μηνιαίους μισθούς να φτάνουν στα 380 δολάρια πέρυσι, από 270 δολάρια το 2015. Ωστόσο, οι πολιτικές ζημιές είναι βαθιές και πάνω από τα δύο τρίτα των Μολδαβών εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η χώρα έχει ακολουθεί τη λανθασμένη κατεύθυνση, αποκαλύπτει μια έρευνα στην κοινή γνώμη του Ιανουαρίου.

Ο Σορ στο μεταξύ κατάφερε να αποκτήσει μεγάλη υποστήριξη κατά τη διάρκεια της θητείας του ως δήμαρχος του Orhei, μιας πόλης με 20.000 κατοίκους βόρεια της πρωτεύουσας. Χρησιμοποίησε μέρος της περιουσίας του για να χτίσει παιδικές χαρές και να αποκαταστήσει βασικές υπηρεσίες όπως συλλογή απορριμμάτων και φωτισμό οδών.

Αυτές οι δραστηριότητες σε συνδυασμού με το ικανότερο προσωπικό για προεκλογικές εκστρατείες στη χώρα θα είναι αρκετά για του εξασφαλίσουν μια θέση στο κοινοβούλιο της Μολδαβίας.

Με πληροφορίες από το Bloomberg